Jarczów, par. Chodywańce, o 112 w. od Lubli na, o 14 od Tomaszowa, o 42 od Bugu. Posiada kościół par. od 1425 r. istniejący; obecny jest drewniany, przez Grabowskich w 1757 wysta wiony; dom schronienia starców i kalek. Oh. mają także cerkiew paraf. dla rusinów erekcyi niewiadomej, 1766 r. już istniała a na leżały do niej filie Jurów o 1 w. i Jarczów o 4 w. Wieś ta leży o 3 w. od pasu granicznego Galicyi. W 1827 r. było tu 53 dm. , 259 mk. Par. Ch. dek. tomaszowskiego 870 parafian liczy. Fol. Chodywańce z attynencyą Plebanka i łąką Dolne osady zwaną tudzież z wsią Chodywańce, nabyte były w r. 1871 za rs. 38, 000. Rozległość ogólna wynosi m. 1668, a mianowicie grunta orne i ogrody m. 929. łąk m. 208, pastwisk m. 267, lasu m. 241, w nieużytkach i placach m. 11; płodozmian zaprowadzony 4, 8 i 12polowy; znajdują się pokłady torfu. Budowli dworskich murowa nych 1, z drzewa21; wś Oh. osad 65, gruntu m. 997. A. Pal. i Br. Ch. Chodzierady, wś, pow. łaski. gm. Bałucz, par. Borszewice. Chodzież, niem. Chodschesen, Chodziesen, Colmar lub Kolmar in Posen, miasto, pow. chodzieski, w w. ks. pozn. , okr. bydgoskim, położone pod 52 59 szer. półn. i pod 34 53 dług. wschodn. od wyspy Ferro, nad jeziorem Rataje rz. Bolemka, niedaleko Noteci spławnej, w okolicy pagórkowatej z gruntem urodzajnym. Trzy miejsc 1 Oh. miasto, 2 przedmieście Koenigswiese, 3 przedm. Koniecznik. Ma 2912 mieszk. W r. 1871 miało 3092 mk. w 272 dm. ; 1274 ew. , 1020 kat. , 3 dysydentów, 795 żydów. Ludność się zmniejszyła z powodu emigracyi do Ameryki; po większej części niemiecka, zna jednakże obadwa języki krajowe; część używa narzecza niemieckiego plattdeutsch. Głównem zatrudnieniem jest sukiennictwo, rolnictwo, handel zbożowy i kramarski. Siedziba landrata czyli naczelnika pow. t. n. komisarza obwodowego, poborcy powiatowego, budowniczego pow. , kontrolera katastru, fizyka, weterynarza. Od 1 października r. 1879 jest umieszczony w mieście sąd okręgowy, należący do sądu ziemiańskiego w Pile Schneidemüihl. Poprzednio zasiadała komisya sądowa, która należała do sądu powiatowego w Pile. Ma kościół parafialny katolicki, nal. do dek. czarnkowskiego; kościół ewangelicki należący do dyecezyi chodzieskiej i synagogę. Szkoła jest elementarna kilkoklasowa, 707 analfabetów, księgarnia, czytelnia i drukarnia. O stanie przemysłu nadto świadczą farbiernie, wielka fabryka fajansów, piła, młyn, browar, cegielnia, towarzystwo pożyczkowe niemieckie. Urząd pocztowy i telegraficzny trzeciej klasy, poczthalterya; poczta osobowa do Piły i Rogoźna, Stacya kolei żelaznej poznańskobel Chodosówki w czasie Wielkiejnocy była sie schroniła, wraz z parochem, który święcił paski ciasta. Ale wróg wziął się na sposób, nauczony przez zdrajców zaniechał tej przeprawy, i zaszedł inną przeciwną stroną, gdzie był most. Tentent atoli i rżenie koni nieprzyjaciół zbudziły uwagę kryjących się w lesie; ci też spalili ów most, i wróg nic nie spawiwszy, musiał odejść. Ten most odtąd przezwany został Pohoryłym. OL jest starożytną osadą. Mieszkańcy utrzymują, że tu bł. Teodozy Pieczarski przebywał. Wiemy też z dawnych aktów, że Ch. w 16 wieku należała do metropolitów kijowskich i że w 1578. r. metropolita kijowski zamieniał Ch. na Sieraków z kniaziem Mateuszem Woronieckim. Następnie wieś ta, wraz z Leśnikami i Wetą, była j własnością księżnej Anny Joachimowej Koreckiej, siostry sławnego wodza Karola Chodkiewicza. Synowie jej, Samuel i Karol, napełnili swoje posiadłości zastawnikami, po wię kszej części ludźmi rycerskimi. W 1646 r. trzymał Ch. i Leśniki zastawą u Koreckich za 8000 złp. Daniel Hołub. Po śmierci Samuela Koreckiego majętność ta została posiadłością Anny z Koreckich Leszczyńskiej. W 1652 r. już B. Chmielnicki nadał dwie wioski Ch. i Krynicze michajłowskiemu złotowierzchniemu monastyrowi akty otn. k ist. Z. R. t. V, str. 88. Z kolei posiadał ją też florowski panieński monaster. Obecnie należy do Skarbu. Jest tu cerkiew zbudowana w 1773 r. Mieszkańców 703, zajętych głównie ogrodnictwem i pszczolnictwem Edward Kulikowski. Chodosy, 1. wś, pow. brzeski, gub. grodzieńskiej. Była tu kaplica katol. parafii Kamieniec Litewski. 2. Ch. , wś, pow. kobryński, o 210 w, od Grodna, o 11 w. od Kobrynia, ma zarząd policyjny 8iu gmin powiatu. Chodów, 1. wś i folw. , pow. miechowski, gm. WielkieZagórze, par. Uniejów, przy drodze powiatowej do Żarnowca prowadzącej, o 7 wiorst w stronie zach. półn. od Miechowa. W r. 1827 Ch. miał 31 dm. , 220 mk. Obecnie wraz z utworzonym w r. 1869 z gruntów poblebańskich wysiołkiem Chodowskim, liczy 62 dm. , 413 mk. Osad włościańskich w Oh. 66, w Wysiołku 29, z przestrzenią gruntów morg. 903; grunta dworskie zajmują 316 m. i osada karczemna 1 i pół morgi. Wieś Ch. należała niegdyś do klasztoru miechowskiego; nabył ją na rzecz klasztoru od Dobiesława z Grzybowa, proboszcz Michał Radomszczanin między rokiem 1395 a 1424. Pod owe czasy było tu 10 łanów kmiecych, z których płacili czynszu po pół kopy, oddawali daniny i osep, odrabiali dwa dni tygodniowo, jako też powaby w zimie i na wiosnę. Zagrodników było czterech, płacili po wiardunku i odrabiali dzień jeden; karczma czyniła klasztorowi pół grzywny dochodu; mieli tu również Bożogrobcy swój folwark Długosz III, 16 i 17. W Ch. znajduje się kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, przez Zawiszę, biskupa krakow skiego, w r. 1381 wybudowany z drzewa. Był niegdyś parafialnym i probostwo tutejsze od r. 1404 należało do konwentu miechowskie go, a od r. 1417 do konwentu tegoż zgroma dzenia u św. Jadwigi w Krakowie. Po suppresyi miechowitów, w r. 1823 z całą swą para fią przyłączony do Uniejowa, dziś jest filialnym. Niewielki ten kościołek ma trzy ołta rze, niczem się nie odznacza i nie posiada żad nych osobliwości, ani pamiątek historycznych. Wieś Oh. po kassacyi klasztoru miechowskiego w r. 1818 przeszła na rzecz skarbu, od roku zaś 1868 należy do dóbr donacyjnych Mie chów. Mar. 2. Ch. , wś rząd. , pow. siedlecki, gm. Niwiska, par. Suchożebry. W 1827 r. było 17 dm. , 225 mk. , obecnie liczy 32 dm. , 396 mk. i 1306 m. obszaru. 3. Ch. , kol. , pow. łęczycki, gm. Gostków, par. Wartkowice. W 1827 r. było tu 5 dm. , 49 mk. , obecnie 15 dm. i 93 m. obszaru. 4. Ch. , folw. , pow. kutnowski, gm. Rdutów, par. Dzierzbice. Leży przy szosie kaliskiej, między Krośniewicami a Kłodawą. Posiada kościół drewniany filial ny względem paraf. w Dzierzbicach, 1788 wzniesiony przez Ant. Jastrzębowskiego. Do roku 1859 istniała tu oddzielna parafia dek. gostyńskiego. W 1827 r. Ch. liczył 40 dm. i 327 mk. , obecnie ma 13 dm. , 237 mk. i 1139 m. obszaru, w tern 1101 ornej ziemi pszennej i 135 m. lasu. Włościanie, osad 14, mają 92 m. gruntu. Gospodarstwo starannie prowadzo ne. Chmielnik daje dochodu po kilka tysięcy rubli; podobnież znaczny chów koni, owiec i trzody chlewnej. W. W. Chodowice, wieś, pow. stryjski, na prawym brzegu Stryja, o 12, 1 kil. na północny wschód od Stryja. Przestrzeń pos. więk. roli ornej 20, łąk i ogr. 69, lasu 48; pos. mniej. roli ornej 343, łąk i ogr. 173, pastw. 285, lasu 44 morg. Ludności rz. kat. 5, gr. kat. 341, izrael. 96 razem 442. Należy do rz. kat. parafii w Żulinie, gr. kat. par. ma w miejscu, należącą do dekanatu stryjskiego; do tej par. należą filie Strykańce z 399 i Tatarsko z 260 duszami gr, kat. obrządku. Właściciel większej posiadł. probostwo łacińskie w Stryju. Chodschesen, ob. Chodzież. Chodup, wś, pow. ciechanowski, gm. Zalesie, par. Węgrzynów. Chodupki, 1. wś, pow. mławski, gm. Zielona, par. Kuczbork, nad rzeczką Miłotczynką; 9 dm. , 63 mk. , wiatrak; obszaru gruntu 335 morg. , wtem 145 ora. Drobna szlachta. 2. Ch. , wś, pow. kaliski, gm, i par. Koźminek. W r. 1827 r. było tu 11 dm. i 97 mk. Br. Ch Chodywańce, wś, pow. tomaszowski, gm. gardzkiej. Gościniec państwowy berlińskobydgoski łączy Chodzież z Czarnkowem i Wyrzyskami. Gościniec prowincyonalny prowadzi 1 do Wągrówca i Wyrzysk, 2 do Wałcza i Wyrzysk, 2 do Wałcza Deutsch Krone, 3 z Piły przez Ujście, Chodzież do Obornik. Przez kilka wieków miasto było w ręku rodziny Potulickich herbu Grzymała; w XVII wieku przeszło na własność Grudzińskich także herbu Grzymała. Kto i kiedy kościół katolicki parafialny założył, nie wiadomo. W XV wieku już istniał, jak się z wizyt kościelnych okazuje. Za Zygmunta Augusta Potuliccy, przeszedłszy do protestantyzmu, oddali kościół spółwiercom. Dopiero Jan Potulicki, kasztelan santocki, wrócił na łono kościoła katolickiego i przywrócił go pierwotnym właścicielom. Pomników z przeszłości w kościele nie masz, chociaż należał do znakomitych rodzin. Łukaszewicz w historyi kościołów dyecezyi poznańskiej przypuszcza, że po pożarze z r. 1798 wyrzucono nagrobki. Dwa tylko znajdują się obecnie wizerunki 1 przechrzty, osoby nic nieznaczącej, z napisem łacińskim, 2 biskupa chełmińskiego i proboszcza w Chodzieżu Rydzyńskiego, zmarłego r. 1814. Dawniej w Chodzieżu dwa jeszcze były kościoły św. Trójcy i św. Barbary W r. 1811 miało 268 domów m. , 2986 mieszkańców; w r. 1837 domów 200, 2, 925 mieszk. , 1863 chrześcian, 1062 żydów; od lat czterdziestu ludność zatem nie wzrosła. Powiat chodzieski graniczy na północ z powiatami okręgu kwidzyńskiego, wałeckim i złotowskim, na wschód z powiatem wągrowieckim, na południe z obornickim, na zachód z powiatem czarnkowskim, Rozległość wynosi 19, 865 kwadratowych mil czyli 109, 436 hektarów. Powiat jest równiną prócz okolic Rzadkowa, Kaczor i lasu oleśnickiego, gdzie się wznoszą wzgórza. Trzy czwarte gruntu należą do klas średnio urodzajnych, szósta część do lekkich, a reszta składa się z błot. Jedna rzeka większa przepływa przez powiat t. j. Noteć; rzeka ta oddziela przez 3 mile powiat chodzieski od wyrzyskiego, płynie W powiecie chodzieskim ze wschodu ku zachodowi, przepływa pod miastem Ujściem i niedaleko folwarku Nowie wpływa do powiatu czarnkowskiego. Po prawej przybiera Głdę Küddow, która wypływa z okręgu kwidzyńskiego, oddziela przez milę powiat chodzieski od tegoż okręgu, potem dąży przez powiat do miasta Piły, odkąd jest spławną, a pod miastem Ujściem wpada do Noteci. Do Głdy nareszcie płynie po lewej rzeczka Glumin, mająca źródło w okręgu kwidzyńskim, pod wsią Borkami Borkendorf, przepłynąwszy część powiatu chodzieskiego łączy się z Głdą. Jeziór jest w pow. kilkadziesiąt. Do większych należą Żelgniewo, Brody, Kaczory, Worowo, Nie Chodosy Chodzierady Chodzież Chodosy Chodów Chodowice Chodschesen Chodup Chodupki