żonych Wieniar. Gmina B. należy do s. pa. okr. VI w os. Busk, gdzie mieści się zarząd gminy i st. poczt. Ogólny obszar gminy wynosi 8319 morg. , na których wysiewa się śreclnio 2300 korcy oziminy, 3150 korcy jarzyny i 5100 korcy kartofli. Zbiór zaś wynosi około 10, 000 korcy oziminy, 20, 000 korcy jarzyny i do 30, 000 kor. kartofli. Gleba ziemi urodzajna, przeważnie rędzina wapienna, pod spodem margiel. Uprawa nie bardzo staranna. Ludność gminy wynosi 1290 męz. i 1274 kob. ogółem 2564 mk. W skład gminy wchodzą wsie Bieniątki, Bronina, Chotelek, Kostki duże, Kostki małe, Łagiewniki, Marzenin, Nadole, Siesławice, Wełecz, Zbrodzice i os. Busk. Far. B. , dek. stopnickiego liczy dusz 4, 003. O B. pisali Ferd, Werner Rozbiór chemiczny wody mineralnej, znajdującej się pod miastem B. , Warszawa 1832; Adolf Berends Busko i źródła mineralne pod niem się znajdujące, Warszawa 1839; Krótki opis B. i jego okolic, Warszawa 1842 r. ; Józef Dymnicki B. i jego zdroje, Warszawa 1860; Tyg. IIlustr. z 1864 r. str. 115 i Kłosy tom VIII str. 308. . Czyi. także Wiślicki J. M. Opis Król. Polsk. pod względem historycznym, statystycznym, rolniczym, fabrycznym, handlowym, zwyczajowym. Warszawa 1850 r. ; Dietl J. Uwagi nad zdrojowiskami krajowemi ze względu na ich skuteczność, zastosowanie i urządzenie, Kraków 1858 r. ; Pogląd na ruch i postęp zdrojowisk krajowych w r. 1859, odczytany na ogólnem zgromadzeniu balneologów krajowych w Krakowie w d. 22 marca 1860 r. RTNK. 1860; Czy zdrój Busk mógłby być użyty do leczenia z choroby rtęciowej i syfilitycznej Tyg. Lek. 1861 nr. 44 47; Bełza J. O wodach mineralnych w Król. Polsk. Wiadomość wyjęta z raportu, który w języku fran. złożył w r. 1837 rządowi ś. p. prof. Kitajewski. Bibl. War. 1841. Br. Oh. Busk, miasto, pow. Kamionka Strumiłowa. leży przy ujściu Pełtwi do Bugu, na lewym brzegu Bugu; z drugiej strony wpada w samem mieście Sołotwina do Bugu; te trzy płynące wody przecinają miasto i przedmieścia krętemi łożyskami w rozmaitych kierunkach, co chwila trzeba rzekę lub potok przebywać, przeszło 30 mostów istnieje w tem miasteczku dla utrzymania komunikacyi; z powodu tej obfitości wody nazwano Busk Wenecyą galicyjską; sławne jest także błoto w Busku w jesieni i na wiosnę; para silnych koni nie może przeciągnąć przez miasto próżnego wozu bez kilkakrotnego oskrobywania kół z błota; ziemia nadzwyczaj ciężka i lepka, trzyma się kół i zbija w ogromne bryły. Leży o 3 mile na południowy wschód od Kamionki strumiłowej a o 5 i pół mili na północny wschód ode Lwowa. Miasto to ma 3055 m. gruntu, leży na samej granicy złoczowskich dołów urodzajnych i puszcz piaszczystych; od południa i zachodu ciągną się złoczowskie doły z tłustą, ciężką ziemią urodzajną; od północy i wschodu piaski i ogromne lasy, należące do dóbr Busk, Kamionka strumiłowa, Radziechów, graniczące na wschód z lasami brodzkiemi i toporowskiemi, a na zachód z lasami należącemi do Mostów wielkich, Krystynopola, Poturzycy i t. d. Ludność rz. kat. 2215, gr. kat. 1677, izraelitów 402 razem 4294. Posiada sąd powiatowy należący do sądu obwodowego w Złoczowie, urząd pocztowy, dwie parafie, dwa dekanaty, sąd śledczy dla sądów powiatowych w B. , Kamionce Strumiłowej i Radziechowie. łizym. kat. parafia należy do dekanatu bliskiego archidyecezyi lwowskiej dekanat 14659 wiernych; pierwotna fundacya nieznana; odnowiona w 1554 r. przez Zygmunta Augusta. Kościół murowany, poświęcony w 1780 roku. Do tej parafii należą miejscowości Adamy, Slązaki, Sobaszki, Warchoły, Grabowa z Maziarnią, Humniska, Jabłonówka. Kupcze, Rakobuty, Stronibaby, Uciszków, Lanerówka, Ostapkowce, Ostrowczyk polny, Pitrycze, Poburzany, Wierzbiany, Wolica, Żuratyn. W całej parafii liczba rzym. kat. 5745, akat. 68, izraelitów 1705. W całej parafii oprócz Buska znajduje się 11 szkółek ludowych. Na cmentarzu w Ostrowczyku polnym jest kaplica publiczna a w B. prywatna, w których nabożeństwo odprawiane bywa. Greckokatol parafia, należąca do dekanatu buskiego archidyecezyi lwowskiej liczy z filiami w Wolanach i Długiej Stronie dwa przedmieścia Buska 1677 dusz gr. kat. W B. znajdują się dwie szkoły, jedna w samem mieście etatowa 4klasowa, a na przedmieściu Długastrona szkoła trywialna i obiedwie te szkoły należą do rady szkolnej w Sokalu. Dochód z majątku gminnego wynosił w 1878 roku 12, 483 złr. B. posiada kasę pożyczkową z funduszem zakładowym 1595 złr. i szpital j ubogich z funduszem 2777 złr. Założenie miasta Buska przypada w najdawniejsze czasy, albowiem już w IX w. istniało, i od księcia polskiego Ziemowita pewne wolności otrzymało. W pobliskim lesie znajduje się 14 mogił, czyli kurhanów z czasów wojen litewskich Leżący śród błot B. był silną fortecą, umocnioną 2 zamkami, z których, równie jak z wałów miejskich, tylko nieznaczne pozostały ślady. W 1516 roku napadnięte przez tatarów, obroniło się miasto najezdnikom, lecz w 1672 roku powtórnie najechane i zdobyte, poniosło przez złupienie i spalenie wielkie straty. W górze, na której się wznosi starodawna cerkiew św. Onufrego, są pieczary dotąd niezbadane. Nazwę Buska wyprowadzają jedni od rzeki Bug, nad którą leży, inni od bociana, po rusku Buśko, z powodu że jak bocian zwykle na błotach przebywa, tak i to miasto śród licznych wód i błot leży. Właściciel większej posiadłości Henryk hr. Mier. Busk, ob. Bowsk. Busławice, niem. Buslawitz, wś, pow. raciborski, o milę od Hulczyna, z par. katol. dek. hulczyńskiego, ma dwa folwarki; ludność czeska. Busłówka, strumień wpadający do Dniepru tuż pod Kijowem. Busowisko, wś, pow. i par. staromiejska, o 8 kil. od Starego miasta, w par. gr. kat. Łużek górny. Dominium jest własnością hr. Mycielskich. Busowitz. ob. Buzowice. Bussenolędry, osada, pow. obornicki, ob. Boduszewo. Bussen, Buszki, ob. Byszki Bussewo, wś, pow. inowrocławski, 10 dm. , 86 mk. , 71 ew. , 15 kat. , 26 analf. Bussocz, ob. Buszowce. Bussowno wś i folw. , pow. chełmski, gm. i par. Olchowiec, o 10 w. na zachód od Sawina, w lesistej i mokrej nizinie, przy drodze z Sawina do Cycowa. Istniała tu cerkiew parafialna dla ludności rusińskiej. W 1827 r. było tu 40 dm. i 254 mk. Br. Ch. Busza, wieś, pow. jampolski, przy ujściu rz. Buszy do Morachwy, odległa od Jampola 1 i pół mili a od Mohylowa 4 mile, ludności 947, w tej liczbie mężczyzn 472, kobiet 475 wraz z przysiołkami Słobódką Buszańską i Gomolówką. Była niegdyś bardzo obronnem przez przyrodę i sztukę miastem i liczyła do 16, 000 mk. Według Kochowskiego B. składała się z dwóch miast części na wyso kiej skale, i 3 zamku nazwanego Przygrodkiem. Położeniem swojem przypomina Kamieniec. Kryli się tu buntownicy i rozmaite łotry nad Dnie strem mieszkający; tu dzieci swoje, żony i do statki przechowywali. Cerkwi miała 7. Tu w 1617 r. hetman Żółkiewski, jak utrzymują pod naciskiem Zygmunta III, mając nawet li czne wojsko, zawarł z Turcyą układ, mocą którego Boiska zrzekła się wszelkiego wpływu na Multany i Wołoszczyznę. W czasie bun tów kozackich w 1654 r. w końcu paździer nika, hetmani, dowiedziawszy się o zawartym traktacie z hanem krymskim, podstąpili pod Bar i Szarygród, mając jazdy z górą 20, 000 i 8000 piechoty. Pierwszy postępował pułk oboźnego koronnego Stefana Czarnieckiego, Są siednie miasta Morachwa, Krasne, Czernijowce poddały się, Busza tylko bramy zamknęła. Pułk Czarnieciego gęstym ogniem powitany; wycieczka z miasta zmusiła go do cofnięcia się. Zginął wtedy porucznik Myszkowski. Kozacy na znak zwycięztwa uderzyli w dzwo ny. Czarniecki, doczekawszy się posiłków, uderzył na dolną bramę, skąd na równinie łaSłownik Geograficzny Zaszyt VII. twiejszy był przystęp do miasta i po silnej utarczce dotarł do miasta. Lecz tej chwili wszczął się ogień w mieście, co zmusiło woj sko cofnąć się. W tem zamieszaniu Czarnie cki otrzymał postrzał w nogę, Wilczkowski porucznik huzarski ranny w głowę a Gembart pułkownik dragonów i 30 towarzyszy poległo. Hetmani, spodziewając się upamiętania oblężo nych, wysłali trębacza, obiecując łaskę i niepa mięć; lecz gdy ten został zabity, postanowiono szturmem dobyć miasta. Uderzono więc z całą natarczywością. Pomimo zawziętej obrony pod stąpili pod wały, lecz wedrzeć się na skały niebyli w stanie; znów więc z wielką stratą cofnąć się musieli. Czarniecki, chociaż ranny, z konia nie zsiadał i spostrzegłszy, że od strony stawu najmniej było obrońców, kazał rozkopać groble, wodę spuścić i dostał się na wały. Pierwszy Balent, znakomity młodzian, chorąży z pułku Koryckiego, mając w ręku chorągiew św. Michała wdarł się na wały wkrótce zgi nął pod Bracławiem. Śród strasznego zamie szania wszczął się pożar; mieszkańcy, doprowa dzeni do szalonej rozpaczy, sami się zabijali, kobiety szły w ogień z dziećmi, do studni je rzucały. Żona sotnika Zawistnego, zabiwszy męża, siadła na beczce prochu i wysadziła się w powietrze. Przez noc całą miasto się paliło, mało kto śród ciemnej nocy zdołał umknąć. Wielki wojownik nie chciał czy też nie mógł powstrzymać wściekłości wojska; postąpiono z nieszczęśliwymi mieszkańcami z całem bar barzyństwem. Utrzymują, że wszyscy w pień wycięci byli, a miało ich być aż 16, 000 Wiel ka to plama na rycerstwie polskiem. Polaków legło tylko 200. Naprzeciw miasta była ja skinia w skale, wejście zakryte było cierniem i chróstem, przeszło 70 osób tu się ukryło; ślad pogubionych rzeczy wskazał miejsce ukrycia; polecono pułkownikowi Celaremu, aby ich do poddania zmusił; lecz ani ofiarowane miło sierdzie, ani przyobiecane zachowanie życia nic nie pomogło. Celary zawrócił płynące źró dło do jaskini, chcąc zmusić ich do wyjścia, lecz wszyscy woleli tam zginąć okropną śmier cią Dziś w B. z dawnej przeszłości pozostały tylko ślady zamku i kilka cmentarzysk. B. na leżała do Lubomirskich, następnie do Kaczkow skich i Skąpskich, przy których rozpadła się na części. Obecnie właścicielem całej B. jest Juliusz Orzechowski. Ziemi włościan 1026, dworskiej do 2000 dzies. Jest tu kopalnia ka mienia młyńskiego i 12 dz. winnic, dających do 500 wiader wina. Młyn na Morafie o 12 ka mieniach. Dr. M. Busza, rz. , ob. Buszynka. Buszańska słoboda, wś, pow. jampolski, 124 mk. ; ziemi włośc. 228, ziemi; dwor. 290 dzies. ; należała do Sarneckich, dziś Juliusza Orzechowskiego; por. Busza, 31 Busk Busk Busławice Busłówka Busowisko Busowitz Bussen Bussewo Bussocz Bussowno Busza Buszańska