lasu m. 28, nieużytków i placów m. 29. Bu dowle murowane 2, z drzewa 5; wś Olu, osad 37, gruntu m. 265. A. Pal. Choc, Chocisz, formy dawnego imienia Chocisław czy Chocimir, od których pochodzą nazwy jak Chocz, Choceń, Chociw, Chociszew. Choceń, wś, pow. włocławski, gm. Smiłowice, par. Choceń. Wieś Ch. graniczy z wsiami na północ Smiłowice, na wschód Ząbin i Bodzanów, na południe Janów, na zachód Bożymów i Jarantowice. Od Włocławka odległa 2 i pół mili, od m. Kowala 10 wiorst. Dawniej przy kościele choceńskim stała wieś Chocenkiem zwana, lecz przez właścicieli Ch. włościańskie grunta zostały wykupione, a mieszkania ich zupełnie rozebrane, tak, iż wieś ta znikła zupełnie. Ch. należał do Blizińskich a obecnie posiada go Fryderyk Lange. Obok kościoła, w odległości od niego na 120 prętów, widać ruiny starego zamku. Poza wsią, otoczony błotami stoi na wzgórku, jakoby na wyspie kościół nad jeziorem bożymowickiem zwanem; dla tego przystęp do niego niegdyś był trudny. Dawniejszy kościół był budowany w XIV wieku, drewniany, także pod tytułem św. Idziego i Marcina. Ale z przyczyny niedbalstwa, zbutwiała podłoga, zniszczał i dach tak, iż kościół ruiną groził i kapłan nie mógł w nim Mszy Św. odprawiać. Dopiero 1628 roku niejaki Ząbiński, w młodym wieku wstępujący do klasztoru reformatów, kościołowi choceńskiemu, w którym chrzest św. przyjął, zapisał na dobrach swoich Ząbino 200 złp. , który to fundusz ksiądz Jan Gołębowski miejscowy administrator a proboszcz parafii Środa, obrócił na restauracyą kościoła. Rozebrawszy kościół stary i już zbutwiały, częścią z pozostałego materyału, częścią z ofiarowanego sobie drzewa przez niejakiego Arnolfa Kryskiego, wybudował 1630 roku nowy kościół, ale i ten 1700 roku tak już był uległ zniszczeniu, iż ówczesny dziedzic Ch. Ludwik Kretkowski zmuszony był w zupełności go wyrestaurować. W tym stanie kościół ów dotrwał aż do dnia dzisiejszego. Ch. posiada fabr. sera, otwartą w 1876 r. , wyrabiającą za 7000 rs. rocznie. W 1827 r. było tu 22 dm. , 212 mk. Dobra Choceń, składające się z folw. Choceń i Janowo, z należącemi wsiami Choceń, Janowo i Zakrzewek, są odległe od Warszawy w. 154. od Włocławka w. 20, od Kowala w. 4, od drogi bitej z Kowala do Włocławka w. 8, od rzeki Wisły w. 20. Nabyte w r. 1856 za rs. 49575. Rozległość ogólna m. 1197, a mianowicie folw. Choceń grunta orne i ogrody to. 520, łąk m. 71, pastwisk m. 3, wody 56, lasu m. 58, nieużytków i placów m. 27 razem m. 735; folw. Janowo grunta orne i ogrody m. 396 łąk m. 48, nieużytki i place m. 18 razem m. 462. Budowli dworskich w folw. Choceń murowanych 7, z drzewa 2; na folw. Janowo budowli murow. 3, z drzewa 5. Płodozmian zaprowadzony 13polowy; w terytoryum dóbr znajduje się jezioro chocińskie lub bożymowickie, mające m. 56; wieś Choceń osad 54, gruntu m. 199; wś Janowo osad 12, gruntu m. 12; wś Zakrzewek osad 14, gruntu m. 96. Par. Ch. dek. włocławskiego, dawniej kowalskiego, liczy dusz 1670. Br. Ch. , A. Pal Choceń, Chocień, wieś, pow. sanocki, par. rz. kat. Krzywe, a gr. kat, Serednie Wielkie, o 17 kil. od Liska. Chocenek i Jarantowiczki, dwa folw. , pow. włocławski, gm. Smiłowice, par. Choceń, do których należy wieś Chocenek, odległe od Warszawy w. 162, od Włocławka w. 18, od m. Chodcza w. 7, od Kowala w. 4, od rzeki Wisły w. 18. Nabyte w 1851 za rs. 13950. Rozległość wynosi m. 614, a mianowicie grunta orne i ogrody m. 438, łąk m. 76, pastwisk m. 11, wód m. 52, lasu m. 16, place i nieużytki m. 20, budowli dworskich murowanych 4, z drzewa 3. Płodozmian zaprowadzony 13polowy; na terrytoryum dóbr znajdują się pokłady torfu i marglu. Rybołóstwo stanowi źródło dochodu. Dobra powyższe położone są w bliskości 2 gorzelń w Rzeczniowie o w. 4 i Strzygach o w. 7, oraz cukrowni w Ostrowach; skład buraków na stacyi dr. żel, w Kowalu o w. 4; wś Chocenek osad 16, gruntu m. 16. Choceńka, potok górski, wytryskujący na wschodniej granicy gm. Choceń, w pow. Lisko. płynie na zach. , opływając północne stoki góry Gabora 742 m. ; poczem zwraca się na północ i w obr. gm. Serednich wielkich po krótkim biegu, bo 4 kil. , uchodzi z pr. brz. do Tarnawy. Prąd szybki, wody czyste i gór skie. Źródła leżą na wysokości 580 m. npm. ; ujście zaś 423 m. Całkowity spad 157 m. na 4 kil. , czyli 3 1 2 spadu. Br. G. Chochłuszka, wś, pow. suwalski, gm. Kuków, odl. o 2 mile od Suwałk, liczy 14 dm. , 65 mk. , Chochoł, Chocholigrund, ob. Chochoł. Chochół, wś, pow. nowomiński, gm. i par. Mińsk. Chochoł, niem. Chochoł lub Friedrichsfelde, dobra, pow. szczycieński, ze stacyą pocztową i z folw. zwanym Chocholski grąd, niem. Chocholigrund. Chochołek, młyn, pow. łęczycki, gm. Gostków, par. Domaniew. Chochołów, wś, pow. kutnowski, gm. i pa rafia Żychlin, dm. 26, mk. 230; posiadają grun tu żytniego m. 186. W. W. Chochołów, wieś podtatrzańska, na Podhalu nowotarskiem, pow. nowotarski, graniczy i od zachodu z Orawą, a zwłaszcza z gm. SuchąI horą i Hładówką; od półn. z Podczerwonem, od wschodu z Cichem, a od połd. z Dzianiszem i Witowem. Legła ona w zwężonej tutaj dolinie Czarnego Dunajca, na prawym jego brzebu. Od zachodu w południowej części wznosi się wzgórze Krowiarki 905 m. , z kilku zabudowaniami w pobliżu potoku Domagałowego, tworzącego granicę Ch. od Witowa. Wzgórze to zwolna opada ku północy, a północne stoki jego przechodzą w torfiska Borem zwane. Po wschodniej stronie rozpościera się podłużne wzgórze, Ostryszem zwane, które tuż nad Ch. dochodzi do 896 m. npm. Zachodni jego stok do Ch. należący zwie się Za borki. Czarny Dunajec rozwidla się na kilka ramion, obejmując sobą wielkie kępy drzewiną zarosłe. Most na Oz. D. w Ch. , przez który wiedzie droga z Witowa do Ch. , wznosi się 774 m. npm. Początek tej wsi nie jest tak dawny; zaledwie sięga końca XVI wieku. Chochołów założył na dzikim gruncie uczciwy Bartłomiej Chochołowski, za panowania króla Stefana Batorego, za odznaczenie się swoje na wyprawach wojennych sołtysem dziedzicznym mianowany, jak świadczy oryginalny przywilej Zygmunta III w posiadaniu Chochołowian dobrze przechowany. Parafia łacińska dekan. nowotarskiego w miejscu akta od r. 1776. Do parafii tej należą Kaniówka 1. 8 kil. 350 dusz, Ciche 1240 dusz, Dzianisz 7. 5 kil. 1060 dusz, Witów 3. 5 kii. 665 dusz. Chochołów zaś sam liczy 900 dusz, między nimi 456 męż. , 444 kob. Cała parafia liczy 4215 katolików a 40 izrael. Te wsi bowiem tworzą osobną parafią dopiero od r. 1817, poprzednio należały do parafii Czarnego Dunajca. Pierwotny kościołek, drewniany powstać miał około r. 1600; była to właściwie kaplica obrócona na wschód. Z czasem rozszerzono ją tak, iż stanowiła część głównej nawy późniejszego kościołka. Później dobudowano prezbiteryum, a wieżę wystawił r. 1780 miejscowy wikary X Jan Babicki. Rysunek tego starego chochołowskiego kościołka podał nasz artystamalarz Walery Eliasz w Wieńcu Warszawa, 1872, t. II, str. 902. Kościołek nie mieścił w sobie nic osobliwego. Z pierwotnych jego ozdób zostały 1872 roku jeszcze resztki szafiastego ołtarza, który może jest dawniejszym zabytkiem od czasu założenia tego kościołka, może zkądinąd tu darowany. Jestto kwadratowy obraz, dwa łokcie wysoki i szeroki, na grubo białoklejowo gruntowanych deskach namalowana św. Trójca, i zupełnie odpowiednej wielkości dwa skrzydła; drzwi szerokie po jednym łokciu a wysokości po dwa łokcie na dwa pola podzielone, także tworzą cztery kwadratowe obrazki z życia Chrystusa i Świętych Pańskich. Kościołek ten zdobiły stare lipy; rosły one tu bowiem na wysokości przeszło 770 m. npm. W miejscu tego drewnianego kościołka stanął w pobliżu kościół z kamienia ciosowego w stylu gotyckim zbudowany, poświęcony 14 czerwca 1874 r. Fundatorem jego był kś. Wojciech Błaszyński, proboszcz sidziński, urodzony w Chochołowie z zamożnych górali Józefa i Rozalii Błaszyńskich r. 1806. Począł on zbierać składki w całej okolicy, obracając na ten cel własne dochody i zachęcając do spółudziału w pracy wszystkich parafian. Dnia 17 sierpnia 1853 r. położono kamień więgielny nowej świątyni według planu krakowskiego budowniczego Feliksa Księżarskiego. O ile pozwalały mu obowiązki pasterza dość oddalonej Sidziny, bo o 5 mil od Ch. , doglądał osobiście budowy. Do r. 1866 stanęły mury kościelne, wieża i dach miedzią kryty. Gdy właśnie t. r. 11 sierpnia rozbierano rusztowanie wieży, a ks. Błaszyński, według zwyczaju, doglądał tej roboty, ugodzony w głowę spadającą belką padł zabity na miejscu. Po jego śmierci z pozostałych składek prowadził dalej budowę ks. Tomasz Kossek, dawniej wikary chochołowski, a obecnie proboszcz w Ptaszkowej. Kościół ten jest prawdziwą ozdobą Nowotarżczyzny. Kościół zbudowany jest w krzyż; ma trzy nawy. Długość jego od wielkich drzwi do ściany po za ołtarzem wielkim czyni 37 m. , szerokość zaś wzdłuż ramion krzyża 22 m. , wysokość od posadzki do sklepienia 16. 5, a w nawach bocznych 7. 5 m. Wieża o trzech kondygnacyach do gałki ma wysokości 47 m. Cała facyata frontowa i wieża, skarpy naokoło kościoła i filary wewnątrz są z ciosowego kamienia, ściany z wapienia, a sklepienia z cegły. Drzwi jest troje, wszystkie w facyacie frontowej. Oprócz nich wiodą do zakrystyi z zewnątrz wprost osobne drzwi. Okien wszystkich 27, z tych 5 mają po 10 m. , reszta po 3 m. Kaplica św. Wojciecha ma posadzkę marmurową, a sklepienie pomalowane błękitno ze złoconymi gwiazdami. Jednę ścianę zajmuje ołtarz z dwoma obrazami św. Tomasza i św. Wojciecha w chwili męczeństwa, malowane olejno przez Wojciecha Eliasza ojca; ścianę z oknem zajmuje ornamentyka malowana, a dwie drugie ściany zajmują freski wykonane r. 1871 przez Walerego Eliasza syna. Obrazy na ścianie prawdziwe alfresko na świeżym murze wykonane w rozmiarach kolosalnych przedstawiają po jednej stronie scenę z życia św. Wojciecha, patrona księdza fundatora, gdy święty biskup naucza Polaków zasad wiary chrzesciańskiej, po drugiej stronie św. Jacek, patron kościoła tegoż, poleca Matce Bożej z Dzieciątkiem Jezus, siedzącej w obłokach, nowy ten dom boży i jej fundatora ks. Wojciecha Błaszyńskiego, klęczącego przed swojem dziełem. Lud chochołowski biedny, bo nieurodzajna ziemia nie zdoła go wyżywić; a dobytek z bydła ledwo go odzieje. Musi zatem szukać zarobku, to jako kamieniarze, to jako pomocnicy wędrown Choceń Choc Choceń Chocenek Choceńka Chochłuszka Chochoł Chochół Chochołek Chochołów