ranku zaś wschodnim w oddali widać zarysy potężnego grzbietu Czarnohory, królowej Beskidu wschodniego. Źródła Bystrzycy poczynają się w moczarze mnóstwem drobnych, leniwo sączących się strug i strużek, które na wschód zdążając, po kilkudziesięciu krokach zlewają się w potężny potok, który od bystrego spadu wód swych otrzymał nazwę Bystrzycy. Moczar ten rozlega się na samej przełęczy, zwanej także Bystrą, i jest zarazem źródliskiem potoku Bystrej, dopływu Łomnicy. Przełęcz ta wznosi się na samem rozgraniczu Węgier, dawniejszego obwodu stryjskiego i stanisławowskiego. Z pod tego rozrogu tryszczą cztery walne potoki Bystra Stryjska, Bystrzyca Sołotwińska, Kajaka Węgry i Salatruk Nadworniańskie. Od połoniny Bystrej płynie Bystrzyca zwartą doliną w kierunku półn. wsch. , przepaścistą debrą w łożysku pełnem potężnych głazów i zawalonem wykorzenioną świerezyną. Tutaj też według podania ludu znachodzić się ma krynica Doboszowa, gdzie w pobliżu mają być zakopane nieprzebrane skarby Dobosza, Po 6 kil. biegu dochodzi na polanę Meżeryki 853 m. , gdzie z praw. brz. przyjmuje potok Doszczynę, w który opodal wpadają potoki Kiński i Płoski, i zwraca się na płn. , płynąc zwartą debrą, porosłą do samego dna grubym borem świerkowym, otoczoną od zach. lesistym działem Studenką 1443 m. , a od wsch. Olenicą 1384 m. . Gdzieniegdzie tylko rozpościerają się małe polany, jak Szetry i Kuźmieniec. W miejscn, gdzie potok Łopuszański od l. brz. doń wpada, rozszerza się nieco dno doliny. Wody są rwące, spadek nagły, ilość wód prawie tutaj podwaja się z powodu licznych mniejszych i większych potoków, które z praw. i lew. brz. przybiera. W Hucie, najbardziej ku granicznemu grzbietowi Beskidu wysuniętym przysiołku Porohów a składającym się prócz leśniczówki z siedmiu zagród, założonych jeszcze w minionym stuleciu przez Mazurów, sprowadzonych tu niegdyś do huty szkła, dolina znacznie się rozszerza; zach. działy górskie, jak Tarniczka 1165 m. i Hrynków 1250 z Poryczem rozstępują się coraz znaczniej, zostawiając miejsce kwiecistym łąkom, coraz częściej występującym na zachodnim jej brzegu, podczas gdy od wschodu działy górskie jak Szczyworys 1078 i Lipniki bezpośrednio doń przypierają. W miejscu, gdzie koryto Bystrzycy w Hucie jest najwęższe, zbudowano w r. 1877 wielkim kosztem tamę i szluzę do spuszczania drzewa przy niskim stanie wody. Okoliczne lasy tworzą tutaj głównie świerk i jodła z mieszanym bukiem, jaworem i olszą białą. We wsi Brodach zwraca się B. łagodnie ku wchodowi, który to kierunek zatrzymuje aż do Sołotwiny. Po tej drodze zrasza gminę Jabłonkę, poczem tworzy granicę między gm. Krzywcem i Rakowcem z jednej a Sołotwiną z drugiej strony. Dolina Bystrzycy między Jabłonką 503 m. a Rakowcem jest już dośćobszerną, od północy rozlegają się dość szeroko łąki, uwieńczone olchą i wiklem, a od połd. przypiera górski dział lesisty Lubieniec ze szczytem Wapnienką 795 m. . Minąwszy Sołotwinę, miasteczko podgórskie, malowniczo rozsiadłe w szerokiej międzygórskiej kotlinie, rozlewa się B. w coraz szerszej dolinie, dzieląc się tu i owdzie na ramiona, zwraca się za wsią Monasterczanami na północny wschód, a we wsi Żurakach na północ. Tutaj Bystrzyca przechodząc w podgórze traci zupełnie charakter górski. Obfitość wód jest tu nadzwyczaj wielka. Po prawym brzegu Bystrzycy występują łupki popielatawe, nasycone olejem ziemnym, który w pobliskiej Staruni a dalej w Dżwiniaczu na większe rozmiary wydobywają. Między łupkiem znachodzą się tu skrystalizowana siarka i nerkowaty markaryt. Płynąc ku północy, zrasza gminy Żuraki, Lachowice, Bohorodczany, następnie tworzy granicę między Łyścem, Drohomirczanami a Starym Łyścem; wreszcie przerzyna gminy Krechowce, Zagwóźdź, Pasieczną i Knihynin, zostawiając Stanisławów na boku; rozdzielając się na liczne ramiona i tworząc mniejsze i większe wyspy, tu i owdzie zadrzewione. W końcu w obr. gm. Wołczyńca, na półn. od Stanisławowa, łączy się na prawym brzegu z Bystrzycą nadwornianską. Potoki i strumienie wpadające do Bystrzycy Sołotwińskiej są następujące a z lewego brzegu Łopuszna, Kuźmieniec mały, Kuźmieniec wielki, Bystrzyk, Czarny potok, Klin potok, Perehiniec, Rakowiec potok, Rakowy, Dźwiniacz, Korczowy potok, Roseński potok, Sadzawka i Czereszeńków; b z praw. brz. Doszczyna, Rypna, Sumaryń, Płoska, Lubieniec, Maniawka, Łukawiec wielki, Stebnik i Radczanka. Długość biegu od źródeł aż do połączenia się z Bystrzycę nadwornianską czyni 77 kil. Ważniejsze wzniesienia powierzchni wody w Bystrzycą npm. 1426 m. źródła, 853 pol. Meżeryki, 690 m. Huty, 537 m. Porohy, 503 m. ujście Płoski, 447 m. Rakowiec, 394 m. Żuraki, 353 m. ujście Rakowego p. , 329 m. poniżej Bohorodczan, 289 m. ujście Sadzawki, 239 m. pod mostem kolejowym, 232 m. połączenie się z B. nad w. . Ogólny spad czyni 1194 m. na 77 kil. czyli 15 00 na 1000 m. . Wzdłuż prawego brzegowiska tej Bystrzycy ciągnie się od Stanisławowa bity cesarski gościniec aż do Żurak, gdzie odrywa się od niego droga gminna aż do Sołotwiny po pr. brz. , a do Jabłonki po lew. brz. ; odtąd idzie drożyna górska, na przemian jużto po pr. , już też po lew. brzegu, aż powyżej polany Meżeryk. Tutaj wiedzie ścieżka przez przełęcz Bystrą na stronę węgierską. Bystrzyca nadwornianską lub Czarna nastaje z dwóch strug górskich, Wytryskujących pod samym głównym grzbietem Beskidu lesistego, w dziale Czarnej Połoniny, ciągnącej się na granicy Galicyi z Węgrami, poczynającej się szczytem Bratkowską 1792 m. a kończącej się Czarną Klewą 1723 m. . Płynie ku północy głębokimi jarami i debrami, szybko tocząc swe wody i liczne przybierając górskie potoki a zwłaszcza z lewego brzegu, jak Bratkowiec, Gropieniec z Durnińcem, Rafaiłową, Kozarką i Salatruk, napływające zpod głównego grzbietu beskidzkiego, ciągnącego się od przełęczy Bystrej 1426 m. t. j. źródeł j Bystrzycy sołotwińskiej, aż do szczytu Bratkowskiej w kierunku połudn. Z prawego zaś brzegu wpada potężny potok górski Douszyniec. Odtąd zwraca się na płn. wschód, ustawicznie niezmierzonemi lasami, doliną zwartą, która tu i owdzie rozwiera się na polanach. Dopiero po przyjęciu potoku Maksymca z lew. brz. rozszerza się ona znaczniej, a B. płynie śród kwiecistych łąk pasmistych we wsi Zielonej, ostatniej osadzie górskiej w dorzeczu tej rzeki. Od zachodu przypierają do B. działy górskie jak Maksymiec 1490 m. , Slanimir 1549 m. i Czortka 1259 m. , a od wschodu Brzeczowaczka 1232 m. , góra Ardzałuczna 1049 m. i Pasieczanka 1215 m. . W Pasiecznej staje się B. nadw. spławną; dolina bardzo się rozszerza, a działy górskie od wschodu rozstępują się coraz bardziej, podczas gdy od zach. przypierają do lewego brzegu Bystrzycy bezpośrednio. Minąwszy Pniów dostaje się w obręb gm. Nadwornej, a przerżnąwszy gościniec nadworniański, rozbija się na liczne ramiona które, w obrębie gminy Nazawizowa znowu się łączą. Najważniejszy taki rozdział nastaje w gminie Fitkowie i ciągnie się na 11 i pół kil. na północ; wschodnie ramię przerzyna gm. Fitków, Cucyłów i Tyśmieniczany; zachodnie zaś ramię gminę Grabowiec. Oba ramiona łączą się znowu poniżej Tyśmieniczan. Ale już po krótkim biegu w obrębie gminy Chomiakowa znowu rozdziela się na dwa koryta, z których zachodnie tworzy główny prąd Bystrzycy, lewe zaś, minąwszy Czerniejów, w Chraplinie łączy się z głównem korytem na to, aby już w sąsiedniej gm. Mykietyńcach na nowo utworzyć odrębne smugi wodne, zraszające Mykietyńce, Uhorniki i Podłuże i w pobliżu ujścia Worony w tej ostatniej gminie łączące się z głównem korytem. W obrębie gminy Wołczyńca zlewają się obie Bystrzyce. Z lewego brzegu wpadają doń potoki Bratkowiec, Gropieniec z Durnińcem, Rafaiłowa, Salatruk, Dobromirecki potok, Maksymiec, Chrepelów, Czorcin, p. Buchtowiec, Bitkowiec z Bitkowczykiem, Łukawiec mały, Łukawiec i HoSłownik Geograficzny Zeszyt VII, rocholina z Pochówka. Z prawego zaś brzegu Douszyniec, Dzierdziniec, Zielenica, Pasieczna, Hnilica woda i Worona. Długość biegu od źródeł do połączenia czyni 86 kil. Ważniejsze wzniesienia pow. wody n. p. m. 1150 m. źródła, 825 m. Kruhły łuh, 757 m. ujście Ra fajłowy, 620 m. ujście Chrepelowa, 560 m. ramię wschodnie w Tyśmieniczanach, 259 m. most kolejowy, 232 m. połączenie obu B. . Ogólny spad 918 m. na 86 kil. a więc przeszło 10 00 na 1000 m. Obie B. płyną kręto; gęste jazy na nich czynią spław tylko na większej wodzie podobnym, gdzie woda wierzchem jazów wali i spławy unosi. Wody ich są górskie, czyste źródłowe, nagłe i rwiące. Połączona Bystrzyca toczy swe fale w kierunku północnym przeważnie łąkami, doliną stykającą z doliną naddniestrzańską, w krętem korycie przez Wołczyniec, Jannicę i Jezupol, pod którym po 16 kil. biegu uchodzi kilku ramionami do Dniestru z prawego brzegu. Podczas gdy lewy brzeg połączonej Bystrzycy jest łagodnym i płaskim, to znowu brzeg prawy jest nadzwyczaj stromym, przedewszystkiem w Jannicy, i tutaj całe brzegowisko zwie się Ścianką. Ujście leży 213 m. . wysoko n. p. m. Przyjmuje z lewego brzegu znaczny potok Pawełcze, Ciężówkę i Jezupolski potok. 2. B. tyśmienicka, znaczny strumień górski, wypływa w obrębie gminy Bystrzycy w pow. drohobyckim w Beskidzie lesistym, z pod góry Na bahnch 742 m. . Płynie zrazu głębokim wądołem przez Bystrzycę ku północnopółnocnemu zachodowi, a zabrawszy we wsi Smolnej z lewego brzegu potok Zber, zwraca się ku północnemu wschodowi; płynie już nieco szerszą doliną przez Załokieć. Zasilona z prawego brzegu wodami obfitego potoku Opaki, płynie krętem łożyskiem na północ przez Podbuż, gdzie z lewego brzegu przyjmuje Stronawkę. Mija Podmanasterek, Uroż, Winni ki, Mokrzany, Hołodówkę, a pod Sielcem zabiera z prawego brzegu Stupiankę, z lewego zaś Gniłę; w Oziminie, zabrawszy z lewego brzegu wody potężnego strumienia Czerchawki, zwraca się na zachód. Aż po wieś tę płynie B. okolicą górską. Odtąd płynie krajem równym, a właściwie dniestrową doliną, podmokłą okolicą leżącą po prawym brzegu Dniestru, na przestrzeni między Hordynią a Terszakowem, gdzie Bystrzyca do Dniestru wpada z prawego brzegu o 54 kil. od ujścia Strwiąża. Na tej przestrzeni mija gminy Noworzyce, Prusy, Ortyniec, Dorożów, Hruszów i Tynów. Długość biegu 75 kil. Oprócz powyżej podanych dopływów przyjmuje jeszcze z prawego brzegu Załokieć, Wielki potok, Ciasny, Werhowy, Tysmienicę, Letniankę. Dolina Bystrzycy od źródeł aż po Podmanasterek jest dość wązka, otoczona obustronnie dość znacznemi 33 Bystrzyca