w gub. grodzieńskiej; wschodnia połowa błotnista, zachodnia twarda a na niej wsie Piaski, Wójtowo, Łuczyca i Chrysa. Jez. Ch. łączy się przez Dorohobuż z Jasiołdą. Chrysopolis, ob. Wąsosz. Chrystkowo, Krystkowo, Chystyanowo, niem. Christianowo, folw. , należący do Pigży, w pow. toruńskim, par. Świerczynki, nad bitym tra ktem toruńskochełmińskim, 1 i pół mili od Torunia, ma 2 mieszk. domy, 15 kat. i 5 ew. , st. p. Ostaszewo. Kś. F. Chrysłobork, ob. Kiszpork. Chrystowo, okrąg wiejski w gm. Morzyca, pow. wilejski, liczy w swym, obrębie wsie Gińki, Bielewicze, Chrystowo, Żukowo, Poreścia, Podkrajewszezyzna, Zawrótki, Piotr o wi cże, Drozdowszczyzna. F. O. Chrystyan, Krystyan, kol. , pow. pszczyński, o 2 kil. od Pszczyny, w par. Pszczyna, złożona z kilku chat. Chrystyanowo, 1. niem. Christianthal, wś, pow. rastemborski. 2 niem. Chrstianowo, ob. Chrystkowo. Chrystynów, ob. Krystynów. Chrystynówka, wś, pow. humański, nad rz. Bosówką, o 20 w. od m. Humania, niedaleko granicy pow. lipowieckiego. Mieszkańców 1814 wyznania prawosławnego i 81 katolików. Była tu niegdyś kaplica grecko unickiego obrządku; dziś parafialna prawosławna, zbudowana w 1786 r. i dwie gorzelnie. Ziemi 2272 dzies. Należy do Krasickich; poprzednio wchodziła w skład dóbr tulczyńskich, potem do Stachurskich nałeżała. W r. 1654 Czarniecki wziął ją szturmem i zniszczył; później w 1672 Doroszeńko stał tu długo obozem, wracając z pod Kamieńca. Zarząd gminny w tejże wsi, policyjny i par. katol. w Humaniu. Chrzan, 1 wieś, pow. wrzesiński; 46 dm. , 384 mk. , 8 ew. , 376 kat. , 174 analf. 2. Ch. , domin. , pow. wrzesiński, 2652 morg. rozl. , 7 dm. , 134 mk. , 6 ew. , 128 kat. , 68 analf. Stac. poczt. Żerków o 4 kil. Chrzanów, 1. wś, pow. warszawski, gm. Blizne, par. Babice. W 1827 r. było tu 17 dm. i 84 mk, 2. Ch. mały i duży, wś, pow. błoński, gm. i par. Grodzisk. H. 1827 Ch. mały liczył 17 dm. i 167 mk. , obecnie liczy 263 mk. Ch. duży zaś liczył 8 dm. i 71. Dobra Ch. mały składają się z fol. tejże nazwy, tudzież wsi Ch. duży, Ch. mały, Makówki i Tłuste, od Warszawy w. 28, od Błonia w. 5. od Grodziska w. 2. Nabyte wr. 1873 za rs. 42541. Rozległość ogólna wynosi m. 555 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 462. łąk m. 65, place i nieużytki m. 28. Płodozmian 8polowy, budowli z drzewa 20; znajduje się młyn wodny; wś Ch. duży osad 8, gruntu m. 279; wś Ch, Mały osad 26, gruntu m. 545; wś Makówki osad 17, gruntu m, 342; wś Tłuste osad 12, gruntu m. 116. 3. Ch. , szlachecki i ordynacki, dwie wsie, pow. janowski, gm, Chrzanów, par. Góraj. Od Goraja 1 mila, okolica górzy sta ale urodzajna i lesista. Ch. posiada browar wyrabiający rocznie za 1980 rs. W 1827 r. w Ch. ordynackim było 113 dm. , 587 mk. ; Ch. szlachecki 35 dm. i 306 mk. Gmina Ch. należy do s. gm. okr. IV w Godziszewie, liczy 6, 856 mk. Składa się z 14 wsi i 8 fol. Urząd gm. we wś Chrzanowie. Ziemia gliniasta, gdzieniegdzie sapowata. Gospodarstwo 3po lowe. Cała gm. bardzo górzysta. Wody wio senne i jesienne czynią duże szkody, stałej zaś wody brak. Wieś Otrocz odznacza się przemy słem, włościanie wypalają tu dziegieć. Pszczołnictwo przynosi też duże dochody, do 1500 rs. rocznie. Lasy, po większej części do ordynacyi Zamojskich należące, w dobrym stanie. Po między wś Ładą i Maliniem są trzy ogromnych rozmiarów kopce, a we wsi Batorzu znajduje się zamczysko, mające 1 8 wiorsty obwodu a 150 stóp wysokości. W skład gminy wcho dzą wsie Brane w szlachecki i ordynacki i Branew folw. , Branewka, Maliń, Ch. szlachecki i ordynacki, Jabłonowiec folw. Dobra Ch. szlachecki składają się z folw. Ch. szlachecki, a attynencyą Zalesie, folw. Jabłonowiec, Dalekowice i Branew, tudzież wsi Ch. szlachecki i Branew szlachecki. Rozległość ogólna wy nosiła m. 2754, lecz w skutek sprzedaży folw. Jabłonowca m. 1010, folw. Dalekowic m. 337, folw. Braniewa m. 695 i gruntów porozrzuca nych pomiędzy włościańskiemu m. 78, obecnie pozostało przy folw. Ch. szlachecki z przyległością Zalesie m. 711, a mianowicie grunta orne i ogrody m. 558, łąk m. 24, lasu m. 101, nieużytki i place m. 24, lasu m. 101, nieużytki i place m. 27, płodozmian 11 i 8polowy. Bu dowli murowanych 9, z drzewa 18; znajdują się tu pokłady kamienia wapiennego. Wś Ch. szlachecki osad 71, gruntu m. 1435. Wś Branew szlachecki osad 23, gruntu m. 659. 4. Ch. , wś, pow. stopnicki, gm. Wojcza, par. Biechów. W 1827 r. było tu 11 dm. i 98 mk. Br. Ch. i A. Pal. Chrzanów, wś i folw. w 1 okr. administr. pow. słuckiego, odl. od Słucka w. 10, par. słuckiej. Grunta włośc, wsi Chrzanów i Szulaki 2664 dzies. Folw. Ch. z zaściankiem Szulaki po Radziwiłłach należy do ks. Piotra Wittgensteina. Glina wyborna, cegielnia. Ludność prawosławna. Była tu kapl. katol. b. parafii Hrozów. H. R. Chrzanów, 1 z Bereską, Kroczymiechem, Ogiernią i Kuźnią, m. pow. w Galicyi, położone pod 37 1, dług. wsch. od Ferro, a 50 2 szer. półn. , ma 2271 morg. gruntu, 535 domów, 2981 męż. , 3117 kob. , razem 6098 miesz. Z tych 2499 rz. katol. , 1 gr. katol, 7 akatol. i 3591 izrael. Siedziba starostwa, sądu pow. , urzędu podatkowego, oddziału straży skarbowej, notaryatu, urzędu pocztowego i telegraficznego, wydziału rady powiatowej, posterunku żandarmeryi, urzędu dekanalnego i parafialnego rz. katol. Zakład ubogich fundowany przez dziedzica miejscowego i mieszczan chrześciańskich w r. 1607, celem umieszczenia i zaopatrzenia ubogich miejscowych wyznania chrześciańskiego, posiada majątek zakładowy 19472 złr. z budynkiem i 34 morgami gruntu. Dochód zakładu w r. 1877 wynosił 1821 złr. Szkoła ludowa 4klasowa, oprócz tego szkoła etatowa żeńska 4klasowa, Dystylarnia spirytusu, gorzelnia, młyn amerykański, tartak, kopalnie galmanu Winklera i żelaza Schoenfelda. Ch. leży w równinie przy dwu szosach, z których pierwsza prowadzi z Krakowa do Mysłowic a druga z Oświęcimia do granicy Król. Polskiego; w miejscu jest przystanek kolei żelaznej północnej Cesarza Ferdynanda o 4 kil. za Trzebinią ku Oświęcimowi. W Ch. jest wiele pięknych murowanych kamienic, ale największa część domów bezpiętrowych; czystość miasta pozostawia wiele do życzenia. Miasto posiada 24000 złr. majątku ale zarazem 16000 złr. długów a dochody miejskie są bardzo nieznaczne. Ludność w małej części żyje z rolnictwa, więcej z przemysłu a izraelska z handlu. Odbywa się też w Ch. 12 jarmarków rocznie, bardzo odwiedzanych; w ożywionym ruchu handlowym i przemysłowym czuć sąsiedztwo Szląska Pruskiego. Bar. katol. Ch. dek. nowogórskiego liczy wiernych 3210, obejmuje Ch. , oraz wsie Kąty i Góry Luszowskie. W par. tej jest 6124 izrael. Do dóbr Ch. należą wsie Balin wielki i mały, Kąty, Libiąż, Jawor, Moczydło. Państwo to w zamian za dobra Buszcze nabyła od arcyksięcia Karola, jako sukcesora ks. saskocieszyńskiego, Wiktorya z Klozow Janowa Mieroszowska; w r. 1856 sprzedane p. Lobenfeldowi. Niegdyś własność książąt cieszyńskich. Powiat chrzanowski ma 3 miasteczka, 81 gmin wiejskich, 29 zarządów obszarowych dworskich, razem 113 jednostek administracyjnych. Rozl. 12, 5370 mil kw. Ludności 66174, Miasteczka C, Nowagora i Trzebinia. Okolice Oh. stanowią osobną strefę rolniczą, która nosi nazwę Chrzanowskie. Z zakresu fizyografii pisał 1836 r. Jensen o Roślinach w okolicach Chrzanowa, przez Bessera pominionych. Mac. Chrzanów, 1. wieś, pow. pleszewski, 6 dm. , 77 mk. , 8 ew. , 69 kat. , 31 analf. 2, Ch. , domin. , pow. pleszewski, należy do Kuczkowa; 3 dm. , 26 mk. , 12 ew. , 14 kat. , 9 analf. Stac. poczt. i kol. żel. Pleszew o 7 kil. M. St. Chrzanów, por. Chrzanowo Chrzanowice, 1. wś, pow. kaliski, gm. i par. Błaszki. W 1827 r. było tu 8 dm. i 88 mk. 2. Ch. , wś, pow. noworadomski, gm. Gosławice, par. Kamieńsk. W 1827 r. było tu 28 dm. , 181 mk. Folw. Ch. od Piotrkowa w. 28, od Noworadomska w. 12, od Gorzkowic w. 4. Nabyty w r. 1875 za rs. 17, 737. Rozległość ogólna wynosi m. 449 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 354, łąk m. 61, past. m. 10, nieużytki i place m. 23. Budowli drewnianych 12, pokłady torfu i marglu. Dawniej folwark ten stanowił jedne hypotekę i całość z dobrami Gorzędów. Br. Ch. i A. Pal. Chrzanowice, ob. Krzanowice. Chrzanówka, wś, pow. mohylowski, wraz z wsią Berladką 413 dusz męz. , 979 dz. ziemi włośc. Ma kaplicę katol. parafii Kopajgród. Należy do Januarego Sulatyckiego; ob. Berladka. Chrzanowo, 1. folw. , pow. słupecki, gm. Ostrowite Kapitulne, par. Giewartowo. W 1827 r. było tu 10 dm. i 95 mk. 2. Ch. , wś włośc, i folw. prywatny dóbr Opinogóra, pow. ciechanowski, gm. Opinogóra, par Ciechanów, nad rz. Soną, o 6 w. od urzędu gm. , ma 16 osad, 11 dm. , 74 mk. , 33 m. gruntu włośc, 26 m. roli ornej. 3. Ch. , okolica szlachecka, pow. kolneński, gm. Kubra, par. Przytuły, o 5 w. na półn. od Radziłowa. W obrębie jej leżą Ch. cyprki, Ch. dusze, Ch. nowiny, Ch. wypychy. W 1827 r. liczyły one razem 29 dm. i 174 mk. Fol. Ch. Cyprki od Łomży w 30, od Kolna w. 28, od Stawisk w. 10, od Grajewa w. 35. Rozległość wynosi m. 174 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 152, łąk m. 10, pastwisk m. 4. Budowli murowanych 2, z drzewa 9. Płynie przez terrytoryum struga Kuberka. Znajdują się tu pokłady torfu i młyn wodny. 4. Ch. , okolica szlachecka, pow. makowski, gm. Smrock, par. Maków. W obrębie jej leżą Ch. godawy, Ch. marki i Ch. tworki. Fol. Ch. godawy, od Łomży w. 28, od Makowa w. 3, od rz. Karwi w. 10 i Orzycy w. 2. Ogólna rozległość wynosi m. 246 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 228, łąk m. 8, nieużytki i place m. 10. Płodozmian 8polowy. Budowli murowanych 2, z drzewa 13; stawy zarybione. 5. Ch. , wś szlach. , pow. makowski, gm. Sielc, par. Rożan. W 1827 r. było tu 35 dm. i 63 mk. 6. Ch. Bronisze, wś szlach. , pow. makowski, gm. Karniewo, par. Maków. W 1827 r. było tu 8 dm. , 63 mk. Dobra Ch. Bronisze składają się z folw. Zalesie i attynencyi cegielni Osnica z wsią Zalesie; od Łomży w. 84, od Makowa w. 6, od Gąsocina w. 18, od rz. Orzycy w. 6. Rozległość wynosi morg. 933 a mianowicie grunta orne i ogr. m. 236, łąk m. 66, pastwiska m. 58, lasu m. 542, nieużytki i place m. 20, attynencya cegielnia m. 11, płodozmian 12polowy. Budowli murowanych 1, z drzewa 5. Wś Zalesie osad 10, gruntu m. 15. Br. Ch. i A. Pal. Chrzanowo, domin. , pow. wągrowiecki, 5 dm. , 83 mk. , 5 ew. , 78 kat. , 43 analf. Naj Chrysopolis Chrysopolis Chrystkowo Chrysłobork Chrystowo Chrystyan Chrystyanowo Chrystynów Chrystynówka Chrzan Chrzanów Chrzanowice Chrzanówka Chrzanowo