Sewerynów, Świniarów, Szaników, Toporów, Woźniki i Zakrze. Rz. i Br. Ch. Czuchłoma, m. pow. gub. kostromskiej, 1949 mk. , 928 w. od Petersburga a 176 od Kostromy odległe. St. poczt. Czuchny, okrąg wiejski w gminie Krewo, pow. oszmiański, liczy w swoim obrębie wsie Czuchny, Kąciewicze, Korędy, Wiśniówka; zaśc. Gołowanciszki, Kurmanicha. Czuchny, Czuchońcy, inaczej Estońcy, Esty, po łot. Igauns, gałąź szczepu fińskiego, zajmują całą gubernią estońską i północną część inflanckiej liwońskiej, mianowicie powiaty dorpacki i parnawski, wraz z wyspami Worms i Runs; sąsiadują na wschód z Rossyanami, a na południe z Łotyszami czyli Łotwą. Szlachta, kupcy i większa część mieszczan są Niemcy. Do Czuchońców liczą się także 1 Liw albo Liwi, mieszkający już to wspólnie z nimi w kilku wsiach, przy ujściu rzeki Salis, już oddzielnie na wybrzeżu kurońskiem, poczynając od Irbenu, aż do jeziora angierskigo, w dobrach Dundangieńskie i Popeńskie, w liczbie 150 przeszło rodzin; oraz 2 Krewingowie, poniżej miasta Bowska, mieszkający w dobrach Baden, KirkaweMoiż, Krusen i Memelhof. około 2, 700 płci obojej; ostatni wyginęli już prawie, zlawszy się z łotyszami. Wszystkich Czuchońców, języka czudzkiego używających, liczą około 630, 000. Są oni wzrostu miernego, włosy mają rude, mocnej budowy ciała, zdolni do najcięższej pracy, ale bardzo leniwi; charakter mają skryty, niedowierzają Niemcom, są powolni, źli, uparci i pijaństwu oddani. Mieszkania ich mało się od barłogów różnią; ludzie i bydło wspólnie mieszkają; wszędzie postrzegać się daje największe nieochędóstwo i nędza okropna. Ubranie obojej płci jednakie jest prawie; stanowi je głównie długa suknia zwierzchnia, z grubej tkaniny koloru ciemnego; na nogach, zamiast pończoch, ponawijane mają taśmy, stopy w łapcie obute, rzemieniem przywiązane. Przy chrzcie, weselu i pogrzebie, zachowują szczególne obrzędy. Do zwyczajnych zabaw ludowych, bez których żadne święto obyć się nie może, należy huśtawka. Najgłówniejszem świętem u Czuchońców jest Dalkus, święto żniwa. Religijność, wybitnie charakter ludu tego znamionująca, przyćmiona jest mnóstwem najgrubszych zabobonów. Język czuchoński, jako narzecze czudzkiego, dosyć jest miękki i dźwięczny, lecz bardzo ubogi. Pomiędzy ludem istnieje znaczna ilość pieśni, nadzwyczaj poetycznych. Czuchońcy głównie rolnictwem się trudnią. Por. Esty. Czuchońce albo Kurtaki, karpaccy górale. Ród ten poczyna się na zachodzie u źródłowisk rzeki Ropy i zasiada całe góry, aż do źródeł Sanu; na tak wielkiej wszakże przestrzeni rozsiany nie tworzy jednolitego gminu, lecz dzieli się na pomniejsze rzesze między sobą. Idąc od granicznego Beskidu za biegiem rzek wpadających do Wisły na tej przestrzeni, ciągną się siedziby Kurtaków ponad Ropą po Szembark, po nad Wisłoka po Kąty, po nad Jasełką po Duklę, po nad Wisłokiem po Besko, po nad Osławą po Porasz, po nad Hoczewką po Nowosiółki, po nad Sanem w końcu po Przysłup. Oznaczając wszakże te granice rozumiemy cały obszar tych rzek na górnym ich biegu wraz z przyległemi dolinami na oznaczonej przestrzeni. Cały ród, który od źródeł Sanu osiadł, bywa od postronnych także Czuchońcami zwany, dla wierzchniego stroju, który się nazywa czuchania; kształt i krój, a nawet i kolor tych czuchań zmienia się, i podług nich rozróżniają cało okolice przez Czuchońców osiadłe, mówiąc Górniaki od Samoklęsk i Żmigroda, od Jaślisk i Dukli a w końcu od Bukowska i Baligroda, oznaczając tern oddzielne okolice przez nich zamieszkałe. Wyjątkowo tylko nazywają Czuchońce sami siebie Góralami, zazwyczaj zaś Górniakami, do czego sąsiednie rody w równinach zamieszkałe przywięzywać zwykły wyobrażenie grubych obyczajów. Górale od Jaślisk nazywają się także Górniakami z niskiego Beskidu, a sąsiednich w Węgrzech mieszkających nazywają Zadzielanami, jako mieszkających za działem, to jest za Beskidem. Pominąwszy te drobne różnice należy policzyć cały ten ród Kurtaków, a nawet ze Spiżakami pospołu od wyłomu poprądowego zacząwszy, aż do źródeł Sanu, i postawą i narzeczem i obyczajem do jednego rodu, który się przez grzbiet Niskiego Beskidu przewalił na obszar Wisły z Węgier w czasie pierwszych najazdów z Pannonii na słowiańskie ziemie. Por. Górale. Czuchońskie, jez. , to samo co Czudzkie ob. albo Peipus. Czuchów, wś, pow, konstantynowski, gm. Łysów, par. Rusków, sąd i poczta Łosice, rozległ. grun. 439 morg. , 18 dm. , 200 mk. Cz. Marynki i Cz. Pieńki, folw. należące do majątku Rusków ob. , Rz. . Czuchowa, niem. Czuchow, wś i dobra, nad Birawką, pow. rybnicki, o 12 kil. od Rybnika na płn. wschód, w parafii Wielkie Dubieńsko. Dobra mają 2412 a wś 1287 m. gruntu. Mk. 765, os. 150. Folw. Czuchowizna 7 os. , 41 mk. ; folw. Płaskowice 2 dm. , 23 mk. F. S, Czuchowa słoboda lub Czuchowo, wś, pow. piński, niedaleko od jeziora pohoskiego, o milę od PohostaZahorodnego, w gm. Dobrosławka, w 1 okr. policyjnym łohiszyńskim, w 1 okrę gu sądowym. Mieszkańcy trudnią się rybo łówstwem. Dwór zwany Planta, mur. , wła sność Nielubowicza. Ogółem wś i dwór mają 246 mk. , 3835 dz, gruntu. X. A. M. Czuchowiec, wś, pow. radzymiński, gm. Radzymin, par. Kobyłka. Czuchowo, ob. Czuchowa słoboda. Czuchowo al. Cice, niem. Zützer, w pow. wałeckim, 1 wś włośc. , obszaru 2818 m. , domów mieszk. 32, kat. 38, ew. 467, szkoła w miejscu, par. Słopanowo. 2 wś ryc, obszaru 11, 880 morg. , domów mieszk. 24, kat, 12, ew. 107. W pobliżu młyn i smolarnia Zützermühl i ZützerTheerofen. Czuchry, Czuhor, wś, nad rz. Uszycą, pow. uszycki, gm. Kosikowce, par. Sokulec, wraz z Hutą i przysiołkiem Weselica ma 238 dusz męz. włośc. , i 54 jednodwor. Ziemi włościań. 344 dz. , dworskiej 1114 dz. Należała do Bo guszów, dziś Regulskiego. Położenie bardzo malownicze, cerkiew. R. 1868 Oz. miały 79 dm. Dr. M. Czuczelice, wś i folw. dwor. , nad jez, Miadzioł, pow. święciański, par. Komaje, 3 okr. adm. , praw. 47, starowierców 12, kat. 9, ży dów 8, domów 7 1866 r. , od Święcian 52 w. Czuczewicze, wielkie i małe, wś i folw. , pow. mozyrski, odl. od Mozyrza mil 50, od Słucka 20, zarząd policyjny stan o mil 15. Grunt włośc. 1776 dzies. Folwark Cz, po Radzi wiłłach jest własn. księcia Piotra Wittgensteina; grunta folwarczne orne 92 dz. , łąk 104 dz. , błot kośnych 7715 dz. , lasu 10600 dz. , zarośli 2200 dz. , nieużytków 2000 dz. Lu dność prawosławna, cerkiew, kościoła nie ma; w zamian dróg kloce drzewa powrzucane w błoto. Zatrudnienie ludności hodowla by dła i pszczelnictwo, chociaż na znaczną skalę lecz najnieudolniej prowadzone, wyzyskiwane przez żydów karczmarzy. Ludność uboga i cie mna. H. R. Czuczkowska, st. p. , pow. totemski, gub. wołogodzka, niedaleko Kadnikowa i Totmy. Czuczynka, wioska rządowa w pow. kijowskim, o 10 w. oddalona od Rzyszczowa, przy ujściu rz. Czuczynki do Dniepru, Mieszk. 525, z tych izrael. 3. Ziemi 1029 dzies. , wyborny czarnoziem; stanowiła dawniej własność metropolitów kijowskich. Osada ta datuje od r. 1739, założona przez Piotra Woronicza podczaszego owruckiego. B. 1793 było tu 41 chat a mieszkańców 275. Czudczyn, ob. Czudzin. Czudec z Zaborowiem, mstko, pow. rzeszowski, 2653 morg. gruntu, w tern 1437 m. roli ornej a 799 m. lasu, 344 domów, 956 męż, , 1122 kob. , razem 1978 mk. , paraf. dek. strzyżewskiego w miejscu, istniała już przed r. 1326 lecz czas erekcyi nie jest wiadomy, gdyż kalwińscy właściciele Cz. w XVI w. wszystkie dawne dokumenta kościelne zniszczyli. Dziedzic Józef Grabiński wybudował w r. 1713 kościół parafialny pod wezwaniem św. Trójcy z twardego materyału, który następnie przez Andrzeja Pruskiego, sufragana przemyskiego, poświęcony został. Na cmentarzu w kaplicy św. Marcina odprawia się także nabożeństwo. Istnieje fundusz ubogich założony przez Józefa Grabińskiego w r. 1722 celem udzielania przytułku i wsparcia ubogim parafianom; majątek zakładowy tego funduszu składa się z dwóch drewnianych domków, ogrodu i obligacyj na 3125 złr. Szkoła ludowa dwuklasowa, stacya pocztowa przy trakcie z Rzeszowa do Krosna, o 19 kil. od Rzeszowa. Cz. leży w urodzajnych pagórkach. Na obszarze dworskim, który jest własnością Karoliny Wasilewskiej, znajduje się piękny pałac z wielkim angielskim ogrodem, gorzelnia i browar piwny; gospodarstwo należy do najbardziej wzorowych w pow. rzeszowskim. Czudin, Czudyn, wś, pow. radomyski, nad rz. Teterowem, o 8 w. od Radomyśla. Mieszk. 420, z tych 150 katolików, reszta prawosła wnych. Cerkiew parafialna. Założenie wio ski przypisują wojewodzie Czudinowi, który w 1072 roku rządził Wyszogrodem. Ziemi 2704 dzies. , drugorzędnej. Należy do Wie rzbickich. Zarząd gminny w tejże wsi, poli cyjny w Radomyślu. Kl. Przed. Czudin, ob. Czudyn. Czudiul, ob. Czudyn. Czudiul, lewy dopływ rzeczki Serecel, która do Małego Seretu uchodzi pod Petroutz. Czudnica, wś, pow. ostrogski, na północ od Ostroga, na samej granicy pow. ostrogskiego i rówieńskiego, położenie poleskie, grunta obmywa rz. Horyń, gleba czarna i urodzajna, lud wiejski trudni się tylko rolnictwem. We wsi jest kaplica katol. parafii Międzyrzec Korecki. Z. Róż. Czudnów, ob. Cudnów. Czudowice, wś, pow. jarosławski, o 5. 2 kil. od st. p. Pruchnik, par. rz. kat. Pruchnik, par. gr. kat. Pełnatycze. Czudowo, pow. nowogrodzki, st. p. w pobliżu t. n. st. dr. żel. mikołajewskiej i nowogrodzkiej, o 111 w. od Petersburga, o 494 w. od Moskwy. Czudy, wś szlach. , pow. kowieński, okrąg polic. janowski, par. SkoruleJanów, o 6 w. od Janowa. Czudy, rossyjska nazwa Estów, Estonów, Czuchońców ob. , ludu rasy fińskiej. Czudyłów, prawy dopływ Oporu, wypły wający w obrębie gm. Skola w pow. stryjskim, w lesie Płajem zwanym. Płynie w kier. płn. zach. lesistymi parowami, popod wzgórza Czudyłów 670 m. i Semkin Wierch, wznoszące się od płn, wach. nad doliną tego potoku. Wpada do Oporu poniżej Skola. Długość biegu 4 kil. Br. G. Czudyn, rum. Czudin, Czudiul, z Nową Hutą, wś, pow. storożyniecki na Bukowinie, Czuchłoma Czuchłoma Czuchny Czuchońce Czuchońskie Czuchów Czuchowa Czuchowiec Czuchowo Czuchry Czuczelice Czuczewicze Czuczkowska Czuczynka Czudczyn Czudec Czudin Czudiul Czudnica Czudnów Czudowice Czudowo Czudy Czudyłów Czudyn