mieli płacić po 6 talarów z półhuby t j. 15 morg. i trzy dni roboczny rocznie. Grunta dobre, osadnicy przytem w liczbie 23 trudnią się wyrobem desek, gontów, ogrodownictwem i znaczne z tego mają korzyści. Zamożność wysoka. Ludność dotąd mimo upływu stu lat od sprowadzenia przodków jej przez Ma cieja na Zabłociu Zabłockiego, dziedzica Skarzyna, czysto niemiecka, słabo włada językiem polskiem. Szkoła ewangelicka niemiecka, jak wszędzie, podtrzymuje separatyzm. W 1827 r. C. stary liczył 25 dm. i 141 mk. , C. nowy 20 dm. i 130 mk. Obecnie C. nowy ma 27 osad niemieckich kolonistów, którzy osiedli tu na tych samych warunkach co i w C. starym, tylko nieco później. W. S. Czachy, 1. wś, pow. siedlecki, gm. i par. Domanice. W 1827 r. było tu 11 dm. i 80 mk. , obecnie liczy 15 dm. , 127 mk. i 393 morg. obszaru. 2. C. Kołaki, wś szlach. i włośc. , pow. łomżyński, gm. Kossaki, par, Kołaki. R. 1827 było tu 13 dm. i 78 mk. Jestto gniazdo Czachowskich. 3. C. Ślazy, wś szlach. nad rz. Wissą, pow. kolneński, gm. Kubra, par. Przytuły. R. 1827 było tu 12 dm. i 74 mk. Br. Ch. Czacz, 1. wieś, pow. kościański, nad rz. Ziemin, 44 dm. , 476 mk. , wszyscy kat. ; 152 analf. Pod wsią Cz. odkryto cmentarzysko pogańskie. 2. Cz. , gm. domin. , pow. kościański, 6117 morg. rozl. , 4 miejsc Cz. wieś szlach. , 2 Cegielnia; 3 Karśnice folw. ; 4 Przysieka Polnisch Presse folw. ; 26 dm. , 561 mk. , 7 ew. , 554 kat. , 260 analf. , kościół parafialny należy do dekanatu kościańskiego. Stac. poczt. Szmigiel o 3 kil. , gośc. na miejscu, st. kol. żel. Stare Bojanowo o 7 kil. Cz. jest gniazdem familii wielkopolskiej Czackich, herbu Świnka. Na początku XVII wieku przeszła do rąk rodziny Gajewskich; w XVIII wieku była własnością Szołdrskich; ostatnie dwie rodziny uposażyły głównie kościół. Obecnie Cz. należy do hr. Żółtowskich. Znajdują się tu prześliczne makaty z XVII wieku, przechowane w kościele parafialnym. Ozdobione herbami rodziny Gajewskich, noszą one na sobie daty i cyfry, które pozwalają jak najdokładniej oznaczyć ich godowe przeznaczenie za pomocą odpowiednich wskazówek herbarzy polskich. Jedna z nich mianowicie ma być z tego względu osobliwością, że przedstawione są na niej rozmaitego rodzaju polowania, z odpowiedniemi przyborami jakie wówczas używane były, zasadzki na żubry, łosie i trudne nawet dzisiaj do oznaczenia zwierzęta. Tradycya miejscowa twierdzi, że więźniowie tureccy, wzięci w czasie wojny chocimskiej do niewoli i przeniesieni do Czacza, tamże tkaniem podobnych makat trudnili się. 3 Cz. mały, wieś, pow. kościański, 7 dm. , 48 mk. , wszyscy kat. , 7 analf. M. St. Czaczawa, . 1. strumień nastający w obrę bie gminy Swaryczowa, w zach. jej stronie w pow. dolińskim, między wzgórzami Werchosnykiem 449 m. , Raczyńską g. 443 m. . Płynie zrazu na wschód parowem, a potem zwraca się na płn. , opływając od wsch. wzgó rze Pohar 399 m. , a przerżnąwszy gościniec wiodący od Rożniatowa, przechodzi w obr. Krechowic a poniżej gorzelni, przerżnąwszy i gościniec dolińskokałuski, wpada do Siwki z pr. brz. Długość biegu 8 kil. 2. Cz. , ob. Czeczwa. Br. G. Czaczki wielkie i małe, dwie wsie gub. grodz. , w b. ziemi bielskiej. Czaczkowo, niem. Zatzkowem, wś, pow. ządzborski, st. poczt. Piecki. Czaczów, wś, pow. sądecki, o 16 kil. od N. Sącza, w par. rz. kat. Nawojowa a gr. kat. Maciejowa. Czadosy, po żm. Czadosaj, mko w pow. nowoaleksandrowskiem gub. kow. , o 86 w, od m. pow. , na granicy Kurlandyi, z kościołem paraf. katol. N. M. P. zbudowanym 1784 przez Maryą Górską. Parafia katol. dekanatu abelskiego, dusz 1251 liczy. R. 1794 własność Racheli z Magurskich Górskiej, kasztelanowej żmud. , dziś Józefa Komara. Cz. wraz z Poniemuniem mają 3815 dz. obszaru. A. K. Ł. Czadowo, Szadowo, niem. Zadow, w pow. wałeckim, folw. ma morg. ziemi 1634, domów mieszk. 5, ewang. 43, kat. żadnych, par. Marcinkowo Marzdorf; wś włośc, obszaru 519 morg, domów mieszk. 5, mieszk. ew. 52. CzadyrLunga, st. dr. żel. benderskoga lackiej w gub. bessarabskiej. Czaganiec, gm. , pow. mogilnicki, 4 miejsc Cz. , 2 Popielary, 3 Starygaj, wsie; 3 Wieniec młyn; 19 dm. , 168 mk. , 124 ew. , 44 kat. , 45 analf. Stac poczt. i kol. żel. najbliższa Mo gilno. M. St. Czahanowce, węg. Tihany, wieś w hr. szaryskiem Węg. , nad rz. Hernadem, kościół katol. paraf. , jedyne winnice w całem hrabstwie szaryskiem, niedaleko Koszyc, 1258 mk. H. M. Czahor, wś, pow. czerniowiecki na Bukowinie, o 7 kil. od Czerniowiec z parafią grecką nieunicką w miejscu, własność funduszu religijnego. Czahorszczyzna, przysiołek wsi Sowliny. Czahrów z Watyniem, wieś, pow. rohatyński, leży nad potokiem mającym swe źródła na czahrowskich polach, a ujście do potoku Świerz. Oddaloną jest o 2 mile na północ od Rohatyna, o pół mili na północ od Bukaczowiec, o 2 i pół mili na północ od Wojniłowa. Ludność rzym. kat. 50, gr. kat. 870, izrael. 86 razem 1006. Przest. pos. więk. roli orn. 619, łąk i ogr. 146, past. 47, lasu 440; pos. mniej. roli orn. 1418, łąk i ogr. 478, past. 83, lasu i 4 morg. Należy do rzymskokatolickiej parafii w Bukaczowcach, gr. kat. paraf. ma w miejscu, należącą do dekanatu żurawieńskiego; szkoła etatowa 1klasowa i kasa pożyczkowa z funduszem zakładowym 2782 złr. Właściciel większej posiadłości Marceli Bogdanowicz. Czahrówka, wś w pow. kamienieckim, niedaleko Zbrzyzia, 95 dusz męz. , w tej liczbie 22 jednodwor. , 138 dz. ziemi włość. , 252 dz. ziemi właściciela; należy do Bednarowskich. Czaja, dawne nazwisko, stanowi żródłosłów nazw takich jak Czajów, nieistniejąca obecnie wieś w pow. koneckim, Czajowice a zapewne i Czajęczyce od źródłosłowu Czajęta t. j. potomkowie Czai. Br. Ch. Czajcze, niem. Heinrichsfelde, gm. domin. , pow. wyrzyski, 4403 morg. rozl. , 4 miejsc. 1 Cz. wieś szlach. , 2 Eleonorowo Eleonorenhof folwark. , 3 leśnictwo, 4 cegielnia; 16 dm. , 232 mk. , 100 ew. , 132 kat. , 13 analf. Stac. poczt. w Wysoce Wissek o 2 kil. , st. kol. żel. Białośliwie Weissenhöhe o 13 kil. Czajczyńce, wś, pow. krzemieniecki, własność niegdyś ks. Wiśniowieckich, polem Mniszchów, dziś Orłowskich; ma pałac nakształt wiśniowieckiego, lubo daleko mniejszy, zbudowany przez ostatniego Michała kś Wiśniowieckiego dla żony jego Tekli z Radziwiłłów, od której imienia C. nazywały się jakiś czas Teklampolem. Czajeczka, folw. , pow. inowrocławski, ob. Papros. Czajewszczyzna, wś, pow. suwalski, gm. i par. Jeleniewo, leży o 16 w. od Suwałk liczy 61 mk. Czajęczyce, 1. wś i folw. , pow. epatowski, gm. i par. Waśniów. W 1827 r. było tu 7 dm. i 42 mk, , obecnie liczy 17 dm. , 158 mk. Folw. Cz. wsią t. n. , od Radomia w. 56, od Opatowa w. 21, od Ostrowca w. 14, od rz. Wisły w. 49. Nabyte w r. 1870 za rs. 13501. Rozl. wynosi m. 421 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 261, łąk m. 14, lasu m. 140, nieużytki i place m. 6. Bud. mur. 4, drewn. 5. Wś Cz. osad 15, gruntu m. 186. 2. Cz. , wś, pow. pińczowski, gm. Nagórzany, par. Bobin. W 1827 r. było tu 19 dm. i 123 mk. W 15 w. należała do Tomasza Leliwity Długosz, I 76. Pol. Cz, z wsią i n. od Kielc w. 70, od Pińczowa w. 35, od Działoszyc w. 21, od Koszyc w. 6, od Proszowic w. 7, od Strzemieszyc w. 84, od rz. Wisły w. 3. Nabyte w r. 1870 za rs. 32, 250. Rozl. wynosi m. 333 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 268, łąk m. 40, pastwisk m. 3, wody m. 4, zarośli m. 1, nieużytki i place m. 10. Płodozmian 12 i 6polowy. Bud. mur. 3, drewn. 12; wś Cz. osad 23, gru. m. 79. Br. Ch. . i A. Pal. Czajka, dawne nazwisko, pospolite i dotąd śród ludu wiejskiego, stanowi źródłosłów wielu nazw. Czajka, wś, pow. nieszawski, gm. i par Straszewo. Czajka, niem. Kiwitz, karczma, pow. inowrocławski, ob. Dziewa. Czajki, wś i folw. , pow. pułtuski, gm. Nasielsk, niegdyś siedlisko zarządu obszernych dóbr Cz. W 1827 r. było tu 19 dm. i 173 mk. , obecnie liczy 12 dm. , 162 mk. Istnieje tu dotąd czynna gorzelnia. Na gruntach do dóbr Cz. należących, zbudowaną została stacya dr. żel. nadwiślańskiej Nasielsk. Dobra Cz. składały się z folw. Cz. , wsi Cz. , Dębinki lub Dębinka Czajkowska, Kosewo, Mokszyce, Chlebotki, Wymysły, Pieściorogi Olszany t. Zabrodzia, Zapole, Mochowo t. Budy Pieściorogi, Morgi, Groławice, Menkoszyn, Ruszkowo, Konary, Amelin v. Malcy; od Łomży w. 119, od Pułtuska w. 30, od Narwi w. 5. Nabyte w r. 1872 za rs. 63, 810. Rozl. wynosiła m. 1223, a mianowicie grunta orne i ogrody m. 612, łąk m. 40, pastwisk m. 10, lasu m. 480, nieużytki i place m. 80. Bud. mur. 21, drew. 30. Do dóbr tych należały nomenklatury Ruszkówko morg. 70 gruntu, młyn wodny i tartak Goławiec i Mękoszyn z rozległością gruntu około m. 1330, które rozprzedano pomiędzy częściowych nabywców; o nowych nazwach nomenklatur śladu nie ma. Wieś Cz. ma osad 17 włośc. nadano im gruntu m. 16; wś Dębinki y. Dębinka Czajkowska osad 16, gruntu m. 486; wś Kosewo osad 11, gruntu m. 11; wś Mokszyce osad 8, gruntu m. 11 wś Chlebetki osad 8, gruntu m. 228; wś Wymysły osad 2, gruntu m. 84; wś Pieściorogi Olszany v. Zabrodzia osad 17, gruntu m. 21; wś Zapole osada 1, gruntu m. 33; wś Mochowo v. Budy Pieściorogi osad 16, gruntu m. 451; wś Morgi osad 18, gruntu m. 631; wś Goławice osad 25, gruntu m. 569; wś Mękoszyn osad 13, gruntu m. 275; wś Ruszkowo osad 5, gruntu m. 119; wś Konary osad 10, gruntu 396; wś Amelin v. Malcy osad 10, gruntu m. 206. 2. Cz. wś szlach. , pow. mazowiecki, gm. Piszczaty, par. Kobylin. R. 1827 C. liczyły 18 dm. i 114 mk. ; obecnie jest ziemi 1208 m. 3. Cz. , wś, pow. krasnostawski, gm. Czajki, par. Kraśniczyn, posiada urząd gminny, 7 osad włośc. , 22 m. gruntu włośc. Gmina Cz. należy do s. gm. okr. IV w Surhowie, st. p. Wojsławice, od m. pow. 13 w. Ludn. 4008. W skład gminy wchodzą Aleksaudrowski Kraśniczyn, Augustówka, Anielpol, Bończa, Brzeziny, Boniecka Wola, Czajki, Chełmiec, Drewniki, Franciszków, Kraśniczyn, Kraśniczyńska Wola, Łukaszówka, Olszanka, Stara j wieś, Surhów, Surhowski majdan, Wojciechów, Zalesie, Zalesie Majdan, Żuło w. Br. Ch. A. Pal. Czajki, 1. wś, pow. kaniowski, należy do Bohusławia, położona jest po lewej stronie rz. Rosi; zachod, część tej wsi, przeciągnięta wię cej ku górze Rosi, nazywa się Loterami; ma Czachy Czachy Czacz Czaczawa Czaczki wielkie Czaczkowo Czaczów Czadosy Czadowo Czadyr Czaganiec Czahanowce Czahor Czahorszczyzna Czahrów Czahrówka Czaja Czajcze Czajczyńce Czajeczka Czajewszczyzna Czajęczyce Czajka Czajki