włók. We wsi urząd wójta gminy Dzietrzkowic, liczącej 4100 gł. w 29 miejscowościach, o 563 dymach na przestrzeni 360 włók. Jest tu szkoła; a z miejscowych sił utworzona kapela służy nietylko do potrzeb nabożeństwa kościelnego, lecz się i w okolicę na uroczystości weselne wynajmuje. Sioło to należało ongi do panien cystersek w Ołoboku; za pruskich rządów przeszło w posiadanie Mieleckich, którzy tutejszy pałac wystawili, a od nich w spadku dostało się przed 20 kilku laty de Rappardom. Obszar włości pańskiej wraz z przysiłkami Łubnice, Jeziorko, Ludwina, wynosi 108 wł. w tern 56 wł. roli pszennej i żytniej I kl. ., 14 wł. łąk i pastwisk i 35 wŁ lasu nietkniętego. Gospodarstwo tu najbardziej w powiecie postępowe. Zamierzono zdrenować do 50 wł. roli; dotychczas na 20 włókach założono ssaki. Dobytek hodują poprawny; konie w znacznej części rasy angielskiej i hanowerskiej; rogacizna rasy holenderskiej i wildermasch; owce rambouillet; trzoda chlewna angielska. Na Jeziorku mełnia kości wyrabia corocznie przeszło tysiąc cetnarów mączki kościanej na miejscowy użytek. Tamże i tartak czynny. Przychód doroczny, po odtrąceniu wkładów gospodarskich, obliczają na 14000 rubli. Budowli gospodarskich tak okazałych niema w powiecie nigdzie więcej wszystkie murowane; obory, stajnie wozownia sklepione, wyasfaltowane, pod blachą lub tekturą smołowcową; budynki czeladzi i służebników dworskich, pralnia, cieplarnie, chlewy, karczma nader pokaźne, wszystko murowane, ubezpieczone na 40000 rubli sr. W Łubnicach postawiono nową gorzelnie, nakładem blisko 40000 rs. , systemu Neumanna, z zaciernią nowej konstrukcyi, przy której otrzymuje się wyżej 90 stopni bezwodnego spirytusu; peryodowy wypęd bywa do 21000 wiader okowity licząc 80; za granicę idzie jej tranzytem do 17000 wiader rocznie; pędzenie gorzelni uskutecznia się węglem kamiennym i torfem, którego zużywa się do 7000 cetnarów corocznie. Folwarków pięć Dz. , Łubnice, Skopyła, Ludwinów, Bezula. Las starannie hodowany i oszczędzany; na miejscową nawet potrzebę kupowano doniedawna opał; i bywało, celem odprzedania do Prus, zakupywano sągi z sąsiedzkich dalszych borów i zwożono w nieroboczy czas tutaj do własnego boru, skąd woźnice zagraniczni mogli snadnie obróció przed zamknięciem komory celnej w krótkie dnie zimowe. Zwierzyna też troskliwie ochraniana; w pewnej od dworu odległości strzelać jej nie wolno, aby przytułek spokojny miała; to też z jednego polowaniazimy 187980 kilkaset samych zajęcy do Prus na sprzedaż odstawiono, po rublu za każdego. Właściciel dzisiejszy wyrobił dla siebie przejazd opolem swojem za granicę, z pominięciem koleży do wsi ryc. D. , budynków 6, domy mieszkalne 3, katol. 20, ewan. 3. Dobra Dz. leżą przy samej granicy król. pols. i graniczą z wsią Rokitnica, pow. rypiński. Ziemia dobra, pięknie zagospodarowana. Zabudowania dwor skie piękne, nowe, smołowcem kryte. Gum na wraz z ogrodem owocowym dotykają samej linii granicznej królestwa, którą stanowi stru mień maleńki zwany Pissa, mający tę rzadką oso bliwość, że ze źródeł swych właśnie w tym ogro dzie znajdujących się płynie w dwóch przeci wnych kierunkach 1. jednem małem korytkiem wijąc się ustawicznie na północowsch. ku Rokitnicy, dalej do Ostrowia gdzie wpada do innego strumienia i 2 w kierunku zachodnio północ. około Kretek dużych, Osieka i pod Łapinożem wpada do Kypienicy, stanowiąc ciągle granicę państw oraz prywatnych włas ności kongresem wiedeńskim oznaczonych. We dworze, jak niesie podanie, popełnioną była zbrodnia a w następstwie takowej nastąpiło krzywoprzysięztwo, w czasie którego krew po płynęła z krzyża stojącego na stole w czasie tego aktu; stół ten ze znakami krwi umieszczo ny był dotąd w kościele w Świedziebni, a krzyż umieszczony w w. ołtarzu, zaopatrzony za słoną odkrywaną tylko w czasie nabożeństwa. Akta kościelne mówią o cudach jakie się tu stały a liczne vota przytwierdzone dokoła krzyża miały świadczyć o ich prawdzie. W 1875 roku wszystko wraz z całym koś ciołem spłonęło. Dz. było długo w posiada niu Mateusza Wybickiego, którego stryj był wojewodą i znany z czasów legionów jako i z czasów ks. warszawskiego. Następny właściciel syn Ignacy sprzedał ją przed kilku laty teraźniejszemu właścicielowi Karwatowi. Lud tej wsi i jej właściciel są czysto polskiego po chodzenia. F. N. i Kś. F. Dzierżno, niem. Dziersno, górne i dolne, dwie wsie i dwa fol w. , pow. toszeckogliwic ki, o 10 kil. od Gliwic, o 3 kil. od Pyskowic, między rzekami Dramą a Kłodnicą, w par. Laband. Fol. D. górne, do 1822 z fol. D. dolne złączony, ma 1000 m. rozl. , a wś D. górne z kol. Czerwonka 27 osad, 400 m. rozl, szkołę katol. Folw. D. dolne ma 1155 m. gruntu i goj rzelnię a wś t. n. 29 osad, 400 m. rozl. i fryszerkę Amandshütte. F. S. Dzierżykraj, ob. Słup. Dzierzysław, wś, pow. słupecki, gm. Skulska wieś, par. Skulsk. W 1827 r. liczono tn 8 dm. i 70 mk. Dzierżysław, Dzierżysławice, ob. Dyrślowice. Dzieschowitz niem. , ob. Dzieszowice. Dziesiąte, wś nad rz. Jabłonną Czerniejówką, pow. lubelski, gm. Zemborzyce, par. Abramowice. Leży o pół mili od Lublina. Mieszkali tu niegdyś królewscy sokolnicy. Król Kazimierz 11 nadał tę wieś na uposażenie archidyakonatu lubelskiego. W 15 wieku siedziało tu dwunastu kmieci. Lib. Ben. I 198 W 1827 r. Dz. liczyło 20 dm. i 145 mk. Dziesiętnica, wś, pow. płoński, gm. Kuchary, par. Królewo. Dziesiętniki, wś włośc, i karczma, nad rz. Holszanką, pow. oszmiański, przy trakcie z Holszau do Wiszniewa idącym. Domów 16, mk. 125 katol. i 7 żydów 1866. Dziesiukiszki, pow, wiłkomierski, paraf. kurklewska, dobra Tadeusza Butlera, przy szosse petersb. warszaw. położone, z pałacykiem i pięknym ogrodem. Dziesławice, wś, pow. stopnicki, gm. i par. Stopnica. W 1827 r. było tu 18 dm. i 158 mk. Por. Czyżów. Dziesławice, Dysławice, niem. Distelwitz, wś, pow. sycowski, par. Drołtowice, ma kościół filialny, parę młynów i szkołę. Ludność przeważnie niemiecka i ewangelicka. Dziesna, ob. Dzisna. Dziesno niem. , ob. Dzierzno. Dziesz. ., ob. Dzierz. .. . Dzież. . Dzieszkowice, właściwie Dzietrzkowice ob. , Dzieszkowszczyzna, wś rządowa, nad jez. 11. n. , pow. święciański, 3 okr. adm. , mk. kat. 75, żydów 7, dra. 7 1866 r. ; w pobliża fol. Dzieszkowszczyzna Andrzejewska, nad rzecz. Dzisną, posiada mk. starowierców 27, kat. 1, domów 4 1866 r. ; od Święcian w. 33. Dzieszowice, niem. Dzieschowitz, wś i folw, , pow. wielkostrzelecki, par. Leśnica, o 17 kil. od W. Strzelc. Folw. ma 2115 m. gruntu, bliżej Odry żyznego, gorzelnię, piec wapienny. Wś z kol. Solownią ma 72 osad, 1100 m. grun tu podlegającego zalewom Odry, szkołę kat. i przyst. dr. żel. górnoszląskiej. F. S. Dzietczerewniszki, folw. szlach. , nad jez. Dzietczerewiszki, pow. trocki, 2 okr. adm. , 35 w. od Trok, 1 dom, 25 kat. 1866. Dzietki, wś w gm. włośc. Zabłoć, pow. lidzki, 4 okr. adm. , od Lidy o w. 49, od Wasiliszek w. 14, dom. 11, mieszk. 80, katolicy 1866. Dzietkowo, wś pryw. , pow, dziśnieński, o 94 w. od Dzisny, nad rz. Łuczajką, 2 okr. adm. , przy drodze pocztowej z m. NowejSzar kowszczyzny do Postaw, 10 dm. , 104 mk. prawosławnych, grunta w posiadaniu włościan. Dzietmarowice, ob. Dziecimorowice na Szlązku austr. Dzietomla, wś w połud. zach. stronie pow. nowogródzkiego, niedaleko granicy gub. gro dzieńskiej, w 1 okr. polic. niechniewickim, w 1 okr. sądowym nowogródzkim. Al. Jel. Dzietrzkowice, wś, pow. wieluński, gm. i par. Dz. , 3 mil niespełna od Wielunia, nad gościńcem do Bolesławca, blisko granicy szląI skiej, dym. 204, ludn. 1280 gł. , roli włośc. 74, mory celnej, przez własną rogatkę, od której klucz posiada. Zresztą zarząd majątku prawie całkiem cudzoziemski. Bo włości należy młyn Krupka na rz. Prośnie z rolą 1 i pół wł. obejmującą. Parafia Dz. dek. wieluńskiego dusz 3140 liczy. Kościół, w presbyteryum murowany, dawniej wystawiony, w nawie zaś drewniany, r. 1753 przez Ludwikę w Wybranowa Koźmińską, zakonu cystersek z Ołoboku przełożonę, dobudowany. Kościół ozdobny i dobrze zbudowany pod tyt S. Jakuba większego ap. Ołtarzy w kościele 6. Za staraniem i kosztem przeważnie Józefa Psarskiego kustosza koleg. chockiej, który tu był proboszczem od r. 1759 wybudowano plebanią i wystawiono ołtarz Śgo Jakóba. Wsie należące do parafii, Łubnice i Radostów, także należały do klasztoru ołobockiego. Jakkolwiek kościół obecny jest w dobrym stanie, jednakże parafianie, chcąc mieć ozdobniejszy, zbierają potrzebne materyały do budowli nowego; sami cegłę wypalają. Nowy kościół ma byó wzniesiony na wzór ko ścioła w Krzepicach. W. .. r. Dzietrzniki, wś włośc. , pow. wieluński, gm. Kamionka, par. Pątnów; leży o półtorej mili od Wielunia, w poprzecz szosy do Częstochowy wiodącej, nad strugą Grębą, ma 142 dm. , 1200 mk. , 104 włók roli gromadzkiej. Jest tu szkółka i kościołek drewniany, pochodzący pono z początków XV wieku. Władysław Jagiełło 1393 r. nadał D. paulinom wieluńskim, których przeor bywał zwykle tutejszym proboszczem. R. 1850 parafia D. przyłączoną została jako filia do sąsiedniej Pątnów, ale już od r. 1843 proboszcz pątnowski tu rezyduje a w Pątnowie ma tylko wikarego. Księ gi metryczne urodzin i zaślubin zachowały się w D. od r. 1666. R. 1827 było w D. 75 dm. , 502 mk. W. .. r. Dziewa, wś i gm. , pow. inowrocławski; 3 miejsc 1 D. wieś; 2 D. domin. , 1143 mr. rozl. ; 3 Czajka karczma; 8 dm. , 115 mk. , 11 ew. , 104 kat. , 55 analf. St. poczt. Papros na granicy król. polskiego o 5 kil. , st. kolei żel. Inowrocław o 14 kil. Niegdyś własność J. Sobeskiego. M. St. Dziewagoła, wś, pow. maryampolski, gm. Aleksota, par. Grodlewo, W 1827 r. było tu 21 dm. i 170 mk. , obecnie liczy 43 dm. i 311 mieszk. Dziewałtów, mko pow. wiłkomierskiego, nad rz. Armoną, o 5 w. od Wiłkomierza. Par. kościół katolicki św. Trójcy, drewniany, zbudowany 1476 kosztem Kieżgajłów, odnowiony 1752 przez ks. Kłonickiego i biskupa Zienkowicza. Na cmentarzu od wiekow kaplica drewniana pod wezw. Zbawiciela. Parafia katolicka dekanatu wiłkomierskiego dusz 4041. Dobra D. należą do hr. Benedykta Tyszkiewicza. Jest tu zbór kalwiński murowany; stoi zamknięty i Słownik GeograficznyZeszyt XVI, Tom II. 19 Dzierżno Dzierżno Dzierżykraj Dzierzysław Dzierżysław Dzieschowitz Dziesiąte Dziesiętnica Dziesiętniki Dziesiukiszki Dziesławice Dziesna Dziesno Dziesz Dzieszkowice Dzieszkowszczyzna Dzieszowice Dzietczerewniszki Dzietki Dzietkowo Dzietmarowice Dzietomla Dzietrzkowice Dzietrzniki Dziewa Dziewagoła Dziewałtów