wschodu a doliną Rowinki żleby od zachodu, w półn. zach. kierunku aż ku Szerokiej Jaworzyńskiej. Tu dzieli się to ramię na dwie odnogi; wschodnia wprost ku północy się ciągnąca kończy się Hołym wierchem 1475 m. ; zachodnia zaś ciągnie się ponad Białką. W niej szczyty Zamki 2017 m. , Upłaz 1672 m. , Holica 1630. Tu dzieli się ta odnoga znowu na dwie gałęzie, zachodnią ponad Białką, kończącą się Czerwoną Skałą i wschodnią zdążającą ku Jaworzynie, kończącą się Skałkami 1435 m. Wzniesienie Cz. sk. 1386 m. pom. wojsk. , 1290 m. Kolbenheyer. Br. G. Czerwona Skałka, okrągły grzbiet skalisty, w Pieninach, nad Dunajcem. Br. G. Czerwonawieś, niem. Rothdorf, wieś, pow. kościański, dominium z folw. Boźawola, rozl. 5189 m. , własność Macieja Chłapowskiego. Czerwona woda, niem. Rothwassser, wś, pow. ostródzki, st. p. Olsztynek. Czerwona woda, węg. Vöröspataky Czerweny potok, potok podtatrzański, wypływa z pod Ptacznika 1070 m. pom. wojsk. , w obrębie gm. Szczerby, tworzy na przestrzeni 1682 m. granicę między Liptowem a Spiżem. Płynie na południowy wschód, przerzyna linią kolejo wą bogumińskokoszycką 806 m. npm. i wpada powyżej Łuczywny do Małego Po pradu z lewego brzegu naprzeciwko góry Walterowej Valtjerova, 918 m. , głębokim wąwo zem między dwiema górami Kohlenberg 902 m. od zachodu a Kolimberg od wschodu. Długość biegu 3 kil. Br. G. Czerwona wola, wieś i folw. , pow. kone cki, gm. Pijanów, par. Mnin. W 1827 r. było tu 23 dm. i 168 mk. , obecnie liczy 31 dm. , 201 mk. Folwark Cz. wola z wsią t. n. , od Radomia w. 98, od Końskich w. 28, od Przed borza w. 20, od Rudy Malenieckiej w. 18, od Gorzkowic w. 41, od rz. Pilicy w. 20. Rozl. wynosi m. 597 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 254, łąk m. 87, pastwisk m. 1, lasu m. 148, nieużytki i place m. 107. Płodozmian 10 i 7polowy. Budowli murowa nych 7, drewnianych 6; pokłady kamienia cio sowego. Wieś Cz, Wola osad 26, gruntu m. 269. A. Pal i Br. Ch. Czerwona Wola z Czerczem, wieś, pow. jarosławski, par, rz. kat. Więzownica a gr. kat. Leźachów, o 8. 9 kil od st. p. Sieniawa. Dominium należy do ks. Jerzego Czartoryskiego. Czerwońcowa góra, 920 m. , wierzchołek beskidzki, ob. Bystra, potok str. 507. Czerwone, wieś i folw. rząd. , pow. kolneński, gm. Czerwone, par. Kolno. Leży o 3 w. na zach. półn. od Kolna, przy drodze bitej do komory Wincenta. Jest tu jezioro Serafiec i dwa inne. W 1827 r. Cz. liczyło 94 dm. , 638 mk. , obecnie jest 90 dm. , 977 mk. , ziemi 3355 m. Gmina Cz. ma ludn. 5139, rozległoga wś t. n. Rothebude a. d. Weichsel, w pobliżu, leży w obrębie st, p. NeuMünsterberg. Czerwona góra, wś, nad rz. Czerwonką, pow. opatowski, gm. Sadowie, par. Ruszków. Posiada kopalnię marmuru, R. 1827 było tu 19 dm. i 130 mk. , obecnie liczy 18 dm. , 190 mk. i 611 morg. ziemi włośc. Br. Ch. Czerwonak, wieś nad Wartą, pow. poznański, 21 dm. , 224 mk. , 9 ew. , 214 kat. , 1 żyd, 114 analf. Stac. poczt, Owińska o 6 kil. , st. kol. żel. Poznań o 7 kil. 2. Cz. , olędry, pow. poznański, 11 dm. , 107 mk. , 56 ew. , 51 kat. , 37 analf. Czerwona karczma, wś, nad Pilicą, pow. rawski, gm. Góra, par. Łęgonice. R. 1827 było tu 8 dm. , 47 mk. Należy do dóbr Boro wiec. Jest. tu most na Pilicy i pobór mosto wego. Br. Ch. Czerwona karczma, niem. Rotherkrug, os. należąca do dóbr sembarskich, w pow. su skim, ma 2 domy mieszk. , 18 dusz, par. Iława Deut Eylau. Kś. F. Czerwona woda, niem. Rothwassser, wś w pow. suskim, pół mili od Susza, par. Iława, w dawniejszej Pomezanii, ma 335 mórg. , do mów miesz. 23 i 233 dusz, Kś. F. Czerwona niwa, wś, pow. błoński, gm. Guzów, par. Wiskitki. W 1827 r. było tu 30 dm. , 258 mk. , teraz liczy 360 mk. ; od Warsza wy w. 52, od Błonia w. 21, od Wiskitek w. 6, od Rudy Guzowskiej w. 13, droga bita przecho dzi przez terytoryum; od rz. Wisły w. 52. R. 1873 folw. ten odłączony od dóbr Guzów, należy do Feliksa Sobańskiego. Rozl. wynosi m. 944 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 756, łąk m. 8, pastwisk m. 23, lasu m. 112, nieużytki i place m. 44. Bud. mur. 9, drew. 7, pokłady marglu. A. Pal. i Br. Ch. Czerwona niwa, folw. , pow. poznański, ob. Trzuskotowo. Czerwona puszcza, ob. Czerwony bór. Czerwona Ruś, jedna z najżyzniejszych części dawnej rzplitej polskiej, graniczyła na wschód z Wołyniem i Podolem, aż do Dniestru, na południe z Bukowiną, Wołoszczyzną i górami Karpackiemi, na zachód z ziemią Siedmiogrodzką i Węgrami, aż do góry Rozrogiem zwanej, na której miał się znajdować ogromny kamień, jako słup graniczny, u zbiegu granic Polski, Rusi i Węgier; na północ zaś z Litwą czyli Polesiem brzeskolitewskiem. Ruś czerwona, tworząc część rzeczypospolitej, dzieliła się na dwa województwa ruskie i bełzkie, z których pierwsze obejmowało ziemie lwowską, przemyską, sanocką, halicką, chełmską i żydaczowską. Pomiędzy miastami szczególniej się odznaczały Lwów, Gliniany, Żółkiew, Jarosław, Halicz, Monasterzyska, Trembowla, Kołomyja, Sanok, Krosno, Bełz, Chełm, i Krasnystaw, Zamość, sławny założoną tu przez Jana Zamoyskiego akademią, gród warowny Sniatyń, który służył Janowi Sobieskiemu za główny punkt, zkąd przedsiębrał wyprawy na Wołoszczyznę i wiele innych. Nazwę tej części Polski, wyprowadzają od potężnego w X wieku miasta Czerwień ob. , por. Czerwonogród, które najprzód sąsiednim grodom jak Chełm, Przemyśl i inne, a później całej krainie imienia czerwieńskiej udzieliło, które z czasem na imię Czerwonej Rusi zamieniono. Lud jednego plemienia z polskiem, a narzecze wielce zbliżone do mowy polskiej tak że łatwo Polak z Rusinem zrozumieć się mogą. Również zwyczaj i obyczaj zbliżone do siebie. Różne ta kraina przechodziła koleje. Najprzód pod imieniem Chrobacyi, później jako księstwo halickie znana w dziejach. W 1340 r. przez Kazimierza wcielona do rzeczypospolitej. Król ten podzielił kraj na województwa, a zapewniwszy wszystkim wolność wyznania, zaprowadził osady Ormian i Żydów, dla zaludnienia kraju opustoszałego cięźkiemi wojnami. W roku 1356 Lwów wielą Niemcami osadził, miastu prawo magdeburskie nadał, wiele ziem panom z sobą przybyłym rozdał; język wszelako miejscowy ruski zachował się i przez długi czas był językiem prawnym, w którym wszystkie urzędowe akta pisano, do dziś dnia zrozumiały dla każdego Polaka, że tłumacza nie potrzebuje. Po śmierci Kazimierza Wielkiego, panujący Ludwik, król węgierski, chciał Ruś Czerwoną do Węgier wcielić i w tym celu oddał ją najprzód Władysławowi, księciu opolskiemu, a następnie własnymi starostami i wojskiem osadził. Po jego zgonie, córka Ludwika a królowa polska Jadwiga, w r. 1390, licząc dziewiętnasty rok życia, na czele chorągwi polskich kraj ten od nieprzyjaciół oswobodziła i odtąd Ruś Czerwona przez cztery wieki z górą, bez żadnej przerwy, część rzeczypospolitej składała. Geograficzne jej położenie, sąsiedztwo z Wołoszą, Kozakami, Tatarami i Turkami, sprawiało, iż wraz z Wołyniem i Podolem najbardziej na ich napady wystawioną była. Samych najazdów tatarskich liczą do 90, z których 18 za Zygmunta I, a dwa jeszcze za Augusta II, krainę te spustoszyły. Niszczyli ją Turcy i dzika Wołosza, od których pokojem karłowieckim 1699 roku uwolnioną została. Czerń Chmielnickiego niosła po San spustoszenie. Obecnie Ruś Czerwona, pod imieniem królestwa Galicyi i Lodomeryi, za przyłączeniem części województw polskich, należy do Austryi. Enc. Org. Czerwona Skała, szczyt w Tatrach spiskich, nad Białką, po wschodnim jej brzegu, naprzeciw polany Wołoszyn, w obrębie Jaworzyny, spiskiej. Jestto północna kończyna ramienia górskiego, wybiegającego z głównego grzbietu Tatr, między doliną Jaworową od ści 10194 m. ; urząd gminny we wsi Zabiele, sąd gminny okr. II Mały Płock, st. p. Kolno. Ma gorzelnię, dystylarnię, browar, cegielnie 2, młyny 2, kopalnię torfu. Szkółek początko wych 3. W skład gminy wchodzą 4 wsie szlacheckie GromadzynWykno, G. stary, Pachuczyn i Tyszki łabno; oraz 20 wsi wło ściańskich Chaberki, Czarnice, Czerwone, Dudy nadrzeczne, Dymki, Gietki, Gorszczyzna, Harubin, Kozioł, Kołymagi, Ludny, Nikrowizna, Ptaki, Pryski, Rupin, Samule, Ważki, Wincenta, Zabiele i Żelazne. Br. Ch. Czerwone, niem. Czerwonnen, dwie wsie, pow. gołdapski, jedna pod st. poczt. Gołdap, druga pod st. p. Tollmingkehmen. Czerwone Bagno, wieś, pow. suwalski, gm. i par. Jeleniewo, o 10 w. odm. Suwałk, osad 15, ludności wyznania katolickiego mó wiącej narzeczem mazurskiem osób 123. Prze strzeń morgow 411, miary nowopolskiej. Grunta lekkie, źwirkowate, brak łąk. Tuż przy wsi małe jeziorko. R. 1827 miało Cz. Bagno 20 dm. , 103 mk. B. W. Czerwone Glinki, niem. Rother Lehm, węg. Vörös agyag, skaliste, strome zbocze połud. odnogi turni tatrzańskiej, zwanej Wielkim Ko szarem Stirnberg, Homlok hegy, w tak zwa nych Tatrach bielskich, na ziemi spiskiej, nad doliną potoku Liebseifen, zwaną Kalkgrund, od połud. prowadzącą na przełęcz jaworzyńską pod Kopą, a od wschodu nad doliną Schächtengrund, ciągnącą się ku północy ku Tokarni Drechselhaeuschen, stanowisku pod względem botanicznym bardzo ważnemu. Potoczki pły nące temi dwiema dolinami tworzą potok Czarną Wodą zwany, który, przyjąwszy potok od Rokus płynący, wpada pod Strażką Nehre do Popradu. Zbocze to tworzą czerwony łupek i piaskowiec, wydobywający się na zewnątrz. Stąd też jego nazwa. Br. G. Czerwone Wierchy, wyniosła grupa szczytów, zajmujących znaczną przestrzeń w głównym grzbiecie Tatr nowotarskich, tak nazwana od pokrywającej ją bujnej trawy, zdala czerwonawo się mieniącej. Grupa tych pięknych, i dostępnych wierchów obejmuje następujące szczyty 1 Krzesanicę czyli Zadni Upłaz 2126 m. Kolbenheyer. 2136 Zejszner, 2123, 6 Loschan, 2139, 52 Janota; 2 Czerwony Wierch Małołącki czyli Małołączniak 2091 m. Kolb. , 2105, 98 Zejszner, 2088. 1 Kreil, 2073 Losch. , 2115, 75 Janota; 3 Czerwony Wierch Upłaziański czyli Ciemniak 2118 m. Kolb. , 2115 Zejszner, 2111. 3 Schedius; ramię wschodnie 2161, 55, ramię zach. 2074 Janota; 3 Kopę Kondracką czyli Mały Czerwony Wierch 2000 m. Kolb. , 2003 Zejszner, 1992, 3 Kreil, 1999, 13 Janota. Do obrębu tych wierchów należą jeszcze Rzędy i Twardy Upłaz. Legły one wszystkie w głównym grzbiecie Tatr, Czerwona góra Czerwona Skałka Czerwonawieś Czerwona woda Czerwona Czerwona Wola Czerwońcowa Czerwone Czerwona góra Czerwonak Czerwona puszcza Czerwona Skała Czerwone Glinki Czerwone Wierchy