podwójną szerokość koryta jego. Tutaj między zamkiem Oz. a zamkiem dunajeckim czyli niedzickim tworzy D. pierwszy wyłom, zwracając się zarazem na południe i opływając gniazdo górskie Pienin. Pod Czorsztynem droga nowotarska rozwidla się na dwa ramiona, północne wiodące przez Krościenko do Szczawnic lub Nowego Sącza; południowe zaś pod zamkiem dunajeckim przechodzi na prawy brzeg i wiedzie na Starą Wieś. Od N. targu z praw. brz. wpadają do D. Leśnica, Czerwonka, Białka, Dursztyński p. , Falsztyńaki p. , Niedzica p. ; z lewego brzegu Łopuszna, Piekiełko, Mizerna z Syguiiną, Kluszkowianka, następnie struga z pod Snoszki i potok Głęboki. Od ujścia niedzickiego p. do D. , zwraca się tenże na wschód, płynąc krętym biegiem w tymże kierunku aż po Lechnicę, popod Sromowce wyżnie i niżnie z lewego brzegu; Kalcnberg, Stary Majyr Ó, Major z pr. bras. , i opłukująe południowe stopy Pienin, spadające tutaj stromo ku wodom I. Od Sromowiec niżnich naprzeciwko Czerwonego klasztoru zwraca się ku północy, przebijając się napoprzek przez Pieniny drogą wężykowatą. Pod Czerwonym Klasztorem poczyna się drugi wyłom D. Wjazd na łodziach przez tak zwaną bramę pomiędzy Ostrą Skałką, Grabczychą a Klasztorną Górą jest wspaniały. Między prostopadłemu ścianami skał wązkim przesmykiem przedziera się Dunajec. Brzegi D. , dotąd po największej części płaskie lub łagodnie stoczyste, przemieniają się w skaliste ściany prostopadłe, 100 do 150 m. wysokością Wśród Pieniu tworzy D. 10 czyli załomów na przestrzeni niespełna 0 kil W miejscu tern, w którem 1. opuszcza Pieniny, zwraca się granica między Galicyą a Węgrami, która od ujścia Białki aż dotąd wzdłuż D, się ciągnie, na wschód, bieżąc prawie równolegle do Ruskiej wody, i przechodzi na obszar Szczawnicy niżniej; a przyjąwszy z pr. brz. potok Ruską wodę, przybiera na małej przestrzeni kierunek wschodni, aż do mostu krościenieckiego, przed niewielu laty postawionego. Tutaj powyżej Krościenka zwraca się na północ, w którym to kierunku czyniąc liczne zakręty pod Kłodnem i przy ujściu Ochotnicy bieży aż do ujścia Kamienicy doń pod Zabrzeżem, mijając wsi Kłodne, Tylmanowe i Zabrzeż po zachodnim lewym brzegu, a na prawym Zarzecze. Na przestrzeni od Czorj satyna aż do Krościenka, 27 kil liczącej, przyjmuje D. z prawego brzegu potoki spiskie, spływające z północnych stoków Magury spiskiej, przedewszystkiem Zadni p. , Hardyńaki średni p. , Starowiejaki p Jordaniec, Halkę, Lipnik, leśnieki p. , Ruską wodę, a z lewego brzegu Sobczański p Pieński p. i Krośnice. Od Krościenka gościniec nowotarskoczorsztyński rozdwaja się; jedno ramię prowadzi do Szczawnicy a drugie towarzyszy Danajcowi aż do Starego Sącza, Dolina Dunajca na przestrzeni KrościenkoZabrzeże, liczącej 15 3 4 kil. , poniżej Krościenka zwęża się i dopiero poniżej Tylmanowej cokolwiek się rozszerza. Od zachodu bowiem przypierają doń stromo spadające odnogi Lubonia, a przedewszystkiem między Krościenkiem a Kłodnem wzgórze Marsowiec 882 m. pom. wojsk, i Paproć 608 m. pom. wojsk. między Zabrzeżem a ujściem Ochotnicy; od wschodu zaś ciągnie się z pod Łącka z północy na południe potężny dział górski, niemniej strome stoki mający od strony Dunajca, z znaczniejszymi szczytami jak Zoble 780 m. pom, wojak. , Cyrhla 811 m. pom. wojsk. , Suchy groń 045 in. pom. wojsk, , wreszcie Błyszcz 838 m. pom. wojsk, , Z tych stoków spływają, pomniejsze strugi do Dunajca; za to z prawego brzegu silne potoki górskie zasilają go swemi wodami, przedewszystkiem Ochotnica i Kamienica, Między Zabrzeżem a Zarzeczem od ujścia Kamienicy, Dunajec czyni znaczne kolano, zwracając się na wschód, mijając Czerniec, Łącko i Maszkowice. Tutaj góry otaczające oddaliły się od koryta D. , tworząc nieco szerszą dolinę, która poniżej Maazkowic, między nimi a Jazowskiem wskutek wyskoku Pańskiej góry 528 m. pom. wojsk ku południowi, nieco się zwęża. Minąwszy Jazowsko wstępuje Dunajec w dolinę sądecką, która od Kadczy aż po za Zabełeze w kierunku północno wschodnim mą ciągnie, Droga wiodąca z Krościenka do Starego Sącza pięła się dawniej między Jazowskiem a Maszkowicami urwiskami skał lesistych, która dla swej spadzistości i licznych kamieni napawała przestrachem gości kąpielowych tędy jadących. Dziś drogę tę poprowadzono doliną Dunajca; jest ona wygodną i całkiem bezpieczną. Wszystkie te okolice od Krościenka po Jazowsko są dzikie, groźne, romantyczne. Od źródeł D. do Jazowska można je słusznie nazwać Szwajcaryą polskąPrzestrzeń od Zabrzeża do Kadczy wynosi 11 i pół kil Tutaj zasilają go od lewego północnego brzegu potoki Czarna woda, Biały p. , a od prawego południowego Obidsski p. i liczne inne strugi I górskie, spływające z stoków górskich Obidzkich. Od Kadczy zwraca się D. im północny wschód, wydobywszy się na obszerną równinę sądecką; a minąwszy osady Naszacowice i Podegrodzie z lew. brzegu, Jaboń zaś, Gołkowice, Mostki z praw, przepływa popod Stary Sącz, znany z klaszt. panien klarysek, w którym pochowane są zwłoki iw. Kunegundy. Od Tatr aż dotąd obadwa brzegi Dunajca zamieszkałe są przez czysto polski lud góralski. Ćwioró mili za Starym Sączem wpływa na równinie Poprad do Dunajca, wzmagając jego wody. Wkrótce dostaje się D, popod Nowy Sącz, który ma stały most na Dunajcu; gdzie też D. dzieli się na kilka bo 7 ramion i dlatego częste ma tutaj mielizny. Obadwa Sącze leżą po prawym brzegu rzeki i na równinie. Między nimi prawego brzegu legły osady Biegonice i Dąbrówka a z lewego Stadło, Podrzecze, Świniarsko, Gaj, Mała Wieś, Strugi. Tutaj zasilają go liczne wody, spływające w kierunku południowowschodnim, jak Olszanka czyli Jastrzębski p. , Słomka, Gajduszowiecki p. , Brzeźna, Czeczewiński czyli Pruska, a z prawego brzegu Poprad, Kamienica i Łubinka. Dolina sądecka dosięga między Starym a Nowym Sączem największej szerokości Długość jej czyni około 15 kil, a największa szerokość w miejscu połączenia się Popradu z Dunajcem 5 kil, a nad ujściem Kamienicy 6 kil. Nad tą doliną dokoła wznoszą się znaczne wzgórza. Od Nowego Sącza przybiera Dunajec przeważnie kierunek północny. Odtąd też dolina jego nagle się zwęża, a tam gdzie legły Zbyazyce, Sienna, Załęże, Rożnów, Tropie, Czetów, staje się okolica dziką i górzystą. D. płynie tutaj głębokim wyłomem, przerywając przedgórza Beskidu. Tu ciągną się po obudwu jego brzegach bystre, urwiste działy, których podnóża zalegają ogromne łomy skał. Łoże tu jego jest głębokie, pęd wody silny. Na kamieńcach i brzegowych przypadkach, które miejscami odwala, poczynają się już tutaj przerzucać kępy białodrzewu i nadwiślańskiej topoli, Na tej przestrzeni z prawego brzegu przyjmuje Jelniankę, Szczecinówkę, Bartkowę, Majdanskip. ,Nawsie p, ; z lewego zas brzegu Smolnik, Świdnik, Łososinę, Jurkowski i Zylinę. Od Orchowa przybiera D, kierunek północnowschodni aż po Olszyny, mijając Domosławice, Zawadę lanckorońską i Rostokę z lewego brzegu, a Mipowice, Stróże, Wesołów, Zakliczyn i Lusławice z prawego brzegu. Naprzeciw Lusławic, wsi sławnej grobem Fausta Socyna, sterczą wysoko na lewym brz. D. ruiny zamku melsztyńskiego 317 m. npm. . Od Orchowa dolina D. znowu się szeroko rozkłada. Po raz ostatni około wsi Dąbrówki górami ściśnięty, opuszcza przepłynąwszy w kierunku północnym popod Wojnicz ostatni w tej stronie targ góralski, gdzie go gościniec wiedeńskolwowski przecina a między Bogumiłowicami i Świrczkowom kolej KarolaLu dwika krainę górzystą i wypływa na rozległe równiny, któremi przyjąwszy już na nich Białą dunajecką zdąża popod Jurków, Żabno, Otfinów do Wisły. Jednak i tu brzegi Dunajca miejscami dochodzą wysokości 10 m. Do Wisły wpada na południowy zachód od Uścia jezuickiego, naprzeciw miasta Opatowca w Królestwie Polakiem. W ujściu swojem odsypuje wielkie zaspy mułu i kamieńca, naniesionego z gór, Z tego powodu ujście często się zatyka, Spławnym poczyna być D. od N. targu, Od Harklowy aż po ujście Popradu na przestrzeni 51 kil trwa spław dla wielkich trudności i zawad 38 godzin; ztąd odbywa się do Wisły w 3 dni prawie przy pomyślnej pogodzie. Między N. targiem a Zakliczynem mogą iść spławy tylko przy średniej wodzie 3 4 1 m. głębi. Gdy spław się nie powiedzie, trwa niekiedy 2 do 3 tygodni Od ujścia Popradu są trzy rodząje spławów na Dunajcu 70 desek w pomost zbitych lub 30 sztuk przyciesi tartych lub też 13 sztuk drzewa okrągłego, po 3 sążni długości spławia się razem; na to idzie dopiero ładunek do 40 nawet eetnarów liczący. Żeglownym nieraz staje się D. dopiero od PopraduŻegludze atoli w górnym biegu zawadzają jary rybackie i tamy, które przerwane znajdują się często w łożu rzeki Od N. targu aż do Krościenka utrudniają spław skały podwodne, w ogóle progi, następnie wąskość łoża, strome, skaliste brzegi, gwałtowne zakręty, mielizny około Sącza, w końcu na przestrzeni wyłomu dunajcowego i poniżej nierówny stan wody, jakiego potrzeba, ażeby spławy nie szły zbyt nagle na górnej przestrzeni, gdzie zawady omijać flis musi, i nie osiadły znowu poniżej na mieliznach. Artykułem spławu i żeglugi jest drzewo na budowę i opał, okrągłe i tarte, częścią na sprzęty przerobione, oprócz tego towary węgierskie Popradem spławiane, przedewszystkiem żelazo i wino. Dunajec wzbiera częściej i gwałtowniej niż którakolwiek z rzek galicyjskich, bo nigdzie tyle śniegów nie topnieje, nigdzie się tyle chmur nie obrywa, co w Tatrach i na Podtatrzu, Z tego też powodu Wisła jest najgroźniejszą od ujścia do niej D. pod Uściem jezuiokiera, D, potrzebuje wielkiej regulacyi i dopóki ta nie nastąpi, usiłowania uregulowania biegu Wisły nie dopną celu swego. Wody gościnne bywają na Dunajcu pierwsze, gdy śniegi i lody w Tatrach tają, a więc około św. Wojciecha, drugie około św, Jana, trzecie około św. Jakóba, a są głębsze i stalsze niż w innych dopływach Wisły Sole, Skawie i Rabie. Od Czchowa wpadają do D. z pr. brz. Paleśnica, Brzozowski p. , Biała dunajecka; z lew. zaś brz. zasilają go liczne drobne strugi, z pomiędzy których najznaczniejszą jest Kisielina, Długość Dunajca od Nowego targu czyni 207 kil, a to od N. targu po Czorsztyn 23 kil, od Czorsztyna po Krościenko 27 kil, odtąd po N. Sacz 44, odtąd po Wojnicz 69, od Wojnicza po ujście do Wisły 44 kil Spad wód jogo przedstawiają następujące liczby 577 ra. połączenie się obu Dunajców; 546 m. wyspa na D. pod Harklowa, pod mostem wiodącym z dworu do tracza; 533 m. most na D. pod Dębnem; 512 m. wyspa pod Maniowami; 488 m. most pod zamkiem dunajeckim; 427 Dunajec