kształcił się na akademii w Krakowie, gdzie uzyskał stopień doktora teologii; następnie był proboszczem kolegiaty warszawskiej, scholastykiem łęczyckim i kanonikiem płockim. Król Zygmunt polubił go, mianował swoim sekretarzem, nobilitował, powierzył mu do wychowania swoich synów, najbardziej Władysława najstarszego, późniejszego króla, po którym przyjął nową nazwę Władysławski; roku 1616 mianowany kanonikiem chełmińskim wrócił do Oh. , r. 1624 w czasie wakansu był administratorem dyecezyi chełmińskiej, r. 1625 ufundował klasztór franciszkanów w CL, w r. 1627 miał szczęście widzieć znowu po długim czasie króla Zygmunta i jego następcę Władysława, których po tutejszej katedrze oprowadzał. i Przed śmiercią umarł 13 lipca 1631 zapisał cały swój majątek akademii krakowskiej, który był wcale znaczny, bo zostawił po sobie gotówki 20, 000 złp. i miasto Izbicę wraz z przyległemi dobrami Sokołowo, Długie, Skaszewo, część Śmieszewa, Nową wieś i młyny Pasieka i Sokołówka; dobra te leżą w wojew. dawniejszein brzeskokujawskiem. Kanonik Władysławski nabył je za 30, 000 złp. od Jana Łowickiego, kasztelana łędzkiego, w r. 1630, przedtem ks. Władysławski ufundował był bursę przy akademii krakowskiej, w której mieli mieć wolne miejsce zdatni studenci, uczęszczający na akademią w Krakowie. Bo św. relikwij trzeba zaliczyć t. z. klucz św. Huberta, który się znajdował w skarbcu katedralnym, słynąc naokół dziwnemi łaskami, mianowicie przeciwko wściekliźnie, tak u zwierząt jako i u ludzi; cała kapituła chełmińska poświadcza to w piśmie do regencyi kwidzyńskiej r. 1805, jako z całej okolicy dalej niż o 20mil przychodzili tu ludzie i pewne uleczenie mieli, jak świadczą akta. Św. Hubert, bisk. w Leodyum, używał tego klucza, około połowy przeszłego wieku dostał go z Rzymu kanonik chełmiński Józef Rembowski, który go r. 1763 podarował na własność kapitule. Kiedy w r. 1825 przeniesiona została stolica biskupów chełmińskich do Pelplina, dotychczasową katedrę w Ob. zamieniono na kościół par. za który teraz służy. Drugi kościół św. Mikołaja podług wizytacyi bisk. Olszowskiego istniał za Mieczysława r. 979; był od dawna parafialny; dotacyi miał 12 włók i 4 włóki dla proboszcza; r. 1251 bisk. Heidenryk wcielił go do tutejszej kapituły; r. 1304 został nowo wzniesiony jak teraz jest, z cegły i kamienia; r. 1699 ufundował bisk. Tylicki na 12 włókach tego kościoła piątą kanonią i z. doktorską; od r. 1827 posiadają go luteranie. Kościół oo. franciszkanów z tyt. św. Jerzego także zdawna istniał; r. 1260 stało w nim ciało błog. Jutty przed pochowaniem; r. 1348 bisk. Otto wcielił go do kapituły; podczas reformacyi zupełnie podupadł; znany Gabryel Władysławski odnowił go własnym kosztem i oo. franciszkanów przy nim ufundował w r. 1625; po kasacie klasztoru od r. 1800 mieszkali tu emeryci i chorzy duchowni; od r. 1820 mieli go luteranie, aż pogorzał roku 1827. Przez pierwszy podział Polski przeszło m. Ch. na własność pruskiego rządu i zostało sekularyzowane r. 1772; podług statystyki z r. 1868 liczyło mieszkańców 2378, kat. 1342, ew. 800, domów w ogóle 410, mieszkań prywat. 180, areału 7515 m. ; ma sąd okręgowy, pocztę, stacyą telegraficzną; wkrótce przybędzie dworzec kolei żelaznej, którą poprowadzili na prawym brzegu Wisły z Malborga do Torunia przez Sztum, Kwidzyn, Gardeję, Grudziądz i Chełmżę do Chełmna pójdzie odnoga z Kruszyna; jest 1 browar, melkarnia; jarmarki kramne, na bydło i na konie odbywają się 4 razy w roku; w Ch. obiera się posłów z dwóch połączonych powiatów chełmińskiego i toruńskiego, tak do rejchstagu jak do sejmu pruskiego. W r. 1867 chodziło do tutejszej szkoły 3klasowej 238 dzieci katolickich. Parafia chełmżyńska liczyła wtedy dusz 3078; do niej należą wioski prócz Chełmży Warszowice, Franciszkowo, Kończewice, Głuchowo, Windak, Nowe i Stare Skąpe, Nowa i Stara Archidyakonka, Dziemiany, Lisnowo, Chrósty, Witkowo, Witkówko, Pluskowęsy, Obrąb, Aleksandrowo, Bielczyny i Kuchnia; szkoły par. mają Chełmża o 3 klasach, Kończewice, Pluskowęsy i Windak. Dekanat chełmżyński liczy 16, 825 dusz; kościoły paraf. mają oprócz Ch. następujące wioski Biskupice, filia Przeczno, Dźwierzno, Gronowo, Grzybno, fil. Trzebcz, Grzywna, Kiełbasin. fil. Srebrniki, Nawra, Biskupie Papowo, Unisław i Wielkałąka. Protestantów prawie żadnych nie było za polskich czasów; dopiero po okupacyi namnożyli się; w Ch. przeszło 800 dusz; r. 1820 zabrali kościół pofranciszkań8ki św. Jerzego; od r. 1827 posiadają kościół św. Mikołaja. Jak wynika z akt hodowano dawniej w Ch. wiele chmielu, nawet wino dobrze się udawało. E. 1275 bisk. Werner ustąpił chmielnik i winnicę kapitule. Kś. F. Chełpowo, kolonia, powiat płocki, gmina Brwilno, parafia Trzepowo, nad rzeką Brze źnicą, liczy 283 mieszk. , 23 domów, z tych 2 murowane, 3 wiatraki, olejarnia; powierz chni 676 m. , w tern 669 m. gruntu omego; przy wsi znajdują się dwie osady młynarskie rządowe 2 młyny wodne i 2 cegielnie, zwane Rynówka i Kobiałka. R. 1827 Ch. miało 17 dm, , 119 mk. Br. Ch. Chełst, os. , pow. nowomiński, gm. Siennica, par. Kołbiel. Chełst, niem, Neuteick, gmina, pow. czarnkowski, 2 miejsc 1 Ch. wieś, 2 Ch. kolonia, 46 dm. , 458 mk. , 304 ew. , 150 kat. , 4 żydów, 163 analf. Poczta w miejscu; stacya kol. żel. Krzyż Kreuz o 12 kil. . M. St. Chełst, ob. Chełsty. Chełstowo, wieś, włośc, nad strumykiem zwanym Ulica, pow. płocki, gm. Rogozino, par. Swięcieniec, o 7 w. od urzędu gminnego, ma 5 osad, 6 dm. , 48 mk. , 100 m. rozl. , 94 m. roli ornej. Chełstowszczyzna, fol. , pow. wyłkowyski, gm. Kibarty, par. Wierzbołów. Ma 2 dm. i 23 mk. Chełsty, 1. wieś szlach. , nad rz. Narew, pow. ostrołęcki, gm. Szczawin, par. Sieluń. W 1827 r. było tu 27 dm. , 130 mk. , obecnie jest 39 dm. , 253 mk. , rozl. 538 m. Ch. są gnia zdem rodu Chełstowskich. 2. Ch. , wś, pow. opoczyński, gm. Machory, par. Żarnów. W r. 1827 r. było tu 15 dm. , 136 mk. ; obecnie liczą 16 domów, 108 mk. i 340 m. ziemi wło ściańskiej. Br. Ch. Chełsty, Chełst, niem. Chelst, ryc. wś w powiecie brodnickim, par. Lidzbark, obejmuje ziemi 1715 m. , dm. mieszk. 9, kat. 83, ew. 14. Ma gorzelnię i młyn wodny. Ki. F. Chemnitz, ob. Kamienica. Cheptyńce, wś, pow. płoskirowski, gm. Kuźmin, par. Kumanów, 291 dusz męz. wło ścian, 40 jednodworców, 669 dz. ziemi włość. ; wraz z połową wsi Rytek ziemi używalnej właściciela 722 dz. ; należała do Gadomskich, Czerkasów, dziś Iwanowskiego. R. 1868 mia ła 40 dm. Dr. M. Cherson, miasto gubernialne, z fortecą, portem wojennym i warsztatami statków do żeglugi wzdłuż brzegów, leży pod 46 38 sz. płn. i 50 71 dł. wsch. , o 30 w. od początku limanu, na prawym brzegu Dniepru przy ujściu Koszowy. Założone w r. 1778. Nikołajew i Odesa, szczęśliwsze co do położenia, rywalizować z nim rychło poczęły; z czasem handel wszystek przeniósł się do Odessy, gdzie też i warsztaty statków kupieckich założone zostały. W roku 1803 Cherson do rzędu miast gubernialnych wyniesiony. Dla ożywienia handlu nowy port w nim urządzono. Obecnie w Chersonie mieszkańców liczą około 48000, cerkwi 10, kościół katolicki 1 pod wezwaniem św. Piusa i Mikołaja, wzniesiony 1787 kosztem księcia Szaca parafian 1348; 2 synagogi, 23 fabryk i zakładów przemysłowych. Z gmachów publicznych na uwagę zasługują sobór prawosławny przez Katarzynę II założony, w którym zwłoki księcia Potemkina spoczywają; obserwatoryum i dawna mennica, gdzie za czasów tego księcia bito monetę. Na jednym z placów, drzewami obsadzonym, wznosi się pomnik na cześć jego wystawiony. W bliskości Chersonu znajduje się miejsce wiecznego spoczynku przyjaciela ludzkości, Howarda, którego pamięć Aleksander I uczcił pomnikiem. Mieszkańcy Chersonu składają się z małarusów, greków i żydów. Grecy prowadzą drobny handel po małych sklepikach; trudnią się lekkiemi rzemiosłami, faktorstwem; utrzymują szynki i traktyernie. Jest prócz tego dość znaczna liczba wielkorosyan, szczególniej starowierców, niemniej też i innych narodowości. Dnia 8 września 1878 r. Ch. obchodził stuletni jubileusz swego istnienia. Jest to po Czernihowie najuboższe może miasto gubernialne w Rossyi. Takie miasta powiatowe jak Kremenczug i Elizawetgrad są daleko piękniejsze, czystsze i bogatsze od Ch. Niekiedy na Wielkiej Sobornej ulicy tego miasta nie widać nawet w południe żywej duszy. We dnie kurz, wieczorem komary trapią przechodniów. Całe życie i działalność miasta skupia się na wybrzeżu Nabereżnaja. Są tu 4 przystanie. Parostatki snują się w górę i na dół; koło przystani tłoczą się łodzie, barki, berlinki, szalandy z jarzynami, rybami i t. d. Na rz. Koszowej ruchliwa reparacya statków. Na wyspie Kwarantanowej, w kącie zbiegu dwóch rzek, cały szereg pralni wełny i tartaków. Po drugiej stronie miasta nad Dnieprem cytadela. Chersoński powiat ma przestrzeni 16, 849 w. kw. , ziemi uprawnej 219, 000 dzies. , łąk 208, 000 dzies. i lasu 7800 dzies. Większą część pozostałej przestrzeni zajmują stepy i bagniska. Mieszkańców liczy około 150, 000. Powierzchnia cała przedstawia w ogólności nieprzejrzany i równy step, pozbawiony ochrony lasu, a ztąd podlegający silnej i długiej suszy. Grunt nad rzekami Dnieprem, Ingulcem i innemi, składa się z suchych i piaszczystych stepów, to też mało urodzajny a szczególniej część południowa powiatu. Sieją najwięcej pszenicy i prosa. Hodowanie bydła stanowi najgłówniejsze bogactwo powiatu; na obszernych stepach pasą się trzody owiec, koni i bydła rogatego. Chersońsha gubernia, jedna z małoruskich, leży w południowo zachodniej stronie od Moskwy; graniczy na północ i zachód z guberniami podolską i kijowską, w kierunku rzek Jahorlika, Kodymy, Siniuchy, Wysi, Irklejcy i Taśminy; na północ i wschód z gubernią połtawską w kierunku rzeki Dniepru; na południe w kierunku rzeki Dniepru z gubernią taurydzką i morzem Czarnem; na zachód z prowincyą bessarabską wzdłuż rzeki Dniestru. Pierwsze wiadomości historyczne o południowej części gubernii chersońskiej, sięgają odległej starożytności. Tu na brzegach morza Czarnego i wpadających do niego wielkich rzek, Grecy na sześć wieków przed narodzeniem Chrystusa założyli osady Nikonion gdzie dzisiaj Owidyopol, Isakion o 2 mile prawie od Odessy, przy Suchym limanie, Skopelos o 2 i pół mili od Odessy, przy limanie Małym Adżałyku, Odisaos albo Chełpowo Cheptyńce Chełpowo Chełst Chełstowo Chełstowszczyzna Chełsty Chemnitz Cherson