48 Ard. niej zaś stronie wznoszą się Pesarywa góra 721 m. i Elewa 726 m. nad Szeszotarami. Uchodzi do rzeki Pistynki, we wsi Pistyń. Do tego potoku wpadały dawniej wody palących się źródeł, zapewnie naftowych, wytry skających z pokładów łupku marglowatego, bituminem nasyconego. Br. G. Ardatow, dwa miasta powiatowe w Rossyi europejskiej. 1. A. , m. pow. , gub. niżegorodzka, n. rz. Lemiet, o 1176 w. od Petersburga, o 161 od Niżniego Nowogrodu, ma 3398 mk. , zajętych głównie rolnictwem. Powiat ardatowski ma 5164 w, kw. rozl. , główna rz. Tesza, dopływ Oki; najwięcej rozwinięte rolnictwo; 3 4 części przestrzeni powiatu stanowią lasy. 2. A, . m. pow. , gubernia symbirska, nad rz. Ałatyr, o 1303 w. od Petersburga, o 189 w. od Symbirska, 1688 założone przez Mordwinów, 1780 mianowane powiatowem; ma 5736 mk. Powiat ardatowski ma 3550 w. kw. rozl. , główna rz. Ałatyr, najwięcej rozwinięte rolnictwo i przeróbka drzewa Ardon, os. , pow. suraski, gub. czernihowska, nad rz. Turosną, o 40 w. od Suraża, miała w 1860 r. 1312 mk. , 160 dm. ; dziś mk. 1404. Założona w XVII w. przez zbiegłych z Wielkorossyi raskolników Ardzel, przysiołek, ob. RussMoldawitza. Ardziałusza, potok w obrębie gm. Kalnej, pow. stryjski. Wypływa z pod lesistych gór tejże nazwy i płynie głęboką debrą na zachód i po krótkim biegu wpada do potoku Hlubokiego, zlewającego się do Mizuńki ob. . Potok ten zasilają liczne strumienie górskie bezimien ne i źródłowiska; skutkiem czego w czasie ulew jest on nader bystrym. Brzegi jego są. nadzwyczaj urwiste. Br. G. Ardziałuża, także Arciałuża zwany, poto czek górski w obrębie gm. Mikuliczyna, pow. nadworniański. Wypływa po stronie zacho dniej polany Ilcią horyzną zwanej, płynie głębokiemi jarami leśnemi w krętym, naprzód po łudniowym, potem zachodniopółnocnym biegu i wpada z prawego brzegu do Prutu. Z li cznych strumieni górskich znaczniejszemi są z prawego brz. Kityłówka, z lewego Bukowiel ski Potok. Br. G. Arela, ob. Masiady. Arendol, po łotew. Randołka; wś, pow. dynaburski, parafia kołupska, z filialną kaplicą, własność Zyberga wraz z Kołupem Arensburg, po estońsku Kurresare albo Sarema Lm od wyspy Oesel, po est. Sarema, m. pow. g. inflanckiej, główne wyspy Oesel, o 562 w. od Petersburga, ma 3136 mk. , port, stacyą poczt. , przystań statków parowych; prowadzi z zagranicą handel zbożem, ziemniakami, okowitą, rybami wywóz 78 tys. rs. rocznie, przywóz 30 tys. rs. . A. składa się z właściwego miasta A. i wsi Torri, ciągnącej się ku przysta Ark. ni. Zjeżdżają się tu chorzy na kąpiel morskie. W A. istnieje założone 1861 towarzystwo naukowe niemieckie, badające lud estoński i jego zabytki. Bo r. 1645 A. należał do Danii, później do 1710 do Szwecyi Bienenstamm, Siemienow Arensfelde, Arnopol, Arnsfelde, ob. Gostomia. Areski, Jareśki, Jereski, mko, pow. mirhorodzki, gub. połtawska, nad rz. Pielą, o 27 w. od Mirhoroda Aresztów, Arestów, wś, pow. rówieński, niegdyś własność Jełowickiego; był tu wspaniały ogród. A. ma kaplicę katol. parafii Równe Arfa, rz. , lewy dopływ Wilii, uchodzi poniżej Szeszupy Argenau, ob. Gniewkowo. Argeningken, wś, pow. tylżycki, przystanek drogi żelaznej, st. p Argiel, ob. Nemonin. Argińska st. p. , pow. teodozyjski, gub. taurydzka, między Kerczem a Teodozyą Arkadya, wś, gm. Nieborów, pow. łowicki, nad rzeką Skierniewką lub Łupią, przy drodze bitej z Łowicza do Bolimowa, odległa o 5 w. od Łowicza, 28 domów, 94 miesz. Posiada głośny z piękności ogród, założony w 1778 r. przez ks. Helenę z Przeździeckich Radziwiłłowę, żonę Michała kasztelana wileńskiego, dziedzica sąsiedniego Nieborowa, która wydała opis A. po francuzku. Wieś ta poprzednio nazywała się Łupia; należała do dóbr stołowych arcybiskupa gnieźnieńskiego i drogą zamiany przeszła w 1777 r. do Radziwiłłów. W urządzeniu ogrodu i pomieszczonych w nim budowli, odbił się wybitnie pseudoklasyczny i sentymentalno sielankowy gust owej epoki, wywołany przez wpływ literatury i obyczajów francuzkich. Tu z ciosanego głazu wpaniała świątynia, opowiada zwiedzający A. w 1812 r. Niemcewicz, tam z kruszcowego wodociągu bijący z łoskotem spad wód pienistych; dalej jakby za Acherontu jeziorem, las ciemny i śród drzew wiekuistych, groby lubych a utraconych już osób. .. Jak pod pogodnem Auzonii niebem znajdujesz tam posągi, kolumny, trójnogi i wazy śpiżowe. Tu pięknej rzeźby popiersie Eskulapa, przy nim niezmierna z marmuru czara do ofiar, dalej ułamek gzymsu Minerwy, znowu grób dwojga bliźniąt; amfora odwieczna opiera się o koryncki kapitel. Dalej cyrkus czyli obwód do gonitw wozowych, obeliski z granitu, porfirowe kolumny i spiże i marmury zdobiące w około; w innej stronie amfiteatr z ciosowego kamienia stoi do użycia gotowy. .. Nie brakło i bogom poświęconego przybytku świątynia Dyany; wewnętrzne ozdoby odpowiadają wspaniałości gmachu. Greckiej najprzedniejszej rzeźby posągi, popiersia, wazy, obrazy, perskie makaty, pajęcze Indów szale, nadobnem Ark. rzzporządzeniem nowych dodają powabów. .. Świątynia wieczności w innem wznosi się miej scu. .. Ostatniem dziełem właścicielki, raczej końcem poematu, bo całą Arkadyą poematem nazwać można, jest dom Filemona i Baucis. Po wierzchnia jego zupełnie wiejska; wewnątrz przezroczyste ściany z potężnych kryształów; w kryształową konchę zlewa się odmłodzenia źródło; dokoła pełno najpiękniejszych kwiatów. Dwóch konsularnych mężów w kurulnych sie dząc krzesłach używa tych rozkoszy. Niem cewicz Podróże po ziem. polskich str. 131 i 132. Obecnie zaledwie ślady pozostały da wnej świetności; amfiteatr od wielu lat roze brany, chata Filemona i Baucis nie istnieje; przeszedłszy w obce ręce, urocza ta siedziba zmieniała kilkakrotnie właścicieli. Dziś sta nowi własność hr. N. W. Adlerberga, namie stnika Finlandyi. B. Ch. Arkadyowce, 1. wś rząd. , pow. latyczowski, należała do klucza lińkowskiego ks. Czar toryskich. 2. A. , wś, pow. płoskirowski, gm. Chodkowce. Ludn. 328 dusz męz. , rozl. 644 dz. ziemi włośc, i 1315 dz. ziemi dworskiej. Należała do Świejkowskieh, dziś do Reznikowa. Dr. M. Arkuszewo, dominium, pow. gnieźnieński, 1633 morg. rozl. , 5 dm. , 121mk, 4 ew. , 117 kat. , 53 analf. ; o 3 kil. od Gniezna; własność Arndta Arlawa, ob. Erwalen. Arłamów, wś, pow. i par. dobromilska, o 9 kil. od Dobromila Arłamówka, potok w obrębie gm. Arłamowa, pow. dobromilski, wypływa z pod pasma gór Braniowem zwanego u południowego stoku Suchego Obycza, na półn. gr. tejże gminy; przepływa wzdłuż tę wieś przeszło ćwierć mili, W prostym kierunku z północy na południe, przybierając mnóstwo strug wypływających, głównie z wschodnich stoków górskich t. j. lasu Ralec Ralce i Czeremosznego; uchodzi w obrębie gm. Kwaszęniny do potoku Wyrwy, uchodzącego do Wiaru, pobocznej rzeki Sanu. Br. G. Arłamowska Wola, wś, pow. Mościska, o milę od Mościsk, o 4 kil. od Chorośnicy, posiada obszaru gruntów dworskich 1296 morg. ; gruntów włościańskich 2547 morg. ; grunta po większej części bagniste i piaszczyste. Ludności ma 1263 dusz, z tego 37 rz. kat. , 1218 gr. kat. , 8 izraelitów. Należy do starostwa, rady powiatowej i urzędu powiatowego w Mościskach, gdzie odbiera także i pocztę, do sądu powiatowego i notaryatu do SądowejWiszni, do sądu obwodowego i dyrekcyi obwodowej skarbu w Peremyślu. Gr. kat. parafią ma w miejscu, parafia zaś rz. kat. w Mościskach, obiedwie tu parafie należą do dekanatów mościskich. Posiada szkołę 1klasową etatową. B. R. Armadebrunn, st. dr. żel. z Lignicy do Żegania, o 41 kil. za Lignicą Słownik Geograficzny. Zeszyt I. Ars. 49 Armeński Bazar, przedmieście m. Perekopu na krymskim brzegu międzymorza, o 5 wiorst na płd. od miasta, odeń ważniejsze, 1860 roku miało 5450 mk. , założone w XVIII w. przez Ormian i Greków Armheide, ob. Biedaszkowo. Armianka, Ormianka, wś, pow. lipowiecki, nad bezimienną rzeczką wpadającą do Sobu, o 6 w. na płd. od Lipowca a o 53 w. od Holendrów st. dr. żel. kijowskobrzeskiej, miesz. 226, wyzn. prawosławn. , należą do parafii Hordyówki, odległej o 4 w. Własność Nowińskiego. Ziemi 939 dz. pierwszorzędnego czarnoziemu. Zarząd gminny i policyjny w Lipowcu Armiański bazar, Armiańsk, ob. Armeński bazar. Armona, rzeczka, dopływ rz. Świętej z prawej strony, uchodzi o 8 wiorst za Wiłkomierzem Arnau, ob. Ornowo. Arndswalde, wś, pow. wyrzyski; 30 dm. ; 242 mk. , 114 ew. , 128 kat. ; 7 analf Arnikowy Dolne, Górne i Nowe, po niem. Hornikau Nieder, Ober, Neu, wsie w pow. kościerskim; st. p. Nowa karczma Arnoldowo, wś kolon. , pow. szubiński; 14 dm. ; 173 mk. , 141 ew. , 32 kat. ; 62 analf Arnoldsdorf, Arnsdorf, wś, pow. nissański, niedaleko Ziegenhalsu i Cukmantlu, parafia katolicka. W pobliżu góra Bischofskoppe Arnoldsdorf, Jerrentowitz, ob. Jarantowice, Jarętowice. Arnoldshof, ob. Sychowa. Arnoldsthal, gmina, pow. chodzieski; 2 miejsc 1 A. ; 2 Muchmuehle; 3 dm. , 21 mk. 11 ew. , 10 kat. ; 5 analf. Arnopol, ob. Gostomia. Arnoriecka, st. p. , pow. małmyski, gub. wiacka, między Małmyżem a Debessami Arnothfalva, Arnótfalu, ob. Hernutowce, Hornutowce, Mamutowce. Arnsdorf, 1. A. , wś, pow. świętogórski, st. poczt. , 1335 mk. 2. A. , inaczej według Zarańskiego Biskupitz, pow. chełmiński, ob. Biskupice. 3. A. , ob. Przycza. Arnsdorf, st. dr. żel. z Wrocławia do Berlina, pierwsza za Lignicą o 9 kil Arnsfelde, ob. Gostomia. Arnshagen, Arnshaagen, ob. Charnowo, Arnskrone, DeutschKrone, ob. Wałcz. Arnsmuehle, ob. Gostomski młyn. Arnswalde, 1. A. , m. pow. , reg. frankfurcka, 5800 mk. , 10 jarmarków, na które i z W. Ks. P. wiele osób przybywa. 1 A. , st. dr. żel. z Krzyża do Starogradu, o 54 kil. od Krzyża. 3. A. , ob. Choczno. Arntowo, folw. , pow. czarnkowski; 3 dm. ; 31 mk. , 22 ew. , 9 kat. ; 6 analf Arseniówka, futor, pow. bracławski, na 4 Ardatow Ardatow Ardon Ardzel Ardziałusza Ardziałuża Arela Arendol Arensburg Arensfelde Areski Aresztów Arfa Argenau Argeningken Argiel Argińska Arkadya Arkadyowce Arkuszewo Arlawa Arłamów Arłamówka Arłamowska Wola Armadebrunn Armeński Bazar Armheide Armianka Armiański bazar Armona Arnau Arndswalde Arnikowy Arnoldowo Arnoldsdorf Arnoldshof Arnoldsthal Arnopol Arnoriecka Arnothfalva Arnsdorf Arnsfelde Arnshagen Arnskrone Arnsmuehle Arnswalde Arntowo Arseniówka