Zbrucz, tj. pow. czerw onogrodzki. 6 Cząstkę I pow. krzemienieckiego z woj. wołyńskiego, z miasteczkami Podkamień, Załosce i Zbaraż. Z ziem tych utworzyła cesarzowa Marya Teresa osobny kraj koronny, który, jako złożony w większej połowie z dawnego ks. halickiego i z części dawnego ks. wło dzimierskiego, nazwano królestwem Galicyi co do nazwy ob. Gacs i Halicz i Lodomeryi, i nadano mu za herb tarczę z koroną przedzieloną na dwie części po prawej stronie w błękitnem polu kawka nad poprzeczną strefą czerwoną, pod spodem trzy korony złote; po lewej dwie strefy poprzeczne w szachownicę, białe i czerwone, także w błękitnem polu. Starostwo spiskie, w roku 1412 przez króla Władysława Jagiełłę od cesarza Zygmunta Luksemburskiego zastawem nabyte, jako należące niegdyś do korony sw. Szczepana, przyłączone zostało do Węgier. Nowonabyty kraj podzielony został na 18 obwodów myślenicki, bocheński, sądecki, tarnowski, dukielski, przemyski, rzeszowski, zamojski, żółkiewski, liski, samborski, stryjski, lwowski, brodz. , tarnopol. , brzeżański, stanisław. , i zaleszczycki. Trzeci rozbiór Polaki rozszerzył znacznie gran. Gal. Austrya otrzymała bowiem cały obszar kraju od Wisły aż po prawy brzeg Pilicy i lewy brzeg Bugu, po Kamieńczyk przy ujściu Liwca, a wiec reszty woj. krakowskiego i sandomierskiego, całe woj. lubelskie z częściami ziemi chełmskiej i woj. bełskiego, podlaskiego i brzeskiego litew. , który to obszar przyłączono do utworzonego przy pierwszym rozbiorze królestwa pod nazwą Galicyi nowej. Granice te Galicyi nie utrzymały się jednak stale, lecz w ciągu lat następnych znacznym uległy zmianom. W r. 1809 pokojem zawartym z Napoleonem I w Schönbrunnie odstąpił cesarz Franciszek I nową Galicyą i cyrkuł zamojski ze starej Galicyi na rzecz świeżo przez Napoleona utworzonego księstwa warszawskiego, a cyrkuły tarnopolski i zaleszczycki na rzecz Rosyi. Na kongresie wiedeńskim w r. 1815 zwróciła Rosya Austryi cyrkuły tarnopolski i i zaleszczycki, ale zamojski wcielony został do królestwa polskiego kongresowego i nie powrócił już do Galicyi. Z Krakowa z okręgiem po lewym brzegu Wisły utworzono rzeczpoustryi, wolną, ściśle neutralną, pod opieką Aspolitą Prus i Bosyi, która miała własną konstytucyą, senat jako władzę wykonawczą i sejm, i dzieliła się na 17 małych okręgów czyli gmin, tj. Kościelniki, Mogiła, Modlnica, Balice, Rybna, Czernichów, Liszki, Zwierzyniec, Bobrek, Jaworzno, Kościelec, Młoszowa, Poręba, Lipowiec, Krzeszowice, Pisary i Chrzanów. Traktatem zawartym pomiędzy mocarstwami opiekuńczemi d. 6 listopada 1846 zniesiona została rzeczpospolita krakowska i przyłączona z tytułem w. księstwa do Galicyi, która tak otrzymała dzisiejszo swoje granice. XVIII Literatura. Po szczegóły obszerniejsze o G. odsyłamy czytelnika przedewszystkiem do dzieła L. Tatomir, Geografia Galicyi, Lwów 1876, według którego obrobiono niniejszy artykuł. Inne źródła są następujące GeneralKarte des Kngr. Galizien und des Hrzgtm. Bukowina, herausgegeben vom k. k. militärgeografischen Institute im J. 1868 11 arkuszy. C. Kummerer von Kummersberg, Administrativ Karte von den Kngr. Galizien, Lodomerien, Herz. Bukow. etc. Wiedeń 60 ark. . SpezialKarte der österreichischungarischen Monarchie. Wien. A. Doleżal, Galicya i Lodomerya z w. ks. krakowskiem i Bukowiną. Wiedeń 1874. mapa ścienna. R. A. Schulz, General Postund Strassenkarte des Kngr. Galizien etc. Wiedeń, 1875. V. Streffleur und A. Steinhauser, Hypsometrische Uebersichtskarte des Kngr. Galizien mit dem Hrzgtm. Bukowina nebst Theilen der angränzenden Länder und Staaten. Wiedeń 1868 2 mapy kolorowane. Fr. Ritt. v. Hauer, Geologische Uebersichtskarte der Oesterreichischungarischen Monarchie nach den Aufnahmen der k. k. geolog. Reichsanstalt z tekstem objaśniającym. Wiedeń 1872 ark. III i IV, L. Zeuszner, Carte geologique de la chaine de Tatra, Berlin 1843. Mapa stref rolniczych w okręgu c. k. towarzyst. gospod. gal. Dr. A. Alth, Mapa źródeł solnych i naftowych w Galicyi i na Bukowinie 1871 dołączona do V t. Sprawozd. kom. fizyogr. . T. Żebrawski, Mapa zdrojowisk lekarskich Galicyi i Bukowiny z wykazem. Kraków 1862. C. Pr. v. Czornig, Ethnografische Karte der oesterreich. ungar. Monarchie. Wiedeń 1868. A. Steinhauser, Geographie von OesterreichUngarn. Praga 1872. P. Grassauer, Landeskunde von OesterreichUngarn. Wiedeń 1875. Dr. J. Szaraniewicz, Krótki opis geograficzny i topograficzny austryackowęgierskiej monarchii. Lwów 1878. Dr. Pr. Umlauft, Die oesterreichisch ungarische Monarchie. Geografischstatistisches Handbuch mit besonderer Rücksicht auf politische und Culturgeschichte fur Leser aller Stande. Wiedeń i Peszt 1876. Dr. V. P. Klun, Statistik von OesterreichUn garn. Wiedeń 1876. Statistisches Jahrbuch za r. 1874. H. Stupnicki, Geograficznosta tystyczny opis król. Galicyi i Lodomeryi. Lwów 1864. L. i B. Galicya pod względem geogr. , statyst. , hist. , polit. i topogr. Kraków 1861. Glatz, Galizien. Wiedeń 1864. C. Ritt. v. Schmedes, Geographisch statistische Uebersicht Galiziens und der Bukowina nach amtlichen Quellen bearbeitet. Lwów 1869. J. Słowaczyński, Polska w kształcie dykcyonarza. Paryż 1838. M. B. Stęczyński, Okolice Galicyi. Lwów 1847. Z licznemi litografowanemi widokami. A. Schneider, Encyklopedya do krajoznawstwa Galicyi. Lwów 1868 1874 tom I i II, doprowadzony do słowa Balin. K. Orzechowski, Przewodnik statyst. topograf, i skorowidz, obejmujący wszystkie miejscowości w kr. Galicyi, w. ks. krakowskiem i ks. Bukowiny. Kraków 1872. Badania w przedmiocie rzeczy przyrodzo nych w Galicyi, w król. polskiem, na Woły niu i na Podolu. Lwów 1845. W. Pol, Pół nocny wschód Europy pod względem natury. Kraków 1851. Tenże, Północne stoki Kar pat, Kraków. 1851. Dr. A. Alth, Rzut oka na kształt powierzchni Galicyi i Bukowiny. Rocz. Tow. nauk krak. 1861. St. Staszic, O ziemiorodztwie Karpat i innych gór i ró wnin Polski. Warszawa 1815. Pusch, Geognostische Beschreibung von Polen, so wie der übrigen NordkarpatenLänder, Stutgardt i Gota 1831 36, 2 tomy z geognost. atlasem w 10 mapach. Hauer, tekst objaśniający do mapy geolog. W. Pol, Hydrografia Polski wydana razem z 2giem wyd. , Pół. wschodu Europy Lwów 1876. P. Marczykiewicz, Hydrografia m. Krakowa i jego okręgu. Kra ków 1847. W. Kolberg, Wisła, 2 tomy z atlasem. Warszawa 1861. Dr. L. Zejszner, Podróż do żródeł Wisły Bibl. Warsz. 1850. W. Pol, Opis Dniestru Bocz. Tow. nauk. krak. 1852. Pamiętnik o Dniestrze Obrazy z życia i natury. Serya II. Kraków 1871. C. v. Kwiatkowski, Der Pruth. Eine hydrographische Studie Mittheil. der k. k. geograph. Gesellschaft in Wien 1874. Dr. J. Lorenz und Dr. C. Rothe, Lehrbuch der Klimatologie mit besonderer Rücksicht auf Land und Forstwirthschaft. Wiedeń 1874. Dr. L. Zejszner, Po dróże po Beskidach. Bibl. Warszaw, z r. 1848 T. III. S. Goszczyński, Dziennik podróży do Tatrów. Petersburg. 1853. Steczkowska, Obrazki z podróży do Tatrów i Pienin, Kra ków 1858. Dr. E. Janota, Przewodnik w wycieczkach na Babią górę, do Tatr i Pienin. Z mapą i widokiem 1860. M. B. Stęczyński, Album Tatr i Pienin. Kraków 1860. P. Fuchs, Die CentralKarpaten mit den nächsten Voralpen. Z mapą. Peszt 1863. C. Koristka, Die Hohe Tatra in den CentralKarpaten. Z mapą kolorow. Gota 1864. W. Eliasz, Ilustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic. Z mapą, widokiem i wielu drzewo rytami. Kraków 1870. Tenże, Szkice z po dróży w Tatry. Z ilustracyami. Poznań i Kra ków 1874. R. Tempie, Der Gebirgsstock Babia Góra in den gal. Beskiden Mittheil. der k. k. geograph. Gesellschaft in Wien 1876. Dr. Max. Nowicki, O świstaku osobne od bicie z 33 tomu Eoczn. Tow. nauk. krak. z ta blicą litogr. Kraków 1865. Tenże, Kozica. We wstępie ogólny pogląd na budowę i przyrodę Tatr osobne odbicie z Przegl. polskiego. Kraków 1868. Br. Gustawicz, Wycieczka w Czorsztyńskie. Warszawa 1881. Sprawozdanie Wydz. krajowego o nagłej potrzebie uregulowania przemysłu naftowego L. W. 6466 1875. Sprawozdanie Wydz. krajowego w przedmiocie wniosku posła Skrzyńskiego o utworzenie biura górniczego przy Wydziale kraj. L. 8332 1875. Dr. L. Zejszner, Krótki opis hist. , geolog, i górniczy Wieliczki. Z mapką. Berlin 1843. Dr. F. Boczkowski, O Wieliczce pod względem historyi naturalnej, dziejów i kąpieli. Bochnia 1843. E. Windakiewicz, Olej i wosk ziemny w Galicyi. Lwów 1875. A. Lipp, Der KohlenExport nach dem Osten rozdział II. Cieszyn 1875. Dr. E. J. Lorenz u. J. Wessely, Die Bodencultur Oesterreichs. Wiedeń 1873. CollectivAusstellung der k. k. gal. LandwirthschaftsGesellschaft. Lwów 1873 M. Marasse, Gospodarcze stosunki Galicyi. Warszawa 1874. W. Górecki, Niszczenie lasów i grożący nam coraz bardziej niedostatek drzewa. 1874. Dr. Breitenlohner, Moorund TorfVerhältnisse in Galizien und der Bukowina Centralblatt tur Forstwesen 1875. A. Lipp, Verkehrsund HandelsVerhältnisse Galiziens. Praga 1870. Dr. Banzemer. Obraz produkcyi Galicyi w zarysie podług dzieła A. Lippa Ekonomista R. VI 1871. Memoryał izby handlowej krakowskiej Czas z r. 1873. Dr. H. E. Gintl, Wykaz udziału Gal. na powszechnej wystawie w Wiedniu. Wiedeń 1873. Sprawozdania izb handlowych krakowskiej z r. 1861, brodzkiej z r. 1872, lwowskiej z r. 1876. Szematyzm król. Galicyi i Lodomeryi z w. ks. krakowskiem 1881. Sprawozdania c. k. Bady szkolnej krajowej o stanie wychowania publicznego w roku szkolnym 1874 5 i o stanie szkół średnich w r. szkol. 1872 74. Ustawy krajowe d. Kr. Galicyi i L. z W. Ks. Krak. , tomików 4. Lwów 1867 71. A. Dr. Eicker, Die Volksstämme der oesterreichischungar. Monarchie, ihre Gebiete, Gränzen und Inseln Mittheil. aus dem Gebiete der Statis. Wiedeń 1869. Ł. Gołębiowski, Lud polski, jego zwyczaje i zabobony. Warszawa 1830. W. Pol, Historyczny obszar Polski. Kraków 1860. W. Rapacki, Ludność Galicyi. Z mapkami. Lwów 1874. Dr. L. Zejszner, Rzut oka na Podhalan Bibl. Warszawska 1844, t. III. K. Łapczyński, Obrazy tatrzańskie Tygodnik ilustrowany 1862. L. D. , Górale Beskidowi zachod. pasma Karpat. Kraków 1851. A. Bielowski, Pokucie Dod. do Czasu r. 1857 t. VI. Ks. S. Witwicki, Rys historyczny o Hucułach. Lwów 1863. O. Kolberg, Lud, jego zwyczaje, sposób życia etc. Serya V, Krakowskie. Kraków 1871. W. Zawadzki, Gal galicyjskich p. Pietruskiego. Lwów, 1853. O uprawie tytuniu w Galicyi, Dod. Gaz. lwow. 1851, str. 49, 109 i 129. Rzepień kolczysty pod względem geograficznym, a w szczególności pod względem rozszerzenia się tej rośliny w Galicyi p. Herbicha, Bocz. Tow. nauk. krak. 1864 O mchach i wątrobowcach Galicyi zach. p. Rehmana, tamże, 1864. Przyczynek do geografii roślin w Galicyi p. Herbicha, tamże, 1864. Tabelaryczny przegląd nadzwyczaj starych oraz rzadkich drzew w lasach Galicyi zach. p. Böhma, krakowski Tygoduik rolniczy. Sprawozdanie z wycieczki botan w zach. Galicyi p. Rehmana, Spraw. kom. fizyogr. Tow. nauk. krak. 1868. Zapiski botaniczne ze wsch. Galicyi i Bukowiny p. Turczyńskiego, tamże, 1878. Systematyczny przegląd porostów znalezionych dotąd w Galicyi zach. p. Rehmana, tamże, 1879. Przyczynek do bryologii Galicyi, p. Rehmana, tamże, 1879. Die bisher bekannten Pflanzen Galiziens und der Bukowina v. Knapp, Wien, ;1872 Krytyka w Bibl. Warsz. 1872, II, 343. O naroślach na dębach przez owady sprawionych w zach. Galicyi p. Wachtla, Spraw. kom. fizyogr. 1876. Flora leśna w Galicyi p. Hołowkiewicza, Przewodnik nauk. i liter. Lwów, 1877, str. 638. Przyczynek do geografii roślin w Galicyi p. Herbicha, Roczn. Tow. nauk. krak. t. X, 1866, str. 70. Turek De aquis muriaticis regni Galiciae Vindobona, 1836 Torosiewicz Źródła mineralne w Galicyi i na Bukowinie. Lwów 1849. Bredetzky, Wody galicyjskie, Dod. Gaz. lwow. 1811, Nr. 26 do 29. Zdrojowiska lecznicze w Galicyi, Kłosy, t. XII, str. 326. Ludność Austryi i Galicyi, Dod. Gaz. lwow. 1853, str. 229 i 233. Majer i Kopernicki Charakterystyka fizyczna ludności galicyjskiej. Zbiór wiadom. do antropol. krajow. t. I, 1877, str. 3 do 179. Narodnyja pisny hałyckoj i uhorskoj Rusy, sobrannyja Hołowackim, Moskwa, 1878, 4 tomy na wstępie zawarte są wiadomości geograficzne, statystyczne i historycznoetnograficzne o Galicyi, płn. ws. Węgrzech i Bukowinie tudzież wiadomości o osadach, a podane także ryciny, przedstawiające typy ludu wiejskiego. Galicyanie, obraz etnograficzny z rycinami, Przyj. ludu, 1846, str. 118 i 123 Gorzelnictwo w Galicyi i na Bukowinie, Dod. Gaz. lwow. 1851. Statystyka przedsiębiorstw fabrycz. , rękodziełu. , handl. i przemysłow, w Galicyi opodatkowanych, r. 1853, Dod. Gaz. lwow. 1855. Przedniejsze zakłady przemysłowe w Galicyi, tamże, 1869. O wyrobach glinianych w Galicyi p. Schnejdera, Dziennik literacki, 1867, Hr. 4 i 6. O cechach w Galicyi, Dod. Gaz. lwow. 1852. Komunikacye i gościńce w Galicyi, tamże, 1851. Gościńce bite i spławne w Galicyi i na Bu

Galicya

Gal