Astrawas, ob. Ostrów. Astrawischken, kilka wsi w pow. gierdawskim i darkiańskim Prus Wsch. Astritz, ob. Ostryc. Asunia, ob. Osuń. Asuny, Assaunen, wś, pow. gierdawski Prus Wsch. Aszarynis, jez. , pow. sejneński, gm. Bezniki, 52 morg. rozl. Mapa sztabu generalnego nie zna jeziora t. n. Aszeraden, ob. Ascheraden. Aszewo, wś, pow. noworżewski, gub. pskowska, st. poczt. między Porchowem a Bieżanicami. Aszgut, Haszgut, po węg. AlsöAsguth, wś, w hr. szaryskiem Węg. ; pastwiska, lasy, 374 mk. Aszupis, rz. , lewy dopływ Łokisty, która do Jury z lew. strony wpada. Aszwa lub Mejzgie, jez. , pow. szawelski, daje początek rzeczce Aszwie dopływ Wodoksty. Aszwa, rz. , 1 A. , lewy dopływ Wiewirży, bierze początek o 2 w. na zach. mka Pojurze, uchodzi na samej gran. gub. kowieńskiej i Prus. Przyjmuje z prawej strony Szakę, Szweksznię, Wiłkupis a z lewej Kiesę, Stygrę, Żewlisis i Ałkupis Czyt. Afanasiewa Gub. Kowieńska. 2 A. , lewy dopływ Wodoksty, przyjmuje strugi Purwis i Wadmen. Ataki, 1. A. , mko, pow. sorocki, gub. bessarabska, o 1502 w. od Petersburga, o 227 od Kiszyniewa, na prawym brzegu Dniestru, wprost Mohylowa, ma 5930 mk. , 24 garbarń, 2 jarmarki; jestto jedno z najważniejszych przemysłowych miast w powiecie; st. p. między Mohylowem a Glinną. 2. A. , pow. chocimski, gub. bessarabska, także nad Dniestrem, wprost Zwańca, o 30 w. od Chocima, przy trakcie z Chocima do Kamieńca, ważne pod względem handlowym. 3. A. Restewskie, wś, pow. chocimski, gub. bessarabska, nad Dniestrem, o 44 w. od Chocima. Zasługuje na uwagę z powodu starożytnych pieczar, śladów oszańcowań i wielkiego kurhanu, zwanego Szyiną. 4. A. Tak się zowią dość liczne małe wysepki na jeziorze libawskiem w północnej jego części. Atalinowo, wś, pow. inowrocławski, 10 dm. ; 105 mk. , wszyscy kat. , 42 analf. Atamański Wał, wał w pow. taraszczańskim, 2 w. długi, zaczyna się o 4 w. od Taraszczy w lesie i przez lasy ciągnie się aż do wsi Kreszczate Jary. Atanazyn, niem. Athanasienhof, wś, pow. chodzieski, 3 miejsc. 1 A. , 2 Edwardowo, Edwardshof; 3 Nowy Samocin; 48 dm. , 415 mk. ; 355 ew. , 54 kat, 6 żyd. ; 80 analf. Ataszany, po łotew. Ataszyns, wś, pow. rzeżycki, par. sterniańska, z kościołkiem filalnym, własność Borchów, dawniej do klucza warklańskiego należąca. Ateny, Atteny, folw. i wś, pow. augustowski, gm. SzczebroOlszańsk, par. Szczebra, st. p. Augustów. Należał dawniej do dóbr Wigry. Ateśniki, wś i folw. , pow. kalwaryjski, gm. Krasna, mk. 535, dm. 85, st. p. i par. Simno, W lesistej okolicy w pobliżu jezior Duś, Simno i innych. Athanasienhof, ob. Atanazyn. Athanasienthal, osada leśna, pow. szamotulski, ob. Obrzycko. Atiusza, wś, pow. królewiecki, gub. czernihowska, nad rz. t. n. , o 129 w. na wsch. od Czernihowa; r. 1860 miała 4000 mk. Atkarsk, m. pow. , gub. saratowska, 16000 mieszkańców, o 1323 w. od Petersburga, o 84 wiorsty od Saratowa odległe. St. poczt. i st. dr. żel. A. powiat ma 1464 w. kw. rozl. ; mieszkańcy przeważnie raskolnicy. Atława, jez. w pobliżu majętności Łabunowa, pow. szawelski, daje początek Wencie. Atmat, główne ujście do zatoki kuryjskiej tej odnogi Niemna, która się zowie Russ. Attaken, ob. Ataki i Libawskie jezioro. Attendorf, ob. Dryżync. Atteny, ob. Ateny. Au, Aua, ob. Omowża. Aubeln, ob. Krnow. Auc, Autz, Auz, trzy wsie w Kurlandyi, w okr. tukumakim 1. Stary A. , AltA. . WecAuca łot. , niegdyś miasto w starostwie tukumskiem; 2. Wielki A. , GrossA. , LeelAuca; i 3 Nowy A. , NeuA. , JaunAuca, dobra z wielu folwarkami, bardzo ludne, st. dr. ż. na przestrzeni MożejkiRyga, o 37 w. od Mozejków, 92 w. od Rygi. Parafia A. obejmuje ważniejsze wsie Ekhof, Weitenfeld, Waddaxen, Ilen, Schlagunen, Kruschkaln i i. 3. A, , jez. , pow. tukumski, 4 w. dł. , 2 w. szer. , daje początek rzeczce A. 4 A. , Auca, rz. , dopływ Aa, w parafii mitawskiej zowie się Szeską. Auchstete, Austechia, Austelia, Auxstete, Auxstote, Aukstote, ob. Litwa. Auchwitz, ob. Uciechowice. Aucken, Augken, wś, pow. welawoki, na polach której 1345 zaszła walna bitwa między Olgierdem a Henr. Ton Arfberg, w. mistrzem krzyżackim, zakończona klęską Litwinów. Na pamiątkę tej bitwy w. mistrz założył w Królewcu klasztor zakonnic Lobenik. Audra, ob. Udra. Audrau, ob. Wircawa. Audrelis, jeziorko przy folw. Rakiszeczki, pow. nowoaleksandrowski, gub. kowieńska, z którego wypływa rz. Udra, wpadająca do jez. Sorty, t. j. do zach. zatoki tego jez. , zwanej zwykle Audrakumpis. Auer, rz. , lewy dopływ Aa, w parafii mitawskiej. Auerbachshütte, ob. Żelaznahuta, Auerswalde, ob. Fałkowo. Auga, jez. , pow. kalwaryjski, gm. Simno, we wsi Augieniki u Zinberga Anagieniki, u L. Wolskiego Auginiszki. Leży o 6 w. na półn. od jez. Duś i Metele, ma 100 morg. rozległ. , 36 st. głęb. Augs. .. . Od Augs zaczynają się nazwiska wielu wsi w Prasach Wsch. np. Augsgirren, Augskallen, Augstumall i t. p. , które też Niemcy przez Aux. .. . piszą. Augstupoehnen, ob. Symoliszki. Augusta, jez. , ob. Augustowskie jez. Augustdorf, kolonia niemiecka, ob. Śniatyn. Augustenau, ob. Broniemce i Augustowa. Augustenhof, 1. folw. w pow. suskim, należy do Henrykowa, mieszk. 13 katol. , 52 ewang. 2. A. , ob. Augustowa. 3. A. , ob. Trzebiachowo. 4. A. , ob. Młynkowo. 5. A. , ob. Dąbrówka. Augustenthal, ob. Teichhof. Augustenwalde, Augustwalde, wś, pow. malborski, 643 ha. rozl. , mieszk. 426 ewang. , 100 menonitów, 31 katol. Szkoła ewang. Augustfelde, ob. Paborka. Augusthof, 1. folw. , pow. wrzesiński, ob. Sokolniki, 2. A. , por. Augustenhof. Augustinken, ob. Augustynowice, AugustynkiAugustopol, kol, pow. kutnowski, gmi par. Dąbrowice; założona w początku tego stulecia na gruntach mka Dąbrowicy, zajmuje obszaru 1124 morg. , posiada 53 dm. i 455 mk. , w tern 317 ewang. i 138 kat. Istnieje tu szkółka ewangelicka i dwa domy modlitwy, tudzież cmentarz ewangelicki; mieszkańcy zajmują się rolnictwem. Augustów, l. miasto główne pow. t. n. , leży nad rzeką Nettą, pod 53, 49 szer. i 40 38 dł. geograf. , przy trakcie bitym warszawskoko wieńskim, o 240 w. od Warszawy, o 28 od Suwałk, o 73 od Grodna. A. posiada urząd powiatowy, sąd pokoju V okręgu, należący do zjazdu sędziów w Suwałkach, zarząd kanału augustowskiego, st. poczt. , st. telegr. międzynarodową. Kościołów znajduje się w A. cztery katolicki, ewangelicki i dwa prawosławne. Ludność A. wynosi w samem mieście 7846, W tern mężczyzn 3939, kobiet 3907, domów 501; przedmieścia Białobrzegi, Biernatki, Klonownica, Turówka, Wójtowskieuwołoki i Żarnowo, mają razem mk. 2105 w tern mężczyzn 1086, kobiet 1019; domów 327. Do miasta należy obecnie 446 włók a w tej liczbie 139 włók lasu, 15 włók jezior i 5 nieużytków. Dzisiejsze przedmieścia Żarnowo, Biernatki, Turów są to dawniejsze obręby leśne, dodane miastu przez Zygmunta Augusta w 1564. A. został założony przez Zygmunta Augusta w 1561 roku na gruntach królewskiej włości Knyszyn i nazwany od imienia założyciela. Rybołóstwo, piwowarstwo, wyszynk trunków i handel stanowiły główne zajęcie mieszk. Zbudowane z drzewa, ulegało łatwo pożarom, lecz szybką się odbudowywało, mając obfitość drzewa w sąsiednich puszczach ekonomii grodzieńskiej. W miejscu poprzednich drewnianych kościołów wzniesiono ze składek parafii murowaną świątynię w 1848 r. W kaplicy na przedmieściu jest obraz Chrystusa, uważany za cudowny i stanowiący cel pobożnych pielgrzymek w czasie odpustów. A. , parafia katolicka, należy do dekanatu augustowskiego; istniała też tu parafia i dekanat greckounicki Dekanat kat. dyec. sejneńskiej, składa się z 12 parafij, położonych w powiecie augustowskim Adamowicze, Augustów, Bargłów, Hoża t. Sylwanowce, Jaminy, Janówka, Krasnybór, Raczki, Studzieniczna, Szczebra, Sztabin, i Teolin. Augustowski dekanat b. dyecezyi chełmskiej obrządku greckounickiego w 1863 dzielił się na 10 parafij Augustów, Balia kościelna, Hodyszów, Hołynka, Lipsk, Łubno, Perstuń, Rygałówka, Sopoćkinie, WysokieMazowieckie. Por. Miasto A. przez Jana Jarnutowskiego Bibl. War. 1863 II 149 a także Bibl. War. 1857, III IV i 1858 II. Powiat augustowski gub. suwalskiej graniczy na północ ze suwalskim i sejneńskim, od zachodu i południa z gub. grodzieńską, od południozachodu z łomżyńską a na zachód przytyka do Prus. Rozległość ogólna wynosi 36, 3 mil. kw. Powierzchnia ziemi przedstawia równinę z niewielkiemi wyniosłościami, które przechodzą w sąsiednie powiaty pod nazwą wzgórz augustowskich. Wielka ilość lasów około 70, 000 dziesięcin zasila wodą gęstą sieć rzeczek, jezior i bagnisk. Z rzek ważniejsze są Niemen stanowiący wsch. granicę pow. , Czarna Hańcza oddzielająca go w północnej stronie od sejneńskiego i Biebrza na południowej granicy. Z odprowadzających zaś miejscowe wody w obrębie powiatu Netta, Stawiska i Jastrzębianka z licznemi dopływami. Jeziora grupują się przeważnie w półn. zachodniej części powiatu; znaczniejsze są Sajno, Necko, Białe, Niższa Rospuda, Studzieniczne, Gorczyca, Orle, Paniewo, Krzywe, Mikoszewo i t d. Przeważnie piaszczyste grunta wytwarzają glebę żytnią II klasy, jedne z najuboższych w Królestwie; w gubernii suwalskiej zaś pow. A. zajmuje w rzędzie 7 powiatów piąte miejsce co do urodzajności. Wysiew pszenicy wynosił średnio w latach od 1870 do 1872 1, 300 czetwierti, żyta 16, 000 czetw. ; zbiór zaś średni 8, 300 czetw. pszenicy i 67, 000 czetw. żyta. Hodowla inwentarza nie przedstawia nic godnego, uwagi. Stadniny koni utrzymywane są w Świacku Wasilewiczach, posiadłościach hr. Wołowiczów. Przemysł fabryczny na niskim stopniu. Prócz gorzelni i browarów tylko febryka odle Astrawas Astrawas Astrawischken Astritz Asunia Asuny Aszarynis Aszeraden Aszewo Aszgut Aszupis Aszwa Ataki Atalinowo Atamański Wał Atanazyn Ataszany Ateny Ateśniki Athanasienhof Athanasienthal Atiusza Atkarsk Atława Atmat Attaken Attendorf Atteny Aubeln Auc Auchstete Auchwitz Aucken Audra Audrau Audrelis Auer Auerswalde Auga Augs Augstupoehnen Augusta Augustdorf Augustenau Augustenhof Augustenthal Augustenwalde Augustfelde Augusthof Augustinken Augustopol Augustów