cy białorusy, prawosł. Gleba gliniasta; dokoła lasy; młyn wodny. X. A. M. , T. S. Czerniewicze, wś, pow. dziśnieński, dawne dziedzictwo Sielickich, dziś Bernowicza. Cer kiew drew. pod wezw. św. Praksedy; zarząd gm. liczącej 523 dusz. A. K. Ł. Czerniewiczki, wś, pow. włocławski, gm. i par. Kowal. W 1827 r. było tu 8 dm. i 65 mieszkańców. Czerniewiec, niem. Czerniewitz, 1. wś ryc, pow. toruński, na lewym brzegu Wisły, około pół mili powyżej Torunia, naprzeciwko Złoto ryi, na samej granicy. Królestwa Polskiego, własność Modrzejewskiego. Obszaru ziemi li czy 1, 668 mórg, dm. mieszkał, 5, kat. 19, ew. 45; par. Podgórz. 2. Cz. , wś tamże leżąca, obszaru ziemi 768 mórg, dm. mieszk. 8, kat. 1, ew. 82. Kś. F. Czerniewitz niem. , ob. Czerniewiec. Czerniewko, ob. Czerniewo. Czerniewo, wś i fol. , pow. płocki, gm. Rogozino, par. Woźniki, liczą 175 mk. , 20 dm. , powierzchni 834 mórg, w tej liczbie 541 mórg włościan, reszta należy do folwarku donacyjnego. Czerniewo, 1. okrąg wiejski w gm. Hermaniszkach, pow. wilejski; liczy w swym ob rębie wsie Wołczki, Bobry, Dorochy, Dzieraski, Drowasze, Nowosiołki. Sozałowszczyzna, Zorowszczyzna. 2. Cz. , folw. , w 3m okręgu administr. pow. słuckiego, odl. od Słucka w. 14. Grantu ornego 212 dz. , łąk i pastwisk 164 dz. , lasu przeważnie liściowy 305 dz. Po Radziwiłłach jest własnością księcia Piotra Wittgensteina, wchodzi w skład majątku Basławce. H. R. Czerniewo, ob. Czerniejewo. Czerniewo, niem. Czerniau, wieś szlachecka w pow. gdańskim, nad strugą bezimienną, która wpływa do strugi Czerwonej a z nią do Kłodawy; odległa 3 i pół mili od Gdańska, przeszło milę od Skarszew, par. Pręgowo, szkoła w miejscu; z przynależnościami liczy mórg 2, 081, kat. 131, ew. 116, dm. mieszkał. 31. 11. 1650 posiadał Cz. Owidzki, 1785 Jan Trembecki, chorąży pomorski. Obok leży Czerniewko, niem. Kl. Czerniau, należy do Czerniewa. Kś. F. Czernięcin, wś nad rz. Purem, pow. krasnostawski, gm. Turobin, należy do ordynacyi Zamoyskich, ma 59 osad włośc, 1, 585 mórg gruntu włośc. i kościół filialny par. turobińskiej; wystawił go 1326 r. dziedzic Dobrogustów, do 1530 r. parafialny, nowoodbudowany 1857 r. W 1827 r. było tu 67 dm. i 467 mk. Do Cz. należy Czernięcka Wola. Według rubrycelli dyecezyalnej, Cz. jest par. dek. krasnostawskiego i liczy 1, 387 dusz. Opis Cz. w Tyg. Illustr. 1860, IV, 468. Br. Ch. Czernięty, ob. Czerniaty. Czernihów, miasto gnbernialne gubernii czernihowskiej, pod 51 29 szer. płn. 49 dł. wsch. , leży na prawym brzegu rzeki Desny, jest jednem z nastarożytniejszych miast Rusi południowej. Niewiadomo, w którym czasie założone zostało, ale w traktacie Olega z Grekami już się znajduje wzmianka o Czernihowie r. 907; wtedy miasto to do wielkiego księcia kijowskiego należało i przez wojewodów wielkoksiążęcych rządzone było. Gdy się wszczęły pomiędzy potomkami Włodzimierza wojny domowe, Cz. nieraz z rąk do rąk przechodził. Po zgonie Jarosława W. przeszedł pod panowanie Świętopełka Jarosławowicza i stał się głównem miastem udzielnego księstwa; ale odtąd doświadczać zaczął licznych klęsk, już to od książąt z władcami Czernihowa w niezgodzie zostających, już to od hord na południowschodzie Rusi koczujących. W końcu XIII wieku Cz. już był do księstwa włodzimierskiego przyłączony, a na początku XIV stał się zdobyczą Litwy, następnie Polski, pod której panowaniem około lat 160 zostawał. R. 1479 wielki książę moskiewski, Iwan Wasilewicz, zdobył na Litwie ziemię siewierską i odtąd Cz. aż do roku 1611 do Rossyi należał. W roku 1579, dowódcy wojsk Stefana Batorego, książęta Konstanty Ostrogski i Michał Wiśniowiecki, oblegali Cz. , a nie mogąc go zdobyć podpalili do koła. R. 1604 przez wojska Samozwańca był wzięty. R. 1611 podczas bezkrólewia w Rossyi, polski pułkownik Gronostaj spalił miasto, a mieszkańcy jego przez lat 12 schronienia tu nie mieli. Podług traktatu dziewułińskiego, Cz. ze wszystkiemi ziemiami siewierskiemi Polsce był odstąpiony najprzód na lat 14, a następnie w r. 1634, na mocy traktatu Polańskiego, na zawsze. Od r. 1635 do 1667 Cz. należał do Polski. Na sejmie koronacyjnym Władysława IV w r. 1633, ziemia czerninowska otrzymała gród i ziemstwo, oraz ustanowiono kasztelana i inne urzędy ziemskie. Pierwszym kasztelanem był Mikołaj Kossakowski, starosta wiski, a ostatnim Walenty Sobolewski. Na sejmie r. 1636 utworzone było osobne województwo czernihowskie i pierwszym wdą był Marcin Kalinowski, ostatnim Ludwik Wilga. Wdztwo na trzy powiaty się dzieliło czernihowski, nowogrodzki i siewierski. Starostwo czernihowskie przyłączono do urzędu wojewody na zawsze. Sejmiki wojewódzkie odbywały się najprzód w Czernihowie, a później we Włodzimierzu, na których sześciu, początkowo czterech posłów na sejm, i dwóch deputatów na trybunał koronny obierano, tak, żeby ci ostatni do prowincyi małopolskiej należeli. R. 1650, przy podziale na pułki, utworzono pułk czernihowski; Czernihowem zaś rządzili pułkownicy Kozaków. Na mocy traktatu andruszowskiego odstąpiony Rossyi. R. 1734 w Czernihowie urządzona była kancelarya pułkowa, sąd puł. kowy i kancelarya secinna; w r. 1763 sąd pułkowy zastąpiony został przez sądy ziemskie i podkomorskie do spraw cywilnych, i sąd grodzki do spraw kryminalnych. R. 1782 w Czernikowie otwarto namiestnictwo, r. 1797 mianowany został Cz. głównem miastem gubernii małorossyjskiej, a w r. 1801 czernihowskiej. Obecnie Cz. ma mieszkańców 25926 płci obojej, cerkwi 18, seminaryum duchowne, gimnazyum, dom sierot, bank, st. poczt. , przystań parostatków i kaplicę katol. Wniebowzięcia N. M. P. oraz św. Jana Chrzciciela, 1838 r. wzniesioną. Do niej należy 1300 parafian. W mieście istnieje dotąd starożytny zamek, wałem ziemnym, fossą i palisadą opasany. W środku zamku na wzmiankę zasługuje cerkiew katedralna Przemienienia Pańskiego. Mniemają, że założoną była przez Mścisława, przezwanego W dałym, syna wielkiego księcia Włodzimierza, na początku XI wieku. Czerników prowadzi znaczny handel, głównie z krajami nad Dnieprem leżącemi i z Rygą; jarmarków ma 4 na rok, rozwinięte pszczelnictwo. Gubernia czernihowska, jedna z ukraińskich, graniczy na północ z gubernią mohilewską, smoleńską i orłowską; na wschód z orłowską i kurską; na południe z półtawską; na zachód z kijowską, mińską i mohilewską. Obecnie gubernia dzieli się na 15 powiatów, każdy powiat na 3 stany i prócz tego na parafie. Powiaty są czerni howski, borzniański, głuchowski, horodnicki, kozielecki, konotopski, królewiecki, mgliński, nowozybkowski, nowogródsiewierski, nieżyński, osterski, sośnicki, starodubski, suraski. Zajmuje przestrzeni 46046 w. kw. czyli 4796 tys. dzies. Powierzchnia jest otwartą, równą, płaską, po części pagórkowata, po części piaszczystą na prawym brzegu Desny. Najwznioślejsze miejsca znajdują się tylko w północnych powiatach, nowozybkowskim, suraskim, mglińkim, po części w nowogródsiewierskim. Na lewych brzegach Dniepru i Desny leżą niskie miejsca, w których wezbranie wód bywa silniejsze i dłuższe. Gubernia skraplaną jest przez wiele rzek, z tych najznaczniejsza Desna; wszystkie zaś inne stanowią przytoki Desny Sudost, Ubied, Snow, Sejm i Oster i Sożu Biesied, Iput, Wir, wpadających do Dniepru. Spławnemi rzekami są Dniepr, Desna, Sejm, Soż, Trubeż, Udaj, Romny, Biesied, Iput, Sudost, Ubied, Szosta, Oster. Większa część jezior znajduje się w powiatach czernihowskim, nowogródsiewierskim, sośnickim, królewieckim i osterskim, szczególnie w tym ostatnim. Łąki pastewne znajdują się głównie w powiatach borzeńskim, konotopskim i królewieckim. Gubernia w ogólności obfituje w lasy, szczególnie część jej do rzek Dniepru i Sożu przylegająca; lasy po większej części sosnowe; miejscami są dębowe, brzozowe i lipowe. Lasy skarbowe, stanowiące tu 3 okręgi, znajdują się głównie w powiatach osterskim, czernihowskim, nowogródsiewierskim, horodnickim, suraskim, królewieckim i głuchowskim. W trzech ostatnich rośnie drzewo budowlane. Lądowe komunikacye są wygodne i w niektórych tylko miejscach na wiosnę, gdy wezbranie rzek następuje, przerywane bywają. Główniejsze drogi idą od miasta Czernihowa przez Łojew przez Dniepr i Bobrujsk do Mińska; przez Grodno, Mohilew do Petersburga; przez Kozie lec do Kijowa; przez Grodno, Mohilew, Starodub i Mglin do Smoleńska. Prócz tego tu idą drogi z Kijowa do Moskwy i kol. żelaz. Wodnych komunikacyj sztucznych, oprócz szluz, na rzece Sejmie urządzonych, nie ma. Mieszkańców w guberniiczernihowskiej 1669254 w 3696 miejscowościach zaludnionych; z tej liczby 103. 4 kob. na 100 męż. ; 93. 5 prawosł. , 3. 3 raskolników, 0. 2 katol. , 0. 1 ewang. , 3. 1 izraelitów. Gubernia czernihowska ma 973 parafij. Kościołów innych wyznań jest 3 w Nieżynie kościół rzymskokatolicki i w pow. borzeńskim 2 ewangelicki i rz. katol. Gubernia czernihowska z urodzajności swego gruntu, z równego położenia kraju, odległości od morza, małej żeglugi rzecznej i t. d. , dla rolnictwa jest przeznaczoną; to też stanowi ono główne zatrudnienie mieszkańców. Łatwo jednakże dostrzedz można, że rozwój rolnictwa nie odpowiada zwiększającej się stopniowo ludności, gdyż w niektórych powiatach daje się czuć niedostatek zboża, co w części nadzwyczajnym rozmiarom gorzelnictwa przypisać należy. Gorzelni w gubernii znajduje się 800 przeszło, na których wypala się rocznie 3. 000, 000 przeszło wiader wódki. Urodzajność gruntu nie jest wszędzie jednostajną. Mniej żyzne są powiaty północne i część wschodnich; niemniej też miejsca niektóre w powiatach zachodnich nad Dnieprem położone, gdzie piasków i bagnisk znajduje się daleko więcej. W powiatach nowogródsiewierskim, starodubskim i mglińskim zbierają w znacznej ilości pieńkę i wysyłają do Rygi i do Petersburga; płótno rozmaitego gatunku idzie do Chersonu. W niektórych powiatach trudnią się sprzedażą soli, ryb, oleju konopnego, lnu, drzewa budowlanego, desek, naczyń; wynajmują się na statki Dnieprem i Desną płynące, trudnią się furmanką i innemi robotami. W powiecie osterskim zajmują się głównie robieniem sieci rybackich. W powiatach borzeńskim, sośnickim i konotopskim, uprawiają tytuń. Stadniny znajdują się mianowicie w powiatach, borzeńskim, konotopskim i suraskim; sprzedaż koni odbywa się na jarmarkach pobliskich, szczególnie na jarmarku w Romnach w gubernii półtawskiej. Hodo Czerniewicze Czerniewicze Czerniewiczki Czerniewiec Czerniewitz Czerniewko Czerniewo Czernięcin Czernięty Czernihów