rzyć. Główną swoję działalność misyjną za sadzają na szerzeniu biblii i różnych religijnych rozprawek. R. 1867 rozdali biblij 50, trakta tów 8000. Liczba ich nie dochodzi 100; w mieście Elblągu mają swoją kaplicę, w której nabożeństwo odprawiają. 5 Żydów aż do okupacyi wcale żadnych nie było w elbl. powiecie. Dopiero za przywilejem z r. 1812 zaczęli się powoli osiedlać, głównie w Elblągu dla zysko wnego handlu. R. 1824 postawili sobie syna gogę, którą rabin z Królewca poświęcił. Po wsiach mało się trzymają; r. 1870 oprócz El bląga byli tylko żydzi 22 we wsi Łęcze. Ob. C. Rhode, der Elbinger Kreis; Dr. Toeppen, Elbingor Antiąuitóten; Euchs, Beschreibung der Stadt Elbing. Kś. F. Elbląg, niem. Elbing, rzeka w Prusach zachodnich, pow. elbląski, ma główno źródło w jeziorze Druznie Drausensee, z którego płynąc na północ zowie się wprzód łachą elbląską Elbinger Lache, przyjmuje po lewej stronie łachę malborską. Dopiero połączywszy się z nizin przychodzącą rz. Tyną Thiene nazywa się Elbląg. R. około 900 angielski podróżnik Wulfstan nadał jej imię Ilfing. Krótko przed miastem Elblągiem przyjmuje z lewej strony starą Nogat, po prawej z góry idącą Homulę Hommel, płynie środkiem m. Elbląga. Blisko potem przyjmuje Krafulski kanał, który ją łączy z Nogatą. Uchodzi do zatoki Świeżej Frisches Haff. Bieg ma przeważnie północny, długość od Druzna niespełna 2 mile dokładnie liczą prętów 3000. Szeroka jest przy mieście 240, przy pile 200, w sztucznie zbudowanem ujściu Elbinger Eahrwasser 142. Głębokość najmniejsza wynosi 6 do 10. Spadku właściwie jakby nie miała; tylko na wiosnę gdy wiele wody przychodzi z góry, widać jak płynie. Latem gdy sucho woda raczej stoi aniżeli płynie. Przy trwałych wichrach z południa przez odpływ do zatoki znacznie się umniejsza na chwilę. Przeciwnie gdy wiatr gwałtowny z północy, nieraz wodą z zatoki do tyla się napełnia, że się przelewa, jak np. r. 1855 d. 31 marca kiedy przy Mątwach Wisła się przerwała i wiele wody i lodu naprowadziła do zatoki; wtenczas rz. Elbląg zamiast na północ płynęła na południe i zalała całe niziny elbląskie. Ujście rz. E. wiele cierpi przez Nogatę, która szlamem i piaskiem oddawna coraz bardziej je zamula. Tylko wielkiemi zachodami i niezmiernym kosztem bywa to ujście utrzymywane w porządku. Już r. 1348 zaczęto je przed zamuleniem zabezpieczać w ten sposób, że z obu stron wielkie głazy w zatokę i kamienie niby mury poustawiano. Następnie im więcej zatoka się zaszlamywała i od lądu odstępowała, tern dalej nowe kamienie i głazy Molen stawiano. Po okupacyi pruskiej łożono nadzwyczaj wielkie nakłady na te roboty. Od r. 1775 do 1777 poprowadzono zachodnią ścianę czyli zaporę Mole do odległości 200 prętów w zatokę, wschodnia ściana jako mniej potrzebna otrzymała długość prętów 150. Od r. 1787 do 1792 przedłużono to nowe sztuczne ujście aż do 625, resp. 594 prętów, na co pań stwo ze swojej strony ofiarowało tal. 40, 000. R. 1822 burza znaczną część zapór zerwała. Naprawa, trwająca od r. 1825 do 1829, kosz towało samo państwo 20, 000 tal. R. 1859 przedłużono jeszcze te zapory o 514, tak że obecnie zachodnia strona wynosi 1339, wscho dnia 763 od portu licząc. Państwo dało znowu tal. 27, 750, miasto 8000. Tak sztucz nie i kosztownie utrzymywane ujście rz. E. zo wie się urzędowo po niem. Elbinger Fahrwasser. Ponieważ i tak jeszcze wciąż się zamula i zarasta, potrzeba je od czasu do czasu oczy szczać baggern. R. 1863 powiększono głę bokość ujścia do 10. Koszta były i tą razą ogromne państwo wyłożyło tal. 40, 000, mia sto 22, 000. Rzeką E. odbywa się znaczny ruch handlowy zob. przy m. Elbląg o handlu. R. 1867 przypłynęło okrętów morskich 114. odpłynęło 118, statków mniejszych rzecznych Stromschtffe płynęło do zatoki 107, na połud nie 603. Przyczem nie podane są wszelkie statki ładowane drzewem, trzciną, kartoflami, kamieniami itd. , które opłaty żadnej w porcie nie dawają, a które były zapewne jeszcze licz niejsze. Kś. F. Elbląskomazurski kanał, ob. Druzno jezioro i Elbląg. Elec, ob. Jelec. Elej, niem. Ellei, wś i st. poczt. , pow. dobleński, gub. kurlandzkiej, par. Śessau; blisko stacyj Mitawa i Szawle. Elemski potok, potok górski, lewy dopływ Babina ob. , w obrębie gminy Babina w. powiecie kossowskim. Br. G. Elencin, Elęcin, wś, pow. krobski, 12 dm. , 88 mk. , wszyscy kat. ; 20 analf. Stac. poczt. najbliższa Pompowo; o kilka kil. od miasta Kobylina i Krobi. Najbliższa stać. kol. żol. w Koźminie i w Krotoszynie o 20 kil. , w Boja nowie o 25 kil, 2. E. , leśnictwo, należy do Chociszewa. M. St. Elenowskie sioło ross. , ob. Helenowskie. Eleonka, urzęd. Eliońskie, os. , pow. starodubski, gub, czernihowskiej, st. poczt. Eleonora, mała wś, pow. ihumeński, w oko licy mka Bożyna. Al. Jel. Eleonora, kopalnia galmanu pod Radzionkowem; pow. bytomski. Eleonorenhof niem. , ob. Czajcze. Eleonorhof, po łotewsku Lonormujża, wś, w Inflantach polskich, W pow. rzeżyckim, do r. 1869 wchodziła w skład klucza warklańskiego por. Warklany, stanowiącego starodawne dziedzictwo starszej linii polskoin flanckiej gałęzi Borchów a które w spadku po ojcu otrzymały Marya z Borchów księżna Sanguszkowa i Izabella z Borchów Potocka, 2do voto Orłowska. Do tej ostatniej należy obec nie między innemi i wieś Eleonorhof, przypa dła na nią z podziału dóbr rodzicielskich, do konanego w r. 1869. Attynencye E. stanowią folw. Lubaszczyce, 110 dzies. ziemi dworskiej mający, tudzież kilka mniejszych osad, zajmu jących 261 dzies. ziemi uprawnej. Wszystko razem wraz z Eleonorhofem zajmuje 4283 dzies. obszaru ziemi dworskiej. E. leży o 5 i ćwierć mil od m. pow. Rzeżycy i należy do parafii rz. kat. warklaiskiej, dek. rzeżyckonadłubań skiego. Okolica równa i płaska, wody i łąk dostatek, ziemia na ogół urodzajna, grunta sza re, z gliny i nieco piasku złożone. Lasy tego majątku, przeważnie na gruncie piaszczystym rosnące, obfitują w drzewa sosnowe i świerki. Zarząd gminny w Warklanach. G. M. Eleonorów, zaśc. pryw. , nad rz. Spuszą, pow. lidzki, 3 okr. adm. , o 11 w. od Szczuczyna, 5 mk. 1866. Eleonorów, niem. Eleonorenhof, folw. , pow. wyrzyski, należy do domin. Czajcze. Eleonorówka, także Łysą Górą zwana, przysiołek Mazarówki lub Grzymałowa. Eleonorowo, ob. Czajcze. Eleonorwil, łot. Lonorwils, wieś w Inflan tach polskich w powiecie dyneburskim, nie gdyś folwark dóbr prelskich stanowiących od 1563 1866 r. dziedziczną posiadłość Bor chów; już w pierwszej połowie bieżącego stulecia została własnością dzisiejszych dziedzi ców Karwowskich; wchodzi dotąd w skład pa rafii prelskiej i posiada osobną filialną kaplicę rzymskąkatolicką, 1701 r. zbudowaną. Rozl. folw. 349 dzies. G. M. Elerna, Ellern, Elksznumujża, wś. w okr. iłłukszteńskim, pow. zelburskim, gub. kurlandzkiej, par. ewang. Ueberlauz. Ma paraf. kościół katol. Wniebowst. Pańskiego, 1650 założony przez Henryka Tynena. Parafia katol. dekanatu semigalskiego dusz 8331, . Filia w Warnowicach, Nejbornie; kaplice w Ilinie i Miażuliszkach, Jest też druga wś tego nazw, tamże, w par. ewang. Zelburg. Elęcin, ob. Elencin. Elfriedenhof niem. , ob. Ciężkowice. Elfryda, niegdyś kopalnia węgla kamiennego pod Rozdzieniem, pow. bytomski. Elfrydów, folw, należący do hr. Zamoyskiej, pow. oszmiański, 3 okr. adm. , od Oszmiany o w. 49, od Dziewieniszek 18, mk. kat. 9 1866. Elganowo, 1. niem. Lahmenstein, dobra szlacheckie, pow. gdański, obejmują obszaru ziemi mórg 1578; katol. 670, ewang. 190, żydów 3, domów mieszk. 83, parafia i poczta Wielkie Trąbki, szkoła w miejscu. Odległość od Gdańska 3 i pół mili. 2. E. , niem. Gilgenau, wś, pow. szczycieński, niedaleko traktu bitego z Niborga do Pasymia. Wspominana pierwszy raz w dokumentach r. 1412. Zdawna była wsią rządową. R. 1472 mistrz w. krzyżacki Henryk von Richtenberg wydał ją prawem chełmińskiem na dziedziczną własność jakiemuś Brossien, który za to miał służyć w wojnie ze zbroją i z koniem. Odległość od Szczytna około 3 mile, do Pasyma pół mili. Elgenau niem. , ob. Elgnowo. Elgienie, wś, pow. rossieński, par. Stulgie. Elgiszewo, włośc. wś, pow. toruński, blisko powiatu brodnickiego, na prawym brzegu Drwęcy, naprzeciw Ciechocina. Obszaru ziemi obejmuje mórg 1735, budynk. 73, dm. mk. 36, katol. 269, ewang. 26. Parafia Chełmonie, szkoła w miejscu, poczta Kowalewo. Kś. F. Elgnowo, niem. Elgenau, wś, pow. ostródzki, przy samej granicy Prus zachodnich, posiadała zdawna kościół katolicki jak się zdaje parafialny. W czasie reformacyi zabrali go protestanci. Przyłączyli najprzód jako filią do Dąbrówna Gilgenburg, następnie do Marwałdu Marienwalde, a wreszcie r. 1767 zupełnie zaniechali. Tutejsi katolicy nieliczni przyłączeni są obecnie do nowej parafii w Dąbrównie. Odległość do Ostrody około 5 mil, do Dąbrówna przeszło milę. Mk. 324. Elgot, Ellgoth, Ellguth niem. , ob. Ligota i Ligotka. Eliaszowce, ob. Iliaszowce. Eliaszówka lub Iliaszówka, 1. duża wieś, pow. jampolski, nad rz. Trościańcem, parafia Tomaszpol, gmina Tymanówka, od stacyi kolei żelaznej odeskiej Wapniarki wiorst 8, od Jampola i Dniestru w. 50; ma 1037 mk. ; ziemi włościan. 771 dzies. , dworskiej około 700 dzies. Należała do Czetwertyńskich, dziś Jaroszyńskiego. R. 1868 miała 147 dm. 2. E. , wś, pow. starokonstantynowski, ma kaplicę katol. parafii Starokonstantynów. 3. E. , dobra, pow. lepelski, własność rządowa. 4. E. , por Iliaszówka. Eliaszówka, potok, także Czernką zwany, wypływa ze skał wapiennych, w Gorenicach w Królestwie Polskiem. Płynąc ku południowi pomiędzy skałami zabiera w obrębie Paczołtowic pow. chrzanowski trzy pomniejsze strugi, gdzie koryto dochodzi przeszło 1 m. szerokości. Dno kamieniste. Ponad łęgami wznosi się wąski pas łąk, a z obu stron tychże wysokie i skaliste wzgórza, pokryte grabiną. Pod klasztorem Czerny Eliaszówka zabiera z pr. brz. strugę ze źródła św. Eliasza. Poniżej mostu łączącego dwa wzgórza, tj. pustelnię św. Eliasza z lasem paczołtowickim, dziś już w ruinie będącego ob. art. Czerna, dolina się rozszerza, a strumień dochodzi 2 m. szeroko Elbląg Elec Elej Elemski Elencin Elenowskie Eleonka Eleonora Eleonorenhof Eleonorhof Eleonorów Eleonorówka Eleonorowo Eleonorwil Elerna Elęcin Elfriedenhof Elfryda Elfrydów Elganowo Elgenau Elgienie Elgiszewo Elgnowo Elgot Eliaszowce Eliaszówka