POCIąGOWA 1 O SILE 25 KONI I DOBYWALNA 1 O SILE 10 KONI. W R. 1879 WYDOBYTO WęGLA PUDóW 2, 440, 399, CO WYNOSI KORCY 375, 400. ZATRUDNIA ROBOTNIKóW GóRNIKóW 80, POMOCNIDóW 100. KOPALNIA IGNACY, W NIEJ 5 POKłADóW PONAD SOBą, KAżDY DO 3 STOPY GRUBOśCI, I SZóSTY POD NIEMI NA 4 STOPY, Z WęGLEM WYBOROWYM, UPAD ZACHODNIOPółNOCNY. DO OSTATNIEGO POKłADU 230 STóP GłęBOKOśCI, UPAD 20 STOPNI, SZYBóW 6. W R. 1879 WYDOBYTO WęGLA PUDóW 362, 785 CO CZYNI KORCY 55, 800. KOPALNIA TA OBECNIE NIECZYNNA I MACHINY PAROWE DOTYCHCZASOWE ROZEBRANE, A USTAWIANE Są J PRZEWIEZIONE Z KOPALNI EDWARD POD NIWKą WODOCIąGOWA O SILE 47 KONI I DOBYWALNA O SILE 55 KONI, Z zamiarem dobicia się do głębszego pokładu Reden, rozciągającego się od rządowej kopalni tegoż nazwiska w Dąbrowie, znakomicie grubego i dobry węgiel wydającego. W bliskości kopalni Ignacy, na południe od tejże, huta cynku, Paulina zwana, mieszcząca 20 pieców. Posiada maszyn parowych 3, z siłą 24 koni. Wytapia galman dowożony z kopalni pod Bolesławem za Sławkowem, o 23 wiorsty odległej, używając węgla z miejscowych kopalń a częścią i z dowozu z kopalń w Niwce. R. 1879 wyprodukowano cynku 85201 pudów. Chechłówka lub Chuchułka, osada, pow. pszczyński, do gminy Siedlice należąca. Chechły, Chechłowo, wś, folwark i kolonia, w pow. kozienickim, gm. Sarnów, par. Oleksów; odl. od Kozienic w. 21, od Zwolenia w. 14, od stac. poczt. w Gniewoszowie w. 7, od drogi bitej radomskolubełskiej w. 2, od rz. Wisły w. 10. Przestrzeń folwarczna m. 911, w tern pod pługiem m. 452, łąk i pastw. m. 95, ogrodów 15, pod zabudowaniami 7, stawy zajmują 3, lasy 289, zarośla, drogi i t. d. morg. 50. Grunta w położeniu górnem, w 3 4 dobre i żytnie klasy II. Gospodarstwo płodozmienne. Przy stawie młyn o 2 kamieniach. Las urządzony racyonalnie, w kolei 80letniej, zabudowań gospodarczych 23. Wieś Chechły, gospodarzy 34, dymów 26, ziemi m. 324; kolonia Chechły gospod. i dm. 5, ziemi m. 57. Sąd gm. okr. II w Gniewoszowie. R. 1827 miała 25 dm. , 106 mk. ; obecnie 199 mk. A. T. Chechły, wś, pow. ropczycki, 2840 morg. rozl, w tern 1890 m. roli ornej, 52 dm. , 334 mk. , paraf. w Ropczycach, szkoła jednoklasowa, kasa pożyczkowa gminna, położenie pa górkowate, gleba żytnia. Obszar dworski na leży do państwa Góra Ropczycka, własność Artura hr. Potockiego. M. M, Checwoda, pustkowie, pow. sieradzki, gm. Gruszczyce, par. Wojków, były młyn parowy, obecnie tartak parowy na gruntach dóbr Gruszczyce, prowadzony przez cudzoziemców, produkuje rocznie wyrobów drzewnych do Che. 40, 000 rs. , zbyt wyrobów przeważnie za granicy. Żdż. Chejłów, wś, pow. skwirski, nad rz. Ka mionką, o 6 w. od m. Pawołoczy a o 12 w. od stacyi kijowskobrzeskiej dr. żel. Mieszk. 668 prawosławnych, 13 katolików. Cerkiew parafialna i szkółka, ziemi wybornego czarnoziemti 1651 dzies. Należy do wielu właścicieli. Zarząd gminny we wsi Chorlijówce, pocyjny w m. Pawołoczy. Kl. Przed. Chelchen, ob. Chełchy, Chelczonka, folwark z młynem, pow. bydgoski, 3 dm. , 44 mk. , wszyscy kat. , 4 analf. , st. poczt. najbliższa Kotomierz Kiarheitn. Chelischeni, ob. Chyliszeny. Chelmonie, Chelmonietz ob. Chelmonie Chełmoniec Chelst, ob. Chełsty. Chełb, wś, pow. konecki, gm. Gowarczew, par. Końskie. Zakłady żelazne; 3 dm. , 12 mk. i 28 m. ziemi włośc. Chełchy, nazwa dziewięciu wsi w pow. makowskim, z których w gm. i par. Karniewo leżą 1 Ch. Iłowe błędnie Siłowe, rozległości wraz z Mosakami Iłowem czyli Iłówkiem m. 530, własność Chełchowskich; 2 Ch. Kliniki, rozl. m. 267, z czego do 4 włościan należy m. 12, do dworu m. 255; ziemia przeważnie pszenna; pod pługiem m. 195; 3. Ch, Kmiece, rozl. m. 692; ziemi folwarcznej m. 604, włościańskiej 88; dymów 30; 4 Ch. Chabdzyno, oprocz ziemi folwarcznej posiadają włościanie m. 12, dymów 7. 5 Ch. Cibory i 6 Ch. Dzierskie, stanowiące jedne całość hypoteczną, odl. od Makowa o pół mili; przestrzeń m. 165, do 4 włościan należy m. 5, ziemi folwarcznej pszennej m. 49, żytniej 94, łąk i pastwisk 10, nieużytki m. 7, 7 Ch. Jakusy. W gminie Sypniewo, par. Gąsewo, leżą 8 Ch. Falki i 9 Ch. Sebory, mające sąd gm. II okr. w Krasnosielcu, st. pocz. w Makowie. Chełchy odl 7 mają tamże st. poczt. i należą do I okr. sądu gm. w Makowie, R. 1827 wszystkie razem miały 72 dm. , 450 mk. A. T. 2. Ch. , wś, pow. szczuczyński, gm. Szczuczyn, par. Niedźwiadno. Liczyła w 1827 r. 14 dm. i 79 mieszk. Chełchy, niem. Chelchen, 1. wś, pow. łecki, pod Ełkiem, 2. Ch. , wś, pow. olecki, pod Kowalami, 3. Ch. , dobra, pow. olecki, st. p. , Dunajki. Chełkowo, niem. Kelke, domin. , pow. kościański; 2310 m. rozl. , 11 dm. , 125 mk. , 11 ewang. , 114 katol. , 43 analf. Stacya poczt. i kol. żel. Stare Bojanowo AltBoyen o 6 kil. Własność Michała Skarżyńskiego. M. St Chełm, Chełmowa góra, nazwa ogólna wielu wyniosłej szych gór, która następnie często przeszła na wsie rozłożone w pobliżu takowych. Z gór noszących to miano najwyższa i najwięcej znaną jest góra Ch. panująca nad doliną, rz. Prądnika, znana pod nazwą Ojcowskiej i wznosząca się około 1200 stóp nad poziom morza. Z jej wierzchołka otwiera się wspaniały widok na Kraków i jego okolice, Karpaty. Niekiedy nawet przy czystej atmosferze, nad wieczorem, po deszczu, Tatry zarysowują się na horyzoncie. Góra ta mieści w sobie głośną, jaskinię, znaną, pod nazwa Łokietkowskiej, i drugą zwaną. Zbójecką. Druga góra Ch. znajduje się w pow. noworadomskim niedaleko Przedborza, przy wsi Chełmo, i stanowiła prawdopodobnie kiedyś obronne grodzisko, jak tego dowodzą ślady kamiennych wałów. Miasto Ch. w gub. lubelskiej leży także na górze. Podobneż są Ch. na Szląsku, w Prusiech i na Rusi. Por. niżej. Br, Ch. Chełm 1. w języku urzędowym Chołm, miasto pow. w gub. lubelskiej, nad rz. Uherką, na górze od wsch. ku zach. spadzistej, noszącej starodawne miano Chełmu, które przyjęła i utworzona tu osada; byłe miasto gł. b. ziemi chełmskiej. Odl. od Warszawy 231 w. , od Lublina 84 w. , od Krasnegostawu 14 w. Posiada katedrę, poprzednio greckounicką, obecnie prawosławną, kościół par. katolicki, sąd pokoju okr. V należący do zjazdu sędziów w Lublinie. Zarząd powiatu, magistrat, gimnazym męzkie klasyczne, gimnazyum żeńskie, szkołę 2klaso wą żeńską, seminaryum duchowne prawosławne, seminaryum pedagogiczne i kilka szkółek elementarnych. Prócz tego Ch. posiada st. dr. żel. Nadwiśl. , odl. od Kowla 83 w. , st. telegr. , st. poczt. o 1 w. od st. dr. żel. , dom przytułku dla starców i kalek, zarząd akcyzy II okręgu. W 1827 r. liczył C. 323 dm. i 2216 mk. W 1860 r. było tu 254 dm. 64 murów. i 3607 mk. , w tej liczbie 2481 izrael. Obecnie Ch. liczy 332 dm. i 7152 mk. a wskutek ułatwionej komunikacyi i koncentracyi wielu władz i instytucyj szybko się podnosi i rozwija. Przemysł fabryczny jednak w uśpieniu; jeden tylko młyn parowy z produkcyą 6300 rs. i browar piwny z produkcyą 4000 rs. go reprezentują. Prócz tego fabr. kredy szlamowej. Kasa miejska miała dochodu w 1878 roku 6777 rs. , rozchodu zaś 2251 rs. ; kapitał rezerwowy w banku polskim wynosił 15, 411 rs. Osada to jeszcze z przeddziejowych czasów pochodząca, odwieczna siedziba słowiańska. Włodzimierz Wielki, rozszerzając z Kijowa władzę swoją i wiarę Chrystusa aż ku Rusi Czerwonej, miał tu założyć pierwszy kościół drewniany i nawet ustanowić biskupa obrządku wschodniego. W XIII wieku stolica udzielnych książąt, a między nimi i jednego z najpotężniejszych, Daniela halickiego. On to właściwie założył tutejsze biskupstwo, wprzódy będące w Uhrowesku, odbudował, a raczej na nowo wzniósł tudzież umocnił w roku 1233 miasto, do którego, według świadectwa współczesnej kroniki hipacowskiej, opuściwszy Halicz po strasznem spustoszeniu tegoż przez mongołów, przybył z bratem Wasilkiem. Ch. na szczęście od grabieży ocalał, a zamieszkały przez wielu rzemieślników, śród okolicznych popiołów i gruzów, najwygodniejszem się zdawał miejscem pobytu dla Daniela. I w rzeczy samej, otoczony wesołemi ogrodami, w których zasadzone były drzewa ręką samego Daniela, miał wspaniałe budowy i świątynie, które król własnym nakładem wznosił aż do r. 1246. W roku 1251 spaliło się miasto do szczętu, warownie nowe upadły, a Daniel umarł w r. 1264. Ch. też do końca XIV w. ciągle panów zmieniając, częstym ulegał zniszczeniom i dopiero w r. 1377 ostatecznie do Polski przyłączony, począł niejakiej spokojności używać. Zaraz król Władysław Jagiełło zajął się jego losem i zamierzył porównać go z innemi miastami na prawie niemieckiem osiedlonemi, a lubo projektowana za niego w roku 1392 nowa lokacya miasta nie została wówczas zatwierdzoną, wątpliwości jednak nie podpada, że prawo niemieckie w Oh. jeszcze za tego panowania poczęło być w użyciu. Następcy Jagiełły rozszerzali coraz bardziej jego swobody, a chociaż miasto w r. 1473 wielkie szkody przez ogień poniosło, starania jednakże następnych królów, nanowo byt dobry mu zapewniły; wzrastało ciągle, aż do wojen kozackich za panowania Jana Kazimierza. Spalone wówczas przez nieprzyjaciół, ulegając jeszcze w następnych latach kilkakrotnym pożarom, już więcej nie mogło przyjść do pierwotnego stanu. W Ch. był zamek, wzniesiony przez króla Daniela na wysokiej i nad okolicą panującej górze. Była to budowla po większej części drewniana, na wysokiem jednak podmurowaniu. Miała jedne wieżę wysoką, drewnianą, drugą niższą murowaną, a niedaleko od niej podobnież murowaną oficynę, w której się akta grodzkie mieściły. W roku 1789 zamek ten stał jeszcze w całości, teraz zaledwie pozostały z niego fundamenta i to nie wszędzie widoczne. Również z drzewa wybudowane było pierwotne miasta opasanie, lubo wieżami wzmocnione. Taki drewniany parkan wspomina jeszcze lustracya z r. 1569. W r. jednak 1616 już mur otaczał miasto, lecz tego ani śladu dziś nie ma, równie jak murowanego ratusza, w dokładnej i najbardziej szczegółowej lustracyi tutejszego starostwa pod r. 1789 wspominanego. Ch. jako stolica ziemi miał wszystkie właściwe tejże władze, a mianowicie podkomorzego, stolnika, cześnika, sędziego ziemskiego i t. d. Ziemia chełmska w b. województwie ruskiem miała za herb niedźwiedzia pod trzema drzewami w polu zielonem. Mundur obywatelski składał się z kontusza z sukna ciemnozielonego i żupana słomkowej barwy z czarnemi wyłogami. Co do budowli kościelnych, przez Włodzimierza W. wystawiona była cerkiew z drzewa, długo zatem przetrwać nie mogła; dopiero Daniel halicki w pierwszej połowie XIII w. wystawił tu dwa muro Chechłówka Che Chechłówka Chechły Checwoda Chejłów Chelchen Chelczonka Chelischeni Chelmonie Chelst Chełchy Chełkowo Chełm