scu, rzym. kat. w Jasieniu; dm. 77, mk, 515. Własn. wiek. obejmuje roli ornej 264, łąk i ogr. 44, pastw. 11, lasu 340 mor. ; własność mniej. roli orn. 745, łąk i ogr. 65, pastw. 77, lasu 71 mor. B. R. Dźwiniacz, potok podgórski, wypływa w południowozachodniej stronie gminy Dżwiniacza, w pow. bohorodczańskim, na granicy tejże z gm. Kosmacza, w lesie Matyjowcu 466 m. ; płynie przez wieś Dźwiniacz na północnywschód, następnie przez obręb gmin Żurak i Lachowiec, przyjmuje z lew. brzegu potoki Seredny, Huben i Korczowy, i we wsi Lachowcach wpada z lew. brz. do Czarnej Bystrzycy t. I, str. 512. Długość biegu 8 kil. Br. G. Dźwiniaczka, daw. Zwiniaczka, wieś, pow. borszczowski, oddalona od stacyi poczt. w Mielnicy o 7 kil. na płd. wschód, leży nad po tokiem, dopływem pobliskiego Dniestru, o 1 milę na wschód od Zbrucza, tworzącego grani cę między Galicyą a Podolem, o 30 kil. na płd. wschód od Borszczowa. Przestrzeń pos wiek. roli ornej 941, łąk i ogr. 48, past. 50, lasu 177; pos. mniej. roli ornej 971, łąk i ogr. 98 past. 6 morg. austr. Ludność 1037 w tern rzym. kat. 210, gr. kat. 687, resztę izrael. , dm. 181; gr. kat. paraf. jest w miejscu, należąca do dekanatu kudrynieckiego, arcybiskupstwa lwowskiego, i obejmuje filią w Michałówce z 395 gr. kat. obrząd. Gleba nadaje się do uprawy tytuniu, gorzelnia. Właśc. wiek, pos. Marcin Kęszycki. B. R. Dźwiniaczka albo Dźwiniacki potok, wytryska w obr. gminy Dźwiniaczki, w północnej jej stronie na granicy z gm. Michałówką, w pow. borszczowskim, z pod wzgórza Mogiłkami zwanego 303 m. . Płynie na południowy wschód u zachodnich stóp Michałowieckiej góry 243 m. , po wschodniej stronie wsi Dźwiniaczki, gdzie przepływa trzy stawy; następnie mija Babince, Łatkowce a w Dźwinogrodzie uchodzi do Dniestru z lew. brzegu. Dź. płynie głębokim jarem, korytem błotnistem, którego brzegi miejscami olszyna porasta. We wsi Babińcach tworzy dwa stawki, nieco zarybione, zabiera z praw. brzegu potoczek Sawicz, a z lewego Michałowiecki pot. i Zielony czyli Jeziorki pot. Po obu brzegach Dź. rozpościera się wierzchowina podolska. Mała odnoga tej wierzchowiny, zwana Kryniczkami, z powodu iż dawniej mnóstwo w tern miejscu znachodziło się źródełek, wchodzi w obręb gminy Babiniec. Wnętrze tej wierzchowiny zajmują głównie pokłady marglu kredowego. Powierzchnię tworzy tłusta ziemia glinkowata, nader urodzajna, która miejscami w czarnoziem przechodzi. Po stronie wschodniej, w niwie nazwanej Jeziorkami, bliżej granicy wsi Paniowiec, znajdowały się w obfitości małe jeziorka, które zasilały przez tę niwę płynący strumień, również Jeziorkiem, dawniej Zielo nym potokiem zwany. Również znachodzą się tu skaliste pokłady piaskowca formacyi Jura. Długość potoku 10 kil. Br. G. Dźwiniszki, wś włośc. , pow. lidzki, 5 okr. adm. , o 52 w. od Lidy, 5 dm. , 32 mieszkańców 1866. Dźwinka 1. prawy dopływ Dźwiny; według W. Pola jest to mała rzeczka a raczej tylko spust, którym jezioro Dźwinie Dźwińsko odlewa swe wody do Dźwiny. Jestto samo jezioro, z którego dawniej błędnie wywodzono Dźwinę. 2. D. , rz. , według Korewy dopływ Wilii, który ma źródła w gub. mińskiej i na pewnej przestrzeni odgranicza tę gubernią od wileńskiej; por. Dźwinosa, Dźwinogród, ob. Zwinogródka. Dźwinogród, rus. Zwinihorod, 1. miasteczko, pow. borszczowski, pod 48 32 40 półn. szer. a 43 57 wsch. dług. F. , nad Dniestrem, przy ujściu Dźwiniaczki, o 35 kil. na płd. wsch. od Borszczowa, o 12 kil. na płn. wsch. od stacyi poczt. i par. w Mielnicy. Parafia gr. kat. w Wołkowcach. Dm. 76, mk. 437 114 rzym. kat. 266 gr. kat. , 57 izrael. . Włas. wiek. obejmuje roli ornej 418, łąk i ogrodów 27, pastwisk 63, lasu 115 mor. ; własn. mniej, roli ornej 294, łąk i ogr. 27, pastw. 11, lasu 2 mr. Gleba nadaje się do uprawy tytuniu. We wsi jest gorzelnia. Znamienity niegdyś gród ten, Zwenihorod u Nestora, u innych latopisców ruskich Swinihorod, u naszych Swinigród, Swinogród zwany, już w XI w. wzajemnie sobie przez rozplemionych książąt ruskich wydzierany bywał. Wołodar, ks. przemyski 1126 r. zmarły, dzieląc swe państwo między dwóch synów, przeznaczył Włodzimierzowi ziemię świnigródzką, gdzie tenże udzielnie panować zaczął; lecz wnet od brata Roscisława, ks. przemyskiego, został, na zamku tutejszym opasanym ale się obronił. Zdaje się, iż ostatnim panującym był Michał Wsiewołodowicz, którego kronikarze nasi na Zwinogrodzie zowią. Za jego czasów napadli Podole Tatarzy 1240 r. a zamek uległ zniszczeniu. O dalszych losach tutejszej posady milczą dzieje. Ks. Koryatowicze czyli też królowie polacy wznieśli na nowo zamek, który przetrwał do połowy XVI w. Sarnicki około r. 1570 piszący oznacza położenie miejsca tego nad rzeczką Dzwan, uchodzącą do Dniestru, poczem mówi Stoi nad nią spustoszony zamek Dzwan, mieszkanie niegdyś książąt Ostrogskich. Gdy zamek dźwinogrodzki 1716 r. Adam Sieniawski, kasztelan krakowski, hetman wielki koronny podźwignąć postanowił, zlecił to Janowi Campenhausen, pułkownikowi wojsk koronnych przywieść do skutku. Gdy tym końcem równano dawne zwaliska, znaleziono w nich wielką moc ludzkich kości, tak dalece, iż ledwie na tysiąc wozów zebrane być mogły. Między temi w pośrodku stała trumna mar murowa, długa łokci 8 i pół, w niej kości spruchniałe, oprócz wierzchu główy tak szero kiego, jak być może okrągłość rozpuszczonego kapelusza. Duńczewski Kalendarz na rok 1749. Lustratorowie 1765 r. , zowiąc miej sce to Zwinogród, najmniejszej o zamku nie czy nią wzmianki; podają tylko miasteczko nad Dniestrem, bardzo w osadzie ludzi i budowli mizerne. Wsie Wołkowce i Trubczyn nad Dniestrem, w osiadłości daleko znaczniejsze zaś dalej Zwiniaczki, Babińce i Lutkowce. Tenutaryuszem ststwa Adam Pisarzewski; prowent czyni zł. 13732 gr. 14. Ostatnim ststą, tj. w r 1772, był Kazimierz Cieński. Baliński Star. Pol. . 2. D. , z Żukowem, wieś, pow. Bóbrka, oddalona od starostwa o 15. 2 kil, leży nad potokiem Horożanką, w bagnistej okolicy; przestrzeń pos. wiek. roli or. 724, łąk i ogr. 171, past. 201; pos. mniej. roli or. 1603, łąk i ogr. 594, past. 416 morg. austr. Ludność 1557 w tern rzym. kat. 68, należących do pa rafii w Staremsiole, oddalonem o 7 kil. , gdzie jest także stacya kolei żelaz, lwowskoczernio. i stacya telegraficzna; gr. kat. 1178, dm. 248. Gr. kat. paraf. w miejscu, należy do dekanatu bobreckiego arcybiskupstwa lwowsk. Jest tu szkoła etatowa o 1 nauczycielu i kasa poży czkowa z funduszem 1159 złr. Właśc. wiek. pos. Alfred hr. Potocki. 3. D. , wieś, pow. bu czacki, oddalona od star. powiat i rzym, kat. parafii w Buczaczu o 4. 5 kil. , leży nad rzeką Strypą, dopływem Dniestru; przestrzeń pos. wiek. roli ornej 151, łąk i ogr. 2, past. 8, lasu 167; pos. mn. roli ornej 383, łąk i ogr. 19, past. 139 mor. austr. Ludność 771 w tera rzym. kat. 462, gr. 297 należących do parafii w Zielonej; reszta izrael. , dm. 134; jest tu ka sa pożyczkowa z funduszem 470 złr. Właśc. wiek. pos. konwent OO. bazylianów w Bu czaczu. B. R. Dżwinosa, 1. fol w. prywat. nadrz. Dźwinosa, pow. wilejski, 2 okr. adm. , o 70 w. od m. Wilejki, przy drodze pocztowej dźwinoskiej, 1 dm. , 5 mk. 2. D. , wś. pryw. włośc. , pow. wilejski, 2 okr. adm. , o 57 w. od m. Wilejki, także przy drodze pocztowej dźwinoskiej, 13 dm. , 119 mk. 1866. Okrąg wiejski D. w gm. Krajsk obejmuje w swym obrębie wsie Dźwinosa, Krasne, Leśniki i zaśc. Leśniki. Dźwinosa, ross. Dwinosa, rz. , dopływ Wilii z lewej strony, powstaje z kilku małych strumieni, z których znaczniejszo Derażka, Stabnica, Borowlanka i Gromnica z Małką; wszystkie one wypływają z lesistych wzgórz, stanowiących rozdział wód morza baltyckiego od Czarnego, leżących na połudn. wsch. od mk. Pleszczenicy w pow. borysowskim, w lasach klińskich. Od wsi Rudni już płynie Dz. w kierunku półn. zachod. , najprzód w pow. bo rysowskim na przestrzeni od wsi Rudni wiorst 15, a potem po granicy pow. borysowskiego i wilejskiego; nareszcie wchodzi w pow. wilej ski i wpada do rzeki Wilii z lewej strony, o parę wiorst poniżej mostu w Pohoście, na przeciw wsi Stachy. Długość Dź. od wsi Ru dni do Wilii 35 wiorst, z których 15 w pow. borysowskim, 19 na granicy borysowskiego i wilejskiego pow. a reszta w wilejskim. Spławna tylko na wiosnę, ale w skutek wyniszczenia lasów, drzewa mało się spławia. Dź. przecina drogi idące ze wsi Rudni do m. Pleszcze nicy i z m. Chotajewicz do Okołowa i przyjmuje dopływy z prawej strony Rudziankę, Kargowicę i Wejnę a z lewej Drylkę, Puszczankę i Dzwon. T. S. Dźwińskie jez. , ob. Dźwinka. Dźwirznty, ob. Dźwierzuty. Dzwola, wś, ordynacya, pow. biłgorajski, gm. Kocudza, par. Biała. W 1827 r. było tu 18 dm. , 700 mk. Dzwon, rz, dopływ Dźwiny, wypływa między wsiami Łady i Kociele w pow. borysowskim, płynie w kierunku półn. wsch. i o półtory wiorsty poza wsią Liwodaniszczyzną uchodzi do Dźwinosy, dopływu Wilii. Dłu gość Dz. przeszło 12 w. ; na 5ej wiorście wchodzi na granicę pow. borysowskiego i wi lejskiego a przebiegłszy po granicy około wiorsty powraca znowu do pow. borysow skiego. T. S. Dzwonek, wś szlach. , pow. ostrołęcki, gm. i par. Czerwin. W 1827 r. było tu 18 dm. , 95 mk. ; obszar obecny wynosi 770 mr. Dzwonicha, Dzwonisze, wś, pow. bracławski, gm. Łuka, par. Tywrów. W 1868 r. by ło tu 97 dm. Należy do Jaroszyńskiego. Por. Zwonicha. X. M. O. Dzwoniec, Zwoniec, Gelandri, ob. Dniepr. Dzwonki, Dzwąki, ob. Cupel. Dzwonki 1. , wś, pow. ostrogski, na południe Ostroga o 45 w. położona. Ma cerkiew parafialną; okolona górami, ziemię ma pierwszorzędną, czarną. Niegdyś należała do dóbr ks. Ostrogskich, później Jabłonowskich, a w ostatku Sapiehów, W 1825 r. kupiona przez; obywatela Zagórskiogo; obecnie należy do rządu. 2. D. , zaśc. pryw. nad rz. Wołtą, pow. dziśnieński, gm. czereska, o 31 w. od Dzisny, 3 okr. adm. ; 1 dm. , 10 mk. prawosł. 1866. Dzwonkowo, wś w gub. witebskiej, niegdyś własność arcybiskupów połockich. Dzwonowa, wś, pow. pilzneński, o 7. 5 kil. od st. poczt. i parafii rzym. kat. w Pilznie, Dm. 59, mk. 358. Własność większa obejmuje roli ornej 165, łąki ogrodów 7, pastwisk 30, lasu 2 mr. ; własn, mniej. roli orn. 329, łąk i Dźwiniacz Dźwiniacz Dźwiniaczka Dźwiniszki Dźwinka Dźwinogród Dżwinosa Dźwinosa Dźwińskie Dźwirznty Dzwola Dzwon Dzwonek Dzwonicha Dzwoniec Dzwonki Dzwonkowo Dzwonowa