660 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 610, łąk m. 24, pastwisk m. 3, nieużytki i pla ce m. 23. Płodozmian 11polowy; budowli murowanych 5, drewnianych 11. Wieś C. osad 2, grantu m. 23. A. Pal Cieszki, Teszki, wieś w pow. witebskim, nad rz. Łososiną. Cieszkiniaki, jezioro w dobrach Hutta. w pow. suwalskim. Ma 6 morg obszaru i do 100 stóp głębokości. Br. Ch. Cieszkowice, Cięszkowice, ob. Ciężkowice. Cieszkowizna, wieś i folw. , pow. łukow ski, gm. Gołąbki, par. Łuków, stanowi przed mieście Łukowa. Ma 6 dm. , 147 mk. , 602 m. gruntu pszennego klasy II, w pozycyi płaskiej. Folwark ostatniemi laty rozparcelowany; na dany grunt 83 m. wynosi. T. Ł. Cieszkowo, wieś włośc. , pow płoński, gm. Sarbiewo, par. Baboszewo, o 6 w. od urzędu gminnego, ma 24 osad, 22 dm. , 152 mk. , 663 m. rozl. , 531 m. roli ornej. C. stare, kol. tam że, o 3 w. od urzędu gminnego, ma 13 osad, 22 dm. , 204 mk. , 706 m. rozl. , 685 m. roli or nej, ewangelicki dom modlitwy, szkółkę i wia trak. C. nowe, wieś włość, tamże, o 5 w. od urzędu gminnego, ma 26 osad, 12 dm. , 128 mk. , 502 m. rozl. , 466 m. roli ornej. R. 1827 C. miało 24 dm. , 195 mk. a C. stare 14 dm. , 168 mk. B. Chu. Cieszkowy, wieś i folw. , pow. pińczowski, gm. Czarnocin, par. Probołowice. Leży przy drodze z Działoszyc do Wiślicy. W 1827 r. było tu 24 dm. , 198 mk. Folw. C. z wsią C. i Krzyż, odm. Kielc w. 56, od Pińczowa w. 21, od Skalbmierza w. 7. Rozległość wynosi m. 545 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 457, łąk m. 47, lasu m. 21, nieużytki i place m. 20. Płodozmian 8polowy. Budowli murowanych 4, drewnianych 12. Wieś C. osad 42, gruntu m, 228; wieś Krzyż osad 7, gruntu m. 64. Cieszonki, Cieszonek, niem. Czeczonken, Czeschonken, dawniej wieś starościńska do Mirachowa należąca, r. 1788 wydana w wieczystą dzierżawę, leży w pow. kartuskim, około 1 i pół mili od Kartuz, pół mili od traktu bitego z Gdańska do Kartuz, nad długiem jeziorem Młyńskiem, które się wznosi 462 stóp nad po wierzchnię morza; z jeziora tego wychodzi ma ła rzeczka Osusznica ob. , a obok z drugiej strony wioski płynie rzeka Łaba, która w tej okolicy ma swój początek. Wieś C. obejmuje teraz 2 folwarki i 1 posiadłość włośc, 775 m. obszaru w czem 245 mórg jeziora, kat 66, ewang. 9, par. Sianowo. Kś. F. Cieszowa, niem. Czieschowa, wieś i dobra, pow. lubliniecki, o 15 kil. od Lublińca. Dobra z folwarkami Buliński, Rzycze i Laasen mają 3247 m. rozl. 1596 m. roli, 1005 m. lasu. Wieś ma 798 m. gruntu i kościół filialny para fii Sodów z XVII w. F. S. Cieszyków, wieś, pow. kaliski, gm. Marchwacz, par. Staw. W 1827 r, było tu 13 dm. , 105 mk. Cieszyłów, wieś w b. wojew. połockiem. dziś w pow. dziśnieńskim. Właścicielami tej majętności byli Sulistrowscy; dziś podzielona między spadkobierców. Cieszymy, wieś, pow. mazowiecki, gmina Piszczaty, par. Kobylin. Cieszyn, wieś, pow. zamojski, gm. i par. Skierbieszów. W 1827 roku było tu 36 dm. i 223 mk. , obecnie liczy 336 mk. , w tem 315 rusinów. Cieszyn, ob. Cieszenie i Cieszyny. Cieszyn, Teschen niem. , miasto na Szląsku austr. , rezydencya władz powiatowych, sądowych, finansowych, administracyi rozległych dóbr arcyksiążęcych Teschener Kammer i generalnego wikaryatu katolickiej dyecezyi wrocławskiej na Szląsk austryacki, położone na wschodnich stokach doliny Olzy. Most na Olzie jest wzniesiony n. p. m. 816 stóp, paraf, kościół ewang. 961 stóp. Miasto C. wraz z przedmieściami Brandys, Saska góra, Kamieniec, Przykopa, Mała Łąka, przedmieście frysztackie i Wyżnia brona zajmuje przestrzeń 1175 morg. Liczba domów wynosi w samem mieście 235, na Brandysie 70, na Saskiej górze 23, na Kamieńcu 52, na Małej łące 10, na Przykopie 44, na Frysztackiem przedmieściu 88 i na Wyżnej bronie 122 razem więc 644 domów. Według powszechnego spisu ludności, przedsięwziętego z końcem miesiąca października 1857 r. , wynosiła ludność miasta G. z przedmieściami 9062 dusz, między któremi 6137 stałych a 2925 obcych. Ludność ta dzieliła się według stanu na osób 30 należących do stanu duchownego, 237 urzędników, 59 wojskowych, 37 literatów i artystów, 8 doktorów prawa, 22 lekarzy, 43 kupców, 394 przemysłem się trudniących; reszta zaś posiadacze gruntu, pomocnicy, służący, wyrobnicy, nareszcie dzieci i żony. Według wyznania wiary należało przy spisie ludności ze stałych 5371 osób do katolickiego, 541 osób do ewangelickiego a 225 osób do mojżeszowego wyznania. Obecnie C. ma przeszło 11, 000 mk. , w tern przeszło 2000 ew. Miasto Cieszyn jest siedliskiem dwóch c. k. gimnazyów wyższych, katolickiego i ewangelickiego, każde po 8 klas, c. k. szkoły niższej realnej z dwiema, i szkoły głównej z czterema klasami, miejskiej szkoły dla dziewcząt z 3 klasami, nareszcie nieuposazonego jeszcze seminarym dla nauczycieli. Nareszcie miasto C. jest siedzibą ewang. pastoratu i żydowskiego rabinatu; mieści w sobie sześć kościołów katolickich, książęcą kaplicę, ewangelicki kościół na Wyżniej Bronie, pierwszy i najstarszy ze wszystkich kościołów w księstwie szląskiem a nareszcie żydowską bożnicę. Przy o. k. katolickiem gimnazyum znajduje się biblioteka, założona przez byłego prefekta gimnazyalnego Leopolda Szersznika, zawierająca około 15, 000 tomów i zbiory przedmiotów odnoszących się do sztuki i nauk przyrodniczych; dalej założony i uposażony przez barona Karola Celestę konwikt dla uczniów gimnazyalnych. Przy c. k. ewangelickiem gimnazyum, czyli właściwie przy ewangielickim zborze znajduje się alumneum dla uczniów gimnazyalnych, założone przez właściciela dóbr z Żukowa, Magnusa Bludowskiego; i pomnożone funduszami licznych dobrodziejów. Są też w C. dwa klasztory, braci miłosierdzia i Elżbietanek, utrzymujące szpitale dla ubogich chorych; pierwszy przeznaczony jest obecnie i dla chorych żołnierzy, drugi wyłącznie dla płci żeńskiej. Przed trzema laty szpital u Elżbietanek został podniesiony do rzędu zakładów krajowych. Oprócz tego znajdują się tu dla biednej i cierpiącej ludności jeszcze trzy inne dobroczynne zakłady, a zwłaszcza szpital miejski, dom dla sierot i instytut dla ubogich. Większe rękodzieła i fabryki są fabryka lnu i obok niej znajdująca się przędzalnia, browar zamecki, fabryka octanu ołowiu, 8 fabryk likierów i jedna drukarnia. Handel i rękodzieła ograniczają się do potrzeby miejscowej. C. ma corocznie pięć jarmarków i co każdą sobotę targ. Od 1 maja 1860 zaprowadzoną została kasa oszczędności. Społeczeństwo polskie w C. ma czytelnię ludową założoną 1861 r. , towarzystwo rolnicze w 1869 r. , towarzystwo pomocy nauk. 1872, bazar cieszyński w 1873, towarz. oszczędn. i zaliczek 1873, miejską kasę pożycz, i oszczędn. 1873. Towarzystwo zaliczkowe miało 1879 r. 867 czł. z obrotem 508, 608 złr. Wychodzi w C. od lat przeszło 30 pod redakcyą zasłużonego Stalmacha polskie pismo Gwiazdka Cieszyńska a od lat kilku pastor Haase, Niemiec, założył Nowy Czas, pismo z tendencyą antipolską choć po polsku redagowane. Przez pewien czas kś. Leopold Otto, pastor cieszyński wtedy a dziś warszawski, wydawał w C. swego Zwiastuna Ewangelicznego. Pp. Malik, Prochaska, Kotula są czynni na polu wydawniczem polskiem. Komisaryat katol. dyecezyi wrocławskiej w C. zarządza 12 dekanatami Bielsko, Frysztat, Jabłonków, Strumień, Skoczów, Cieszyn, Frydek, Karwina, Frywałdów, Johannesberg, Cukmantl, Weidenau; z tych w 6 pierwszych urzędowym językiem w kościele jest jęz. polski, w 2 następnych czeski a w 4 ostatnich niemiecki. Dek. katol. C. dyec. wrocł. składa się z 8 parafij Goleszów, Liszna, Łąka, Ogrodzona, Pogwizdów, Puńców, C. i Ustroń. Par. kat. C. liczy 12, 500 kat. , 3565 ew. i 940 izr. Par. ewang. C. liczy 12, 000 wiernych; w samym C. 2000. Par. ta 1709 r. założona. Stacya C. dr. żel koszyckobogumińskiej leży o 31 kil. od Bogumina, o 320 od Koszyc. C. miał być założony w r. 810 przez trzech synów Leszka III, króla polskiego. Według opowiadania gminnego, trzej ci książęta, Bolko, Leszko i Cieszko zeszli się po długiej wędrówce nad źródłem, które się dotąd bracką studnią zowie, i ciesząc się, zbudowali tamże na pamiątkę miasto, które od słowa cieszyć się nazwę Cieszyn otrzymało. Podanie to oczewiście nie wytrzymuje krytyki lingwistycznej. R. 1210 klasztor benedyktynów założony w Cieszynie. R. 1240 z powodu zbliżenia się Tatarów, obwarowano Cieszyn wałami. R. 1290 pewien Bogusz otrzymuje pozwolenie założenia wsi Boguszowice przy Cieszynie. W ważnym tym z wielu względów dokumencie jest także już wzmianka o mincarzu w Cieszynie. R. 1364 Cieszyn otrzymuje swobody od Przemysława. R 1401 Przemysław, syn młodszy panującego Przemysława I, został zabity przez pewnego szlachcica czeskiego. Zasmucony ojciec kazał mordercę wyszukać i do Cieszyna sprowadzić, gdzie na rozpalonego żelaznego konia wsadzony, po wszystkich ulicach oprowadzony i rozpalonemi kleszczami od katów targany, tak umęczonym został. R. 1416 Bolesław potwierdza przywileje miasta Cieszyna i udziela nowe; między temi prawo milowe dla cechów, prawo posiadania dóbr ziemskich przez mieszczan cieszyńskich posiadających domy. Jest to najstarszy oryginalny dokument archiwum miejskiego. R. 1438 prawo bicia pieniędzy odstąpili książęta miastu Cieszynowi. R. 1468 miasto najmuje od księcia Przemysława prawo warzenia piwa białego, R. 1470 założono klasztor franciszkanów na miejscu, gdzie teraz jest ogród strzelecki Bosak. R. 1496 Kazimierz IV buduje na miejscu gdzie teraz są kasarnie, miasto starego drewnianego, nowy parafialny kościół, murowany, z wielkim dzwonem i 2 organami; sprzedaje miastu tak zwany stary i nowy dom książęcy za 200 zł. z warunkiem przebudowania tychże domów na ratusz, poczem stary drewniany ratusz zburzony został. R. 1521 Kazimierz potwierdza przywileje miasta, między temi prawo wyszynku wina jako regalia gminy, i prawo, że szlachcic nie poddający się ciężarom mieszczańskim nieśmie posiadać domu w Cieszynie. W tymże roku zaczęły się targi tygodniowe. W onym czasie posiadało miasto, oprócz regaliów warzenia piwa i wyszynku wina, wsi Górne i Dolne Pastwiska, Ligotę, Krasną wieś; kilka domów i ogrodów w mieście, łąki i stawy w Krasnej wsi i w Zamarskach; ogólny dochód miasta wynosił 1519 r. 200 zł a za przykład wartości pieniędzy w onym czasie może posłużyć sprzedaż ogrodu na Frydeckiem przedmie Cieszki Cieszki Cieszkiniaki Cieszkowice Cieszkowizna Cieszkowo Cieszkowy Cieszonki Cieszowa Cieszyków Cieszyłów Cieszymy Cieszyn