po obu stronach Lejowego p. leży polana Biały Potok, a nad potokiem Ch. od wsch. polana Siwa. Obie te polany, jak polana Roztoki, są zamieszkane. Nazwa tej rzeki pochodzi stąd, iż rzeka ta od wsi Czarnego Dunajca płynąc przez torfiska nie ma aż do Nowegotargu ani brzegów skalistych, lecz więcej drobnym żwirem zasypane i torfiaste, ani też dla mniejszego spadu łożyska zawalonego większymi odłamami skał tatrzańskich, mianowicie granitowymi, jak Biały Dunajec. Z tego też powodu wody Czarnego Dunajca mają barwę daleko ciemniejszą aniżeli Biały Dunajec. Nazwę Czar. Dunajca przenoszą powszechnie prawie wszyscy piszący i mówiący o Tatrach na potok Kościeliski ob. i na część potoku Chochołowskiego ob. Niemal wszystkie doliny i polany tatrzańskie biorą nazwy swoje od swych właścicieli; a te albo od pojedynczych właścicieli, albo całych wsi, do których należą. Od polan zaś i hal, z których płyną, jako też wsi, przez które przepływają, mają znowu potoki swoje miana. Nad Czarnym Dunajcem leży os. Czarny Dunajec; nad Białym Dunajcem osada Biały Dunajec. Kiedy te osady na pewno powstały, niewiadomo. Ale to pewna, że te dwie osady od rzek, nad któremi leżą, a nie rzeki od nich wzięły nazwę. Dowodem tego jest ta okoliczność, że już koło samego Nowegotargu widziano różnicę wód tych dwóch ramion Dunajca. Ze część potoku Chochołowskiego, od połączenia się z potokiem Starorobociańskim, aż po polanę Roztoki, nosi nazwę Cz. D, byłoby po części usprawiedliwianem, jeżeli zwrócimy tylko uwagę na dziejowy rozwój osad w tych okolicach. Osada bowiem Czarny Dunajec powstała pierwej, aniżeli osady dalej na południe położone Chochołów, Witów i Kościeliska, a CzarnoDunajecczanie oddawien dawna posiadali i posiadają, w dzisiejszej dolinie Choch. , poniżej Kominów Dudowych, swe polany; od nich też to mógł więc ten potok przybrać nazwę Czarnego Dunajca. Tak też podaje dr. E. Janota w swoim Przewodniku w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin. Kraków 1860, str. 24; tak też czytamy na mapach katastralnych tych okolic i na specyalnej mapie Mon. Austr. węg. Z. 8 Col. XXI i XXII. Żeby zaś potok Kościeliski mianować Czarnym Dunajcem, i szukać jego źródeł przy tak zwanej Pisanej, niema najmniejszej podstawy ob. artykuł Kościeliski potok. Najrozsądniej atoli będzie przyjąć raz na zawsze nazwę Czarnego Dunajca od połączenia się potoków Chochołowskiego, Lejowego i Kościeliskiego, a tymże zostawić miana dolin, przez które płyną, będące w uściech ludu ob. dr. A. Aliha, Wycieczka do doliny Chochołowskiej, w IV T. Pam. Tow. tatrz. 1879. Od tego połączenia Czarny Dunajec zwraca się w obr. gm. Witowa na płn. wsch. , płynąc między polanami Wi towskiemu, jak Myszkówką, Płazówką, aż do przybrania potoku Magurskiego Magura zlew. brzegu. Tutaj zwraca się na północ, tworzy na przestrzeni 4 kil. aż powyżej ujścia Domagałowego potoku granicę Witowa z Dzianiszem. Poczem przerzyna obszar Chochołowa, rozdzielając się kilkakrotnie na odnogi, two rząc mniejsze i większe wyspy. Opuszczając obszar Chochołowa zwraca się na półn. wsch. płynąc rozległą doliną przez osady Pod czerwonego, Czarnego Dunajca, Wróblówki i Długopola, gdzie zabrawszy od zach. silny po tok Piekielnik, tworzy kolano przez zwrot na wschód; mija Kranszów, Ludźmirz, opływa Nowytarg od płn. i w płn. wschod. stronie je go łączy się od pr. brz. z Białym Dunajcem ob. , tworząc właściwy Dunajec ob. . Zna czniejsze wzniesienia 985 m. poniżej polanki Huty; 915 m. polana Siwa; 864 m. polana Myszkówka, 774 m. most w Chochołowie, 900 m. na płn. od mostku na Domagałowym p. ; 729 m. most w Koniówce, przysiołku Pod czerwonego; 637 m. gaik powyżej Długopola, 611 m. ujście Czarnego potoku, 577, 3 m. połączenie oba Dunajców. Długość biegu od polany Rostok 37 kil. Przybiera liczne poto ki i strugi, mniejsze i większe. Najważniej sze z pr. brz. są Głęboki, Dzianisz, Czarny p. , Babi czyli Czerwony, Rogoźnik; z lewego brze gu Magura, Wilczy, Domagałów, Piekielnik i Lebietnica. Br. G. Czarny dwór, folw. , pow. wyłkowyski, gm. i par. Wyłkowyszki. Liczy 2 dm. , 47 mieszk. Czarny grąd, osada, pow. augustowski, gm. Sztabin, par. Krasnybór. Ma 1 dm. , 9 mieszk. Czarny kokner, jez. , ob. Kokner. Czarny Jar, miasto powiatowe, w gubernii astrachańskiej, 4190 mk. , 1760 w. od Petersburga a 256 od m, gub. odległe. Stacya pocztowa i przystań statków parowych. Czarny las, 1. wś, pow. częstochowski, gm. Grabówka, par. Częstochowa. 2. Cz. , pust, pow. włoszczowski, gm, i par. Słupia. 3. Cz, wś, pow. iłżecki, gm, Miechów, par. Kazanów. 4. Cz. , wś, pow. olkuski, gmina i par. Pilica. 5. Cz. , ob. Celjów, 6. Cz. , wś, pow. grójecki, gm. Kąty, par. Sobików, W 1827 r. było tu 13 dm. , 93 mk. Dobra Cz. składają się z folw. Cz. , Julianów i dezerty Buczały, tudzież wsi Cz, Obrąb, Kiełbaski i Zalesie; od Warszawy w. 25, od Góry Kalwaryi w. 7. Nabyte w r. 1875 za rs. 33, 000. Rozl. wynosi m. 1, 363, a mianowicie folw. Cz. grunta orne i ogrody m. 367, łąk m. 59, pastwiska m. 44, lasu m. 66, nieużytki i place m. 20, razem m. 556. Bud. mur. 6, drew. 6; fol. Juljanów grunta orne i ogrody m. 493, łąk m. 101, pastwisk m. 10, lasu m. 178, nieu żytki i place m. 20, razem m. 807. Bud. drew nianych 7; wś Cz. osad 19, gruntu m. 100; wś Obrąb osad 14, gruntu m. 195; wś Kiełba ski osad 9, gruntu m. 109; Zalesie osada 1, gruntu m. 16. Por. Czarnolas. 7. Cz. , wś, pow. błoński, gm. Młochów, par. Nadarzyn. 8. Cz. , wś, pow. łaski, gm. i par. Buczek. 9. Cz. , wś, pow. piotrkowski, gm. Wadlew, par. Drużbice. 10 Cz. , wś, pow noworadomski, gm. i par. Maluszyn, w okolicy nizkiej, błotnistej, między lasami. Ma 5 dm. , 24 mk. Ogólna rozległość 30 mórg, w tern 24 m. roli ornej, 6 m. łąk. Grunta piaszczyste, żytnie. 11. Cz. , wś, pow. augustowski, gm. Dembowo, par. Jaminy. Liczy 10 dm. i 91 mieszkańców. Br. Ch. Czarny Las, ob. Cherson str. 574 575. Czarnylas, niem. Schwarzwald, gm. , pow. odolanowski; 4 miejsc 1 Cz. wieś; 2 Zawidze; 3 Laski, 4 Spalony, pustkowia; 118 dm. , 1, 101 mk. , 902 ew. , 188 kat. , 280 analf. St. poczt, i kol. żel. w Antoninie o 8 kil. M. St. Czarny las, niem. Schwarzwald lub Czarnilas, w pow. starogrodzkim nad jeziorem, w blizkości traktu bitego ze Starogrodu przez Skurcz do Czerwińska, obejmuje 1. wś król. włośc. z 14 posiedzicielami i 9 zagrodnikami, obszaru ziemi ma 1, 422 mórg; kat. 245, ew. 23, izrael. 7, dm. mieszk. 33. We wsi jest kościół stary, murowany, pochodzący co najmniej z czasów krzyżackich; z powodu luterskiej reformacyi znajdował się dłużej niż 20 lat w ręku inno wierców; wyratowany przez biskupa Rozrażewskiego w r. 1596, należał jako filia do Pączewa; teraźniejszy biskup Marwicz urządził przy nim osobną parafią, do której przyłączone są wioski Czarny las, Zelgoszcz, Bukowiec, Wda, Nowy Bukowiec, Marmet, Cisiny, Gęby, Długie, Smolniki, Ziemianek, Zajączek, Drewniaczek i Lasek. Szkoła w miejscu; 2 folw. , obejmujący 2, 883 mórg ziemi, kat. 123, ew. 32, dm. mieszkał. 9, gorzelnia. Za polskich czasów był ten donośny folw. dobrem starościńskiem; r. 1686 trzymał go jakiś Bystram, obecnie znajduje się w ręku izraelity. Odle głość od Starogrodu wynosi 2 mile. Za pruskich rządów puszczony w wieczystą dzier żawę. Kś. F. Czarny las, wielka puszcza w Galicyi, okrywająca pierwotnemi borami obszar kilku tysięcy mórg między Bystrzycą sołotwińską a Oporem, rozgraniczająca osady Hucułów od osad Bojków. Najwyższe stanowiska Czarnego lasu zowią się Czarnohorą. Czarny lasek, wś, pow. radomski, gmina Kuczki, par, Skaryszew. Czarny Łąk, przysiołek Zaszkowa. Czarny Ostrów, m. w pow. płoskirowskim, nad ujściem rz. Mszańca do Bohu, o 20 w. od Płoskirowa. St. kolei żel. odeskowołoczy skiej, poczta, telegraf, stan, gmina, sąd okrę gowy, fabryka cukru od r. 1849, gorzelnia i młyny. Lud. do 1, 000 mk. Była tu długi czas wzorowa szkoła 4klasowa, utrzymywana przez właścicieli hr. Przeździeckich; przed kil ku laty zamknięta. R. 1493 Cz. miał 18 dm. Kościół paraf. murow. Wniebowzięcia Najświęt. Panny z 3, 541 par. , mieszczący w sobie prze śliczny pomnik Laury Przeździeckiej, dłuta znakomitego Brodzkiego. W pałacu, przero bionym z dawnego zamku, jest kilka arcydzieł malarstwa. Jarmarków większych 2, osobli wie 1 paździer. na Pokrowy, znany w całej okolicy, trwa dni kilka. Cały klucz czarnoostrowski, do którego należy kilka okolicznych wsi, należący dziś do Karola Przeździeckiego, ma ziemi używalnej 3, 777 dz. Ziemi włośc. w samym Cz. jest 158 dz. i część rządowa daw niej należąca do kościoła 120 dusz męz. i 217 dz. ziemi. Niedaleko zamku na wzgórzu jest piękny dom mieszkalny, zwany Willagora, wy budowany przez zmarłego przed kilku laty Mieczysława Przeździeckiego, należący dziś do jego synowca Konstantego syna Aleksandra. Przeszłość Cz. sięga bardzo dalekich czasów. W 1366 Kazimierz W. oddaje Czarnyhorodok i inne posady ks. Lubartowi; około 1495 r. władali nim Nowodworscy i działem dostał się Annie z Nowodworskich Włodkowej, później siostrze jej Konstancy i Swierczowej, którzy za pozwoleniem Zygmunta Augusta przemienili go na miasto, w 1556 r. magdeburskiem prawem. Elżbieta Świerczowa wniosła go w dom Wiśniowieckich, a po wygaśnięciu ich, znowu po kądzieli przeszła do Ogińskich w 1774 roku, a ostatecznie z Katarzyną Ogińską weszło do Przeździeckich, do których i dziś należy. Pa miętny jeszcze Cz. O. tem, że Jerzy Rakoczy ks. Siedmiogrodu, ścigany przez Stefana Czar nieckiego, przybył tu w lipcu 1657 r. i stanął taborem i wozami naładowanemi łupami z róż nych stron Polski. Widząc utrudnioną prze prawę przez rz. Boh i będąc otoczony połączonem wojskiem Rewery Potockiego, Pawła Sa piehy, Jerzego Lubomirskiego i Stefana Czar nieckiego, zmuszony był do podpisania pod tern miastem 23 lipca podanych sobie warun ków; ocalenie swoje winien tylko wstawieniu się królowej Maryi Ludwiki. St. dr. żel. Cz. , leży między Płoskirowem a Wójtowcami, o 475 w. od Odessy. O Cz. . wspomina Rzączyński Gabryel S. J. w Actuarium Historiae naturalis curiosae regni Poloniae, Magni Ducatus Lithuaniae annexarumque provinciarum. Opus posthumum, Gedani 1745. Dr. M. Czarny Potok, wś, par. w Podgórzu, pow. sądecki, dek. łącki, przy dr. gm. między miejscami targowemi Łukawicą i Łąckiem, 6 kil. od Łącka w pagórkach położona, ma 891 m. Czarny dwór Czarny Czarny Jar Czarny las Czarny Las Czarnylas Czarny lasek Czarny Łąk Czarny Ostrów