Koziczynek, liczy 121 mk. , 15 dnu, 364 m. rozl. ; we wsi znajduje się karczma i wiatrak. Bueblitz, ob. Bublice. Buechen, ob. Bure, Buchwerder, kolon. i karczma, pow. czarnkowski, ob. Kienwerder. Bueckgebirge, ob, Pikowegóry. Buelow, ob. Bylowo. Buelowsheide, ob. Przewodnik Buergsdorf, ob. Brzezinki. Buertulschuetz, ob. Biertułckie. Bueschken niem. , leśnictwo królewskie, pow. wałecki, pod Jastrowem, do tego miasta należące, 1 dm. , 7 mk. ew. Buessen, ob. Byszki. Buetow, ob. Bytów. Buetzendorf, ob. Objezierze. Bufka, ob, Ilofowsko. Bug, rz. , zajmująca po Wiśle pierwsze miejsce w rzędzie rzek polskich, a to z powodu swej długości, wielkiej ilości wód i znacznych korzyści, jakie przynosi, Powstaje z połączenia Bużka opackiego i Bużka kruhowskiego. Buzek opacki wypływa w obr. gm. Opaków pow, złoczowski, w półn. zach. jej stronie, koło zabudowań podleśnych, Majdanem zwanych, na mokrych łąkach pod lasem Biłochą. Płynie w kierunku południowowschodnim i południowym, przez mokre łąki opackie i wieś Opaki. Bużek zaś kruhowski ma źródliska w obr. gm. Kruhowa, na niezmierzonych błotach kruhowskokołtowskich, z których zabiera wody, w kierunku półn. zach. przerzyna moczary kołtowskie i w półn. stronie wsi Kołtowa, na granicy gm. Opaków i Kołtowa, łączy się z Bużkiem opackim. Płynie na półn, zach. podmokłemi łąkami śródleśnemi, przez znaczniejszy staw w Rudzie kołtowskiej; poczem przechodzi w obręb Sassowa, tu minąwszy staw i młyn Zofijówkę dostaje się na rozwartą dolinę, a przybrawszy po wschodniej stronie Sassowa z pr. brz. potok Spinohę, nastający pod Zielonym horbem 439 m. , a z lew. brz, potoczek z pod sassowskiego folw. Kalinki, opływa miasteczko Sassów od północy, zabiera na gran. Sassowa z gm. Usznią, z pr. brz. potok Bużek oleski, mija krętem łożyskiem śród obszernych moczarowatych łąk gminy Usznię, Czeremsznię, Białykamień i Bużek, Dolinie tej nadbużańskiej towarzyszą z obu stron łańcuchy znaczniejszych wzgórz, częścią lesistych, częścią gołych, które urocze nadają jej wejrzenie; jak n. p. od północy Łysa góra 374 nu w Rudzie kotłowskiej, Chomiec 362 m. i Turycka 320 m. w Uszni, Święta góra 373 nu w Czeremoszu. Od południa zaś wznoszą się wzgórza Bzowy 409 m. i Horodesko 387 m. w połd. wsch, stronie Sassowa; Lipina 288 m. , Wysoka 363 m. i Żulica 369 m. w obr. Czeremoszni i Źulic, Źródła Bużka kruhowskiego znajdują się na wysokości 304 m. npm. , staw w Rudzie kołtowskiej na 280 nu, ujście Spinohy do Bugu na 269 m. , powierzchnia Bugu powyżej Czeremoszni 253 nu, a tuż poniżej Bużka 249 m. Na tej przestrzeni 29 kil. ogólny spadek czyni 55 m. Poniżej Bużka zwraca się na półn. zach. , płynąc przez błotniszcza w obr. gm. Rozważa, Sobolówki, mija Pietrycze, gdzie z lew. brz. przyjmuje potok Bełżec ob, . W Uciszkowie wpada do obszernego stawu, dziś w zaniedbaniu zostającego. W Stronibabach zwraca się na północ i pod Buskiem od wschodu od pr. brz. przyjmuję Słotwinę, od półn. zach. Rokitnę, a od połd. zach. Pełtew i nieco niżej dawnego stawiska Średni potok. Dotąd płynie on na stawy groblami ścieśniony, które corocznie prawie psuje i wyrywa. Dno ma przeważnie namuliste, a z ujściem Pełtwi doń przybywa mu wody drugie tyle, tak iż odtąd mógłby być spławnym. Od Buska płynie przeważnie w kier. półn. , krętem łożyskiem, przez gminy Łanczówkę, Rakobuty, gdzie z lew. brz. zabiera potok Rudkę; potem tworzy granice gm. Rakobutów i Derewlan z jednej a Pobużan i Wolicy derewlańskiej z drugiej strony, płynąc ustawicznie podmokłemi łąkami. W Pobużanach przyjmuje z praw. brz. potok Jabłonówkę, Poczem płynie granicą gm. Spasa i Sokoli i przechodzi w międzyleśne łąki, a w Tadaniu rozlewa się na obszerniejsze przestrzenie, tworząc liczne kolana i w kier. płn. zach, dostaje się do Kamionki Strumiłowej. Ztąd na północ toczy swe wody przez Łapajówkę, Rudę sielecką, Sielec, Dobrotwór. Tutaj spław jego staje się dogodniejszym, a dno przeważnie piaskiem pokryte. Mija w dalszym biegu gminy Stryhawkę i Tyszycę. Ciekawe zachodzi w obr. tych gmin zjawisko, iż Bug, płynący powolnym biegiem, dzieli się na 62 mniejszych i większych odnóg, z sobą łączących się, tworzy liczne ostrowy i trzęsawiska, porosłe trzciną, szuwarem i innem zielskiem moczarowatem, tudzież wikliną, w których w wielu miejscach dotąd jeszcze noga ludzka nie postała, W r, 1846 r, rządowy iżynier p. Majer sporządził mapę biegu Bugu w celu uregulowania koryta tej rzeki, co jednak do skutku nie przyszło. Mapa ta w 6 sekcyach skreślona pozostawała do roku 1854 w archiwum o, k. urzędu obwodowego w Żółkwi. Minąwszy Horodyszcze bazyliańskie i Parchacz płynie znowu pojedyńczem korytem, mija zdala Krystynopol, przepływa gm. Klusów, Dobraczyn, Zawisznię, Poturzyce i Sokal. Pod Sokalem przebija wał uralskoczarnohorski, dzieli się znowu na ramiona i oblewa wyspy, które lasem porastają, a nieco niżej Sokala płyną po nim już większe statki. Odtąd też koryto jest głębokie, wart stały. dostatecznie w wodę zaopatrzony. Spadek wód jednostajny i poważny, a miejscami nawet leniwy. Tutaj tworzy granicę gmin Konotopów, Cielęża i Ulwówka z jednej a Ilkowic i Skomorochów z drugiej strony. Poniżej Ulwówka zwraca się na północny zachód. Odtąd prawym brzegiem przypiera do gub. i wołyńskiej, lewym zaś do Galicyi, a zwłaszcza do gmin Horodłowic, Pieczygór, Starogroda a przybrawszy w północnej części gminy Tuturkowic potok Warężanką, także Urynówką, Szychtą lub Uśmiczką zwany, opuszcza zupełnie Galicyą. Wody, które Bug z sobą na tej przestrzeni zabiera, są to wody puszcz leśnych, brodów i moczarów, i w stosunku do długości biegu są przeważnie małe strugi i potoki. Z lew. brz. przybiera w Galicyi Bełżec, Pełtew, Średni potok, Rudkę, Bryczkową, Ostrówkę czyli Horpinkę, Kamionkę, Batiaczkę, Sarneczek, Ratę, Sołokiję, Bród, Żłób i Warężankę. Z pr. brz. wpadają do Bugu w Galicyi Spinoha, Bużek oleski, Słotwina, Rokitna, Jabłonówka, Jazienicki rów, Bobrówka, Chołojówka, Kijowski p. , Grabowiec czyli Peresika, Białystok i Usławica. Długość biegu od miejscowości Buźka, aż do granicy poniżej Ulwówka, czyni 110 kil. , długość zaś wzdłuż granicy, aż do ujścia Warężanki 19 kil. , a więc od źródeł aż po Warężankę długość biegu czyni 158 kil. Ważniejsze wzniesienia Bugu npm. od Bużka począwszy są 237 m. w Stronibabach, 218 m. ujscie Pełtwi, 212 m. w Spasie, 210 m. w Łapajówce i Rudzie, 203 w Sielcu, 200 poniżej Tyszycy, 198 ujście Raty, 194 w Dobraczynie, 192 w Konotopach, 191 w Ułwówku, 189 w Pieczygórach, 186 poniżej Starogrodu, a 182 ujście Warężanki, Ogólny spadek 122 m na 158 kilometrów długości. Od Uściługa B. stanowi granicę między królestwem polakiem a gubernią wołyńską. Dalej od wsi Piaseczno lewym brzegiem przypiera do królestwa a od Łuczkowa naprzeciw Uściługa staje się spławnym, jednak tylko przy dużej wodzie z powodu krętego koryta. Ma Uściług, Dubienkę, Opalin, Włodawę, Kodeń dochodzi do Brześcia litewskiego i odtąd zwraca się ku zachodniej północy i płynie na Niemirów, Drohiczyn; przyjąwszy Nurzec zwraca się ku zachodowi na Brok i łączy się pod Serockiem z Narwią, z którą wspólnie uchodzi do Wisły z prawego brzegu między Nowym Dworem a Modlinem. Dopóki przerzyna pagórkowatą wyniosłość wołyńską B. ma szybki bieg. Linia wodnego działu biegnie jego prawym brzegiem od źródeł aż do Włodawy i na tej przestrzeni zabrzeża rzeki są wyniosłe i oddalają się miejscami od samego strumienia, który płynie wtedy śród szerokich, często podmokłych łęgów, porosłych trzciną, szuwarem i kępami skrzypow. Prawy brzeg na tej przestrzeni jest suchszy od lewego, na którym spotykamy częste błota, zwłaszcza w okolicach ujścia rzek wlewających się do B. Od Włodawy dział wodny skręca coraz więcej na prawo, oba brzegi B. stają się nizkimi i dostępnymi dla wód okolicznych. mianowicie od ujścia Muchawca pod Brześciem litewskiem Koryto B. jest w gór nym biegu namulone a poniżej piaszczyste. Od ujścia Muchawca wody puszcz i jeziór prą i tak silnie na jego. koryto, że od Brześcia załamuje się na zachodnią północ a potem na pełny zachód. Długość B. od źródeł, aż do ujścia Warężanki v. Uhrynówki, na granicy Królestwa, wynosi 148 w. 158 kil. ; od tego punktu do złączenia się z Narwią pod Serockiem 583 wiorst; ogólna długość wynosi przeto 731 w. L. Wolski podaje 700. W. Pol. tylko 574 w. , 82 mil. Do B. wpadają w obrębie Wołynia i Królestwa z lewego brzegu Warężanka v. Uhrynówka v. Nuświczka v. Szychta, Huczwa, Wieniawa, Wełnianka, Stryjanka, Udal. Uherka, Włodawka, Wyrzykówka, Krzna v. Trzna, Konik, Piszna v. Krzywula, Rodzyna, Burzecka, Tuczna, Jeziorna, Kamionka, Turna, Cetynia, Buczynka v. Sterdyń, Kossówka, Treblinka, Wielącza, Zbożawa, Ugoszcz, Liwiec, Fisior, Muchawiec, Leśna, Nurzec, Pukawka, Brok, Turka, Tuchelna. Prawy brzeg, dopóki B. płynie przez formacye kredowe, posiada rozległe pagórkowate zabrzeża, oddalające od niego wody najbliższych okolic. Przy tern wodny dział europejski ciągnie się wzdłuż prawego brzegu B. od jego źródeł do źródeł Prypeci. W obrębie gub. wołyńskiej zabiera wody rozległych bagnisk, błot i jezior leśnych, uchodzące przez umyślnie pokopane rowy i kanały. W obrębie gub. grodzieńskiej wpadają do B. Kapajówka i rzeka bez nazwy sprowadza wody jezior Czarne, Białe, Zbunińskie; Spanawka z wodami jez. Miodnego; Muchawiec, Lśna t. Leśna, Pulwa, Moszana, Mięta, Kamionka, Silna i Nurzec. Przy małym spadku, nizkich w ogóle brzegach i rozlaniu się wody, nieujętej w uregulowane koryto, prędkość B. , mimo zlewających się do niego licznych wód, jest mała. Najwyższa woda bywa w końcu marca lub w początkach kwietnia i wtedy w czasie lat mokrych dochodzi 10 12, a w latach suchych 4 9 stóp; do końca maja stopniowo opada, aż do 3 stóp nad zero, który to stan uważać można za średni. Normalną szerokość B. przyjąć można od Terespola do Nura 40, odtąd do ujścia 50 sążni. Średni peryod pokrycia się lodami wynosi miesięcy 3 3 1 3, bowiem zamarzanie zwykle następuje w początkach grudnia, lody zaś puszczają i ruszają w drugiej połowie marca. W miarę tęgości zimy dochodzą one od 6 13 cali grubości. , Rzeka ta jest ważną linią komunikacyjną; ma

Bueblitz

Bug