zem szkół ludowych 33, do których uczęszcza 3507 dzieci. Wypada zatem 107 uczniów na jedne szkołę, jedna szkoła na 2515 mk. , jeden uczeń na 24 mk. ; jedna szkoła na 33 gmin i na 25 kilom. kw. przestrzeni. Znajduje się w powiecie 9 urzędów pocztowych, 4 stacye telegraficzne, 4 doktorów medycyny i 3 chirurgów tudzież 5 aptek. Każda gmina polityczna a jest ich 109, ma swój samoistny co trzy lata wybieralny urząd gminny. Gminy powiatu brzeskiego są zamożne, posiadając majątku w ziemi 5282 m. , 102062 złr. w kapitałach. Wszystkie te kapitały lokowane są w kasach pożyczkowych gminnych, których jest 99; oprócz tego znajduje się w B. kasa zaliczkowa powiatowa. Pod względem środków komunikacyjnych powiat jest bardzo obficie uposażony. Środek pow. przerzyna kolej żelazna Karola Ludwika z dwiema stacyami w Słot winie i Bogumiłowicach i z przystankiem w Biadolinach Równolegle z koleją żelazną idzie gościniec rządowy wiedeński mający w powiecie długości 48 kil. Oprócz tego drogi krajowe słotwińsko niedzicka ze Słotwiny do granicy pow. nowosądeckiego, i zakluczyńskosądecka z Zakluczyna do granicy pow. nowosądeckiego mają w pow. długości 43 kil. ; drogi powiatowe z Jurkowa do granicy nowosądeckiej w Wiłowicach i ze Szczurowy do Strzelec wielkich mają długości 50 kil. Nakoniec dróg gminnych 726 kil. , wszystkich dróg ogółem 869 kil. Na 100 kil. kwadr. przestrzeni przypada zatem dróg rządowych 5, 847 kil. , dróg krajowych 5, 300 kil. , dróg powiat. 6, 163, dróg gminnych 88, 005 kil. razem wszystkich dróg 105, 315 kil. Oprócz tego rzeka Wisła i Dunajec w okręgu pow. brzeskiego są spławne. Powiat ma obszaru 147289 m. , z czego odpada na drogi, place, pod budynki i nieużytki 11283 morg a reszta rozdziela się pomiędzy różne rodzaje kultury roli ornej większej własności 26601 m. , mniejszej własności 51771 m. , łąk i ogrodów większej własności 4424 m. , mniejszej 10106 m. , pastwisk większ. włas. 5193 m. , mniej. własn. 9658 m. ; lasów więk. własn. 21537 m. , mniej, własn. 6716 m. Razem włas. większa 57755; mniej. 78251. Stan chowu bydła wynosi w okrągłych cyfrach koni 8 tysięcy, bydła rogatego 28 tyś. , owiec 8 tyś. , nierogacizny 11 tyś. razem 56000. Wypada zatem na kilom. kw. przestrzeni sztuk koni 10, bydła 34, owiec 10, nierogacizny 14 razem całego inwentarza 67 sztuk. Zaś 1 sztuka konia na 10 mieszk. , jedna sztuka bydła na 3 mk. 1 sztuka owiec na 10 mk. , jedna sztuka niero. gacizny na 7, 6 mk. , jedna sztuka całego inwentarza na 1, 5 mieszk. Pod względem gleby pow. brzeski należy do więcej urodzajnych w Galicyi zachodniej. Glebę pszeniczną spotykamy w dolinie Dunajca, począwszy od Czchowa aż do Wojnicza, zajmuje ona na 3 4 kilom. szeroki pas kraju aż do ujścia Dunajca do Wisły. Druga mniej szeroka strefa gleby pszennej znajduje się nad Wisłą. W górzy stych gminach pow. jak w Iwkowy, Porębce, Paleśnicy przeważa gleba owsiana, powyżej Radłowa gleba piaszczysta. Trzy czwarte części powiatu stanowią jednak zwięzłe glinki, przydatne do uprawy żyta i kartofli, rolnictwo stoi w powiecie na wysokim stopniu. Na obszarach dworskich zaprowadzony został od dawnego czasu system gospodarstwa płodozmiennego z silnem gnojeniem. Na szczególną wzmiankę zasługują wzorowe gospodarstwa w Radłowie hr. Hölzla, w Wojniczu spadko bierców Dęmbskich, w Gnojniku, Homolaczu i w Szczurowy Kempińskiego. Wszystkie te dobra produkują wiele pszenicy i rzepaku zi mowego. Także i włościanie starannie upra wiają i nawożą swoje grunta; sieją jednak naj więcej żyta i sadzą wiele kartofli. Przemysł po największej części połączony jest z rolni ctwem i wyjątkowo tylko występuje samoist nie. Na obszarach dworskich znajduje się bro warów piwnych 5, gorzelni 9, młynów ame rykańskich 7, cegielni 7 i tartaków wodnych 4; browar piwny w Okocimie Jana Götza na leży do najpierwszych w Galicyi i eksportuje swoje produkta za granicę, zwłaszcza do Ru munii. Włościanie mało zajmują się przemysłem nawet mieszkańcy miasteczek żyją przeważnie z roli. Pod względem przemysłu domowego na wzmiankę zasługują tylko wyroby garbar skie w Zakluczynie i garncarskie w Czcho wie. Na rok 1878 było przypisanych w powiecie brzeskim podatku gruntowego 89117 złr. , domowoklasowego 25471 złr. , dochodowe go 8352 razem podatków stałych 130733 złr. Wypada więc podatków stałych na kilometr kwadratowy powierzchni 158 złr. , na głowę jednego mieszkańca 1 złr. 69 kr. Z całego przedstawienia okazuje się, że pow. brzeski na leży do najludniejszych, najbogatszych i najda lej w kulturze posuniętych powiatów Gali cyi. Nie jest on także obojętny dla historyka i archeologa. Ruiny zameczku we Wytrzysce, baszty grodowego niegdyś miasta Czchowa i zamku mielsztyńskiego są jeszcze teraz żywymi świadkami dawnej chwały; a miasteczka Zakluczyn i Wojnicz zachowały dotąd wiele zabytków przeszłości. Nakoniec jeżeli wspo mnimy o malowniczych okolicach nad Dunaj cem, to śmiało policzyć możemy pow. brzeski do tych, które dla turysty najwięcej przedsta wiają interesu. M. M. BrzeskoGrajewska droga żelazna ob. Brześć litewsk. Brzeskorzystew, ob. Brzyskorzystew, Brzeskowo, wś, pow. wągrowiecki; 4 dm. , 42 mk. , 11 ew. , 31 kat. , 26 analf, Brzesnitz, ob. Brzeźnica i Brzeźnice. Brzesno niem. , ob. Brzeźno. Brzesowitz, ob. Brzozowice. Brzestz, ob. Brześć. Brzeszcz, ob. Brześć. Brzeszcze. Brześce właściwie, nad Wisłą, wś, pow. grójecki, gra. Kąty, parafia Słomczyn. W 1827 r. było tu 26 dm. i 277 mk. Folw. miał 1872 r. 1733 m. rozl. Brzeszcze ob. Brzeście. Brzeszczki 1. B. duże, wieś włość. i kol. i n. , pow. rypiński, gm. i par. Rogowo, 159 mk. , 22 dm. , 542 m. rozl. , w tern 52 m. włość. ; we wsi karczma. 2. B. małe, wieś włość. i folw. prywatny, pow. rypiński, gm. i parafia Rogowo; folwark należy do dóbr Sosnowo; wsie włośc. Bmałe, Korzeniewo i Sosnowo liczą razem 295 mk. , 53 dm. , 48 osad włośc, 163 morgów rozl. ; same B. małe mają 8 dm. , 49 mk. Br. Chu. Brzetysława, nazwa Presburga, węg. Pósony, łac. Posonium. Brzez. .. , por. Berez. .. . Brzezawa, wś, pow. dobromilski, par. rz. kat. Leszczyny, gr. kat. Lipa, o 10 kil. od Birczy. Brzeze, ob. Brzezie. Brzezetz, ob. Brześć. Brzeziak, folw. , pow. średzki, ob. Dembicz. Brzezice, 1. wś i folw. , nad rz. Giełczew, pow. lubelski, gm Kaski, par. Biskupice. Leży o wiorstę na wschód od Piasków. W 1827 r. liczyły 36 dm. , 249 mk. ; obecnie mają 36 dm. 2. B. , os. drobnej szlachty, pow. przasnyski, gm. Chojnowo, par. Przasnysz, o 5 i pół w. od Przasnysza. Liczy obecnie 4 dm. , obszaru zajmuje 134 m. Osadnicy tutejsi mają też większe działy we wsiach Mchowo i Mchówko. Brzezickie góry lub Brzeskie, pod Brzeziom, w pow. raciborskim, których najwyższy punkt, zwany Siedm Lip, daje piękny i szeroki widok, ograniczony dopiero Karpatami i Sudetami. Brzezicze, wieś i dobra ziemskie, w południowo zachodniej stronie pow. pińskiego, przy gościńcu pocztowym wiodącym z Pińska na Wołyń, pomiędzy Lubieszewem i Czerwiszczami, nad rz. Stochodem, w gminie uhrynieckiej, w parafii katolickiej lubieszewskiej, w 2 sta nie policyjnym lubieszewskim, w 4 okręgu sądowym. Dobra są dziedzictwem starej ro dziny pińskiej Ordów i wraz z folwarkami Czerwiszcze i Uhrynicze zajmują obszaru około 28400 m. Lasy są tu wielkie, łąki obfite, gleba lekka, borowa. Al. Jel. Brzeziczki, wś i folw. nad rz. Giełczew, pow. lubelski, gnu Piaski, par. Biskupice. Liczą obecnie 20 dm. Brzeziczno, jezioro śród lasów, na połud. od wsi Kaniawola, w pow. lubartowskim, w zlewie Wieprza, ma 27 i pół m. rozl, a 13 stóp głęb. Leży między jez. Piaseczno i jez. Rogóźno, brzegi nizkie, podmokłe. Br. Ch. Brzezie, ob. Brześć. Brzezie, 1. wś, pow. włocławski, gmina Pikutkowo, par. Wieniec. W 1827 r. było tu 28 dm. , 356 mk. Bobra B. mają rozległości 7383 m. w skład ich wchodzą Wieniec, Dubielewo, Aleksandrowo, Mieczysław, Witoldówek, Klementynów, Machnacz, Maryanki, Leopoldowo, Lipiny, Mazury, Kąty, Siedlimin, Jaranówek. 2. B. lub Brzyzie, wś, pow. nieszawski, gm. Wierzbie, par. Mąkolno. W r. 1827 było tu 15 dm. , 142 mk. Dobra B. mają obszaru 767 m. 3. B. , wś, pow. opatowski, gm. Opatów, par. Potkanów. W 1827 r. było tu 28 dm. , 196 mk. 4. B. , ws, i folw, , pow. iłżecki, gm. Torczek, par. Świętomarz. W r. 1827 było tu 23 dm. , 128 mk. 5. B. , wś, pow. stopnicki, gm. Olganów, par. Chotel czerwony. 6. B. , ob. Brzyzie. Brzezie, 1. z Kruskami, wś, pow. bocheński, o 6 kil. od Gdowa, ma 1077 morg rozl. , w tern 880 m. roli ornej, 74 dm. , 467 mk. , parafia dek. wielickiego w miejscu wiernych 3698. Dawny kościół paraf. drewniany, zbudowany przed r. 1440, zupełnie zniszczał. Nowy wymurowany w r. 1837 pod wezwaniem św. Mikołaja został przez biskupa tarnowskiego Wojtarowicza w r. 1844 poświęcony. Ha obszarze dworskim gorzelnia. Położenie pagórkowate, niedaleko kolei żelaznej Karola Ludwika, w glebie żytniej. Ztąd pochodzi wielu dygnitarzy krajowych z XIII i XLV. w. , herbu Zadora, którzy pisali się z Brzezia. 2. B. , wś, pow. sądecki, par. Siedlec, o 4 kil. od N. Sącza. 3. B. Narodowe, wieś, powiat krakowski, par. Bolechowice, o 4 kil. od Zabierzowa. 4. B. Szlacheckie, wś, pow. krakowski, par. Bolechowice, o 3 kil. od Zabierzowa. 5. B. , przysiołek wsi Lichwin. Brzezie, 1 wś, pow. pleszewski, 2 miejsc 1 B. , 2 młyn Kręsko Kranz, 23 dm. , 205 mk. , 9 ew. , 196 kat. , 54 analf. 2. B. , domin. , pow. pleszewski, 2355 m. rozl. , 14 dm. , 220 mk. , wszyscy katol. , 77 analf. ; st. poczt. i kol. żel. Pleszew o 7 kil. Własność Maryi Siemieńskiej. Z tego B. pochodził biskup krakowski Jan Lutek z Brzezia urn. 1471. 3. B. , wś, pow. średzki, 26 dm. , 224 mk. , wszyscy kat. , 55 analf. , st. poczt. i kol. żel. Miłosław o 6 kil. 4 B. , wś, pow. krobski, 24 dm. , 269 mk. , 6 ew. , 263 kat. , 140 analf. , st. p. Gostyń o 3 kil. , st. kol. żel. Bojanowo o 34 kil. 5. B. , kolon. , pow. krobski, 11 dm. , 87 mk. , 70 kat. , 29 analf. M. St. Brzezie, 1. wsi kol. , pow. raciborski, ma filią parafii katol. Pogrzebin, przy trakcie z Raciborza do Rybnika, w tak zwanych górach brzezickich. Różne zakłady przemysle Brzesko-Grajewska droga żelazna Brzesko Brzeskorzystew Brzeskowo Brzesnitz Brzesno Brzesowitz Brzestz Brzeszcz Brzeszcze Brzeszczki Brzetysława Brzez Brzezawa Brzeze Brzezetz Brzeziak Brzezice Brzezickie góry Brzezicze Brzeziczki Brzeziczno Brzezie