Bielicą. 3. Cz. , rz. , lewy dopływ Szeszuki. 4. Cz. , rz. , dopływ Supraśli z prawej strony, przyjmuje Kupiskę i kilka strug. 5. Cz. , ob. Jahorłyk. 6. Cz. , rzeczka, dopływ Wilii horyniowej, bierze początek w bagnach, leśnych, należących do klucza płużeńskiego, przepływa przez lasy płużeńskie, krzewińskie, ostrogskie; między ws. Czerniwodą a Dorohoszczą wychodzi na piękne równe błonia i tu na wschód Ostroga, przy przedmieściu Mokra Wola, uchodzi do Wilii. 7. Cz. , rz. , pow. bałcki, ma źródła powyżej wsi Cz. , uchodzi z lewej strony do rz. Kulny, 8. Cz. , struga, pow. kamieniecki, ma źródła w słobódce Smotryczowieckiej, mija wsie Czarną, Białą i poniżej wsi Stefanówki uchodzi do Smotrycza. 9. Cz. , por. Czernia. Czarna, 1. potok w obr. Barwałdu górnego w pow. wadowickim, wypływa w płn. stronie tejże gm. koło folw. Czarnej, u płd. podnóża Mrowiej góry 382 m. ; płynie łączkami mię dzy wikliną, przeważnie w kier. płd. , a prze rznąwszy bity gościniec kalwaryjskowadowic ki, płynie wzdłuż niego na zach. i zabiera wody spływające z wzgórza Żarkami zwan. 527 m. ; tworzy górny bieg rz. zwanej w średnim biegu Wielką rzeką, a w dolnym Kleczówką ob. ; do pływ Skawy. 2. Cz. , potok, wypł. w obr. gm. Czarnej w pow. grybowskim we wsch. jej stronie, w działach Beskidu lesistego z pod Stawiszy 745 m. ; płynie na zach. korytem na półn. wydanem przez wś Czarną, a następnie przez gm. Śnietnicę i po 5 kil. biegu uchodzi do Białej dunajcowej. Środek wsi 492 m. npm. Od płn. wznosi się nad nią wzgórze Homola, także Suchą górą zwane 707 m. . 3. Cz. , potok powstający z kilku znacznych strug spły wających tak od płd. z działu beskidzkiego, Ostre zwanego 804 m. , jak od płn. z pod Ja worników 910 m. w obrębie gm. Czarnej w pow. Lisko. Dobrze zasilony wodami górskiemi, potok Czarna przerzyna gościniec wio dący z Ustrzyk dolnych do Lutowisk; płynie na zach. doliną między wzgórzystą, w której le gła wieś Cz. , poczem przechodzi w obr. gm. Rosolin, zwracając się na płd. zach. i we wsi Polanie zwraca się na zach. i płn, zach. , mija wieś Wyrdne i Chrewt i uchodzi z praw. brz. do Sanu; długość biegu 20 kil. Przyjmuje liczne potoki, między niemi Sokołówkę i Paniszówkę z praw. brz. , a Ostry, Głuchy, Sołotwinę i Olchowiec z lewego brz. Br. G. Czarna, 1. potok w Prusach, zach. , ma swój początek między Karlikowem i Świecinem przy wiosce Sapała w pow. wejherowskim; płynie na płn. , przyjmuje kilka strug ze wsch. , pędzi młyn w Lisewie, mija Parskowo, obraca Czarnowski młyn, w kierunku zach. przechodzi około Ostrowa jezioro ostrowskie i wpada w pobliżu wioski Karwień Karwen do Baltyku między rz. Piaśnicą a Redą. Długość wynosi około 1 i pół mili. 2. Cz. , niemu Zarna, mała rz. w prow. pomorskiej, początek bierze przy wiosce Bahrenbusch; płynie najprzód w wiel kim zakręcie z półn. na zach, płd. i wschód, przez co tworzy niemal całe koło; przyjmuje potem z północy strugę Glinkę i wpływa przy Landyczku do Gwdy Küddow, gdzie z przeciwnej strony pruskiej uchodzi Dobrynka. Długość Cz. wynosi z zakrętem przeszło 2 mile, w prostym kierunku milę. 3. Cz. , po niem. dziwnie przekręcone na Zahne, mała rz. w Pru sach Zachodnich; bierze swój początek w prow. pomorskiej około wsi Falkenhagen, płynie w kierunku połudn. pod Heinrichsdorf, prze chodzi do pow. człuchowskiego w Prusach, przyjmuje z prawej strony strugę z pod Gra bowa, mija wieś Pękuła Pennkuhl, przyjm. po prawej drugą strugę z pod Brzeźnicy Briesenitz, następnie znaczniejszą rzeczkę Białą Ball przy Lustingshof, przychodzącą z pod Białoboru Baldenburg z Bielskiego jez. Belzig See. Następnie płynie przez miasto Hamersztyn, które podobno nosiło pierwotnie nazwę Czarne ob. i uchodzi do rz. Gwdy Küddow; długość Cz. wynosi około 3 i pół mili. Kś. F. Czarna, rz. , ob. Kacbacha. Czarna buchta, wś, pow. sejneński, gmina i par. Krasnopol. Liczy 3 dm. , 34 mk. Czarna buda, wś, pow. maryampolski, gm. Gudele, par. Wejwery. Liczy 28 dm. , 222 mk. , odl. o 36 w. od Maryampola. Czarnachowice, Czarnochowice, wś, pow. wielicki, o 3. 8 kil. od Wieliczki, w par. kat. Wieliczka. Czarna dąbrowa, wś włośc. w pow. wej herowskim, zawiera 6 włók, katol. 6, ewang. 34, domów mieszk. 3, par. Szenwałd. Odl. 12 kil. od Wejherowa. Kś. F. Czarnadąbrowa, 1. niem. Dammerkau, wś, w pow. słupskim, na Pomorzu. 2. Cz. , niem. Czarndammerau, m, , reg. koszalińska, pow. bytowski, na Pomorzu. Czarna dolina, pow. dnieprowski, gub. taurydzkiej, st. p. w pobliżu Kachówki i Perekopu. Inaczej po prostu Czarna, od rzeki Czarnej. Czarna góra, wś, pow. olkuski, gra. Rabsztyn, par. Olkusz. W 1827 r. było tu 11 dm. , 78 mk. Br. Ch. Czarnagóra, węg. Csarnagura, Feketyhegy, wś słowacka na Spiżu, w części podtatrzańskiej; rozległa się nad potokiem Grabką, płynącym ku północy i wpadającym z pr. brz. do Białki, tuż przy granicy nowotarskospiskiej. Graniczy od zach. z Białką, od płn. z Trybszem, od wsch. z Łapszanką, a od południa z Jurgowem, od którego oddziela ją potok Bryjowski. Wzniesienie zabudowań nad Grabką 739 m. pomiar wojsk. . Osada ta istniała już w r. 1297 pod nazwą Clara Vallis Ob. Georg. Féjer, Cod. dipl. Hung. eccles. et civ. Budae, 1829 1832. 108. Ludności katol. liczy 644, a żydów 13 Ob. Dr. E. Janota, ,, Zapiski o zaludnieniu dolin Dunajca i Popradu na Spiżu. Kraków, 1864. Należy do parafii w Jurgowie. Br. G. Czarna góra, 1. niem. Schwarzenberg, wś w pow. kartuskim, należąca z Kłosówkiem do Warzna, par. Kielno. 2. Cz. , niem. Schwar zenberg, folw. należący do Bojami, w pow. wej herowskim. Ki. F. Czarnagóra, ob. Brzaza, Butywla, Czarnohora, Czarnogóra. Czarnagrobla, wś, pow. hajsyński, dusz męz. 318. Ziemi włośc. . 797 dz. , ziemi dwor skiej używal. 1762 dz. , nieużyt. 182 dz. wraz z wsią Miękochody. Należała do Czepielowskich, dziś Lipkowskich. Dr. M. Czarna Hańcza, ob. Hańcza. Czarna Hora, ob. Czarnohora. Czarna Hudna, Czarnawka, Czernawka, rz. , lewy dopływ rz. Obol, długa 22 w. , ujście przy wsi Kozijany, gdzie się zowie Rudnią. Czarna Huta, ob. Huta czarna. Czarna huta, niem. Schwarzhütte, osada, w powiecie kartuskim, nad jeziorem, należy do wsi Szarłata Charlotten, par. Przodkowo Seefeld. CzarnaKamionka, wś, pow. humański, nad rz. Horskim Tykiczem, o 43 w. od m. p. Humania, a o 8 w. od Szanlichy. Mieszk. 1941 wyz. prawosł. , cerkiew paraf. i szkółka. Ziemi 2003 dzies. pierwszorzędnego czarnoziemu. Należała niegdyś do humańskiego majątku hr. Aleksandra Potockiego, skonfiskowana w 1834 roku, należy obecnie do rządu. Zarząd gminny w tejże wsi, policyjny w Talnem. Kl. Przed. Czarna Klewa, ob. Bystrzyca str. 513. Czarnakowizna, wś, pow. suwalski, gm. Pawłówka, par. Jeleniewo. W r. 1827 było tu 30 dm. , 163 mk. , obecnie liczy 28 dm. , 270 mk. Odl. o 10 w. od Suwałk. Br. Ch. Czarna Krynica, wś, Cz. Krynica Kaceńska i Cz. Kr. Podawińska, trzy wsie, pow. kalwaryjski, gm. Janów, par. Ludwinów. Cz. Krynica 21 dm. , 46 mk, , Kacuńska 15 dm. , 46 mk. , Podawińska liczy 3 dm. , 34 mk. Br. Ch. Czarna Nida, rz. , bierze początek według Lud. Wolskiego śród gór pod os. Pierzchnicą, choć właściwie powstaje z połączenia się Belnianki z kilku strumieniami pod osadą Dale szyce. Płynie koło Marzysza. wsi Kuby. mły ny, Bieleckie młyny, Morawica, Ostrów, To karnia i pomiędzy wsiami Żerniki i Brzegi wpada do Kidy. Br. Ch. Czarna połonina, ob. Bystrzyca str. 513. Czarna rola, rum. , pow. lipnowski, gm. Bobrowniki, par. Kikoł. Czarna Rózga, rz. , ob. Trzebuńka. Czarna Roztoka, potok górski, w obr. gm. Wyszkowa, w pow. Dolina. Wypływa z pod głównego grzbietu Beskidu lesistego, na granicy Galicyi i Węgier, z kilku źródłowisk, spływających strugami, między Czubałkami, Gorganem wyszkowskim 1443 m. i Tersą 1031 m. ku północy. Płynie leśnymi debrami i głębokimi parowami, zabierając liczne potoki tak od wsch. , jak od zach. ; wpada po 6 i pół kil. biegu do Swicy z lew. brz. Nad prawym wschodnim brz. ciągnie się ku półn. , równolegle z biegiem tego potoku, ramię górskie, zwane Długą górą 1102 m. , odrywające się od głów. grzbietu Beskidu, a zwłaszcza od szczytu Jaworowej Kiczery 1115 m. , tworząc dział wodny między Czarną Roztoką a Świcą i kończąc się tuż nad ujściem czubałkiem Meglą średnią 1312 m. . Od zachodu zaś wznoszą się górskie działy, jak Dziedzi Baz 1035 m. , Roztoka 981 m. , Heozka 1108 m. , Hecza krajna 1045 m. , a na płn. Menczul 1454 m. . Źródła mniej więcej na wysokości 1000 m. , ujście 804 m. npm. Br. G. Czarna Rudnia, ob. Czernawka. Czarna Ruś. W dawnej Rzeczypospolitej polskiej tak nazywano część Rusi litewskiej, dzielącej się oprócz tego na Ruś Białą i Polesie. Nazwę tę dali polacy i rusini tej części kraju, dla gęstych a ciemnych borów; inni wy prowadzają nazwę od ubioru włościan z wełny czarnej. Ruś Czarna, często z Białą za jedno brane, składała się z województwa nowogródz kiego, dzielącego się na trzy powiaty nowo gródzki, słonimski i wołkowyski, a przy tern na księztwo słuckie, najprzód do kks. Olelkowiczów, następnie do Radziwiłłów należące, oraz z pow. mozyrskiego i rzeczyckiego, składają cych część dawnego województwa mińskiego. Miasta w nich znaczniejsze były Bobrujsk, Rzeczyca, Nowogródek, Nieśwież, Mir, Naliboki, Lachowicze, Wołkowysk, Słonim, Żyrowice, Rożana rezydencya Sapiehów, Słuck, Kleck i t. d. Ruś Czarna była właśnie tą częścią, którą Litwini najpierwej posiedli; wraz z Litwą przyłączona do Polski, dzieliła jej losy. Grec kie wyznanie było w niej prawie panujące; kiedy jednak za panowania Władysława III, unia na soborze florenckim między rzymskim a greckim kośo. stanęła, mieszkańcy Czarnej Rusi tęż unią przyjęli i w skutek tego szlachta ruska do przywilejów szlachty polskiej przy puszczoną została 1433 1443 r. W r. 1560 prawo wybierania posłów od Zygmunta Augu sta wraz z całą Litwą otrzymała; zresztą zaś rządziła się statutem, w ruskim języku Litwie nadanym. Czarna Ruś, przyłączona do Rossyi, stanowi część gub. mińskiej i grodzień skiej. Enc. Org. Czarna rzeczka, znaczny strumień górski, Czarna Czarna Czarna buchta Czarnachowice Czarna dąbrowa Czarnagóra Czarna Hańcza Czarna Huta Czarnakowizna Czarna Krynica Czarna Nida Czarna rola Czarna Roztoka Czarna Rudnia Czarna Ruś Czarna rzeczka