łac. w Bobowy, położenie górzyste, siana. Brzanka, góra na podgórzu wschodnich, 549 m. wys. Brzaza, wś, pow. Dolina, o 19 kil. od Bolechowa, z par. gr. kat. w miejscu, z filiami Sukiel i Kamionką, dusz 981, dek. bolechowski; dominium jest własnością rządu. B. ma szkołę ludową. Brzaza, potok górski, wytryska w obr. gm. Brzazy w Galicyi, w Beskidzie lesistym, w lesie Tusulu, u stóp ramienia górskiego, ciągną cego się tutaj z południa ku północy, między Czerną sechlą 1287 m. a Bukowińcem 1262 m. ; zrazu sączy swoje wody na południe, poczem łukiem wydanym ku połud. zwraca się ku półn. W tern miejscu wody jego wznoszą się 755 m. npm. , i w obr. wsi Brzazy wpada do Sukiela ob. . Długość biegu 17 kil. Ujście 551 m. Spad nagły, łożysko kamieniste; wo dy rwiące. Zabiera liczne wody górskie; znaczniejsze dopływy Szywna, Żelemeniów i Młaka. Czubałki górskie, wznoszące się nad doliną Brzazy po wschodniej stronie, są Bukowińce 1261 m. , Czernie 996 m. , Kiczera 1082 m. , Tusul 771 m. ; po południowej stronie Czerna sechła 1287 m, Krestny szyr, Magura czyli Lisak 1365 m. , po zachodniej Bukowiec 1171 m. , Daszkowiec 1128 m. , Matachin 1220 m. , Ubicz 889 m. , Czarnagóra 1215 m. , Touharski 1116 m. i Kiczera kamienista 979 m. . Br. G. Brzazowice, wś, pow. wielicki, 10 kil. od Myślenic, w parafii Droginia. Brzechów, wś poduchowna, pow. kielecki, gm. i par Daleszyce. W 1827 r. było tu 37 dm. i 231 mk. Brzechowo, wś i dwa folw. A. B. , pow. płocki. gm. Majki, par. Łęg. Wieś włośc, po siada 6 domów, 28 mieszk. , 608 morg. rozl. B. Józefowo lit. B. ma 3 dm. , 14 mk. i 300 morg. obszaru. B. wraz z folwarkiem Chudzynek stanowią jedne posiadłość, zajmującą po wierzchni 540 morgów. B. Chu. Brzeczini, Briesen, ob. Brzeziny. Brzeczka, leśnictwo, pow. wrzesiński, do dóbr Białe Piątkowo należące. Brzeczka, kol. , pow. toruński, gm. i par. Grabia, st. p. Otłoczyn. Ma 287 m. rozl, 15 dm. , 176 mk. , 129 kat. Powstała po r. 1815 przez parcelacyą wsi Grabia. Brzeg, 1. wieś i folwark nad rz. Wartą, pow. turecki, par. Brodnia, gm. Lubola, do dóbr rządowych Brodnia należący. We wsi B. obszerne łąki i pastwiska, gospodarzy 90, do których należy morgów 1599; folwark B. rozl. m. 140. Podług lustracyi dóbr starościńskich z r. 1789, wieś i folw. B. wraz z młynem i wiatrakiem przynosiła skarbowi złp. 980 i gr. 12. A. T. 2. B. Grotowski lub Zdziargleba owM. M. Beskidów ski, wś i B. Lubocki albo Rodkiewicza, wś i os. karczm. , do dóbr Lubocz ob. należąca, obie nad rz. Pilicą, tuż obok siebie położone, pow. rawski, gm. i par. Rzeczyca, razem liczą 16 dm. . 160 mk. , ziemi włośc. 285 morgów. E 1827 było tu 74 dm. i 469 mk. S. W. Brzeg, folw. , pow. czarnkowski, ob. Sławno. Brzeg, 1. niem. Brieg, miasto pow. na Szląsku niższym w regencyi wrocławskiej, nad rzeką Odrą, o 6 mil na południe Wrocławia, mil 6 od Opawy, niegdyś stołeczne osobnego księstwa. Jedno z najpiękniejszych miast w Szląsku, na dość obszernej równinie. Początek jego niewiadomy, a wywody nazwy rozmaite, najpewniejszy od wyrazu brzeg, ponieważ ten ze strony południowej tego miasta tak jest wysoki 20, iż Odra przy największem swem wezbraniu miastu dotąd szkodzić nie może. Wzmiankę o B. w historyi w bardzo oddalonych znajdujemy czasach. Roku 1096 Bretysław król czeski, pustosząc Szląsk, miasto to na łup żołnierzy swoich oddał. Z końcem XIII w. zaczynają się pewniejsze tego miasta dzieje. Gdy Szląsk dostał udzielnych książąt, B. należał do książąt wrocławskich; wtedy miasto, uzyskawszy równe jak Wrocław przywileje, zaczęło się coraz więcej podnosić. W roku 1293, otoczone murem przez Bolesława księcia na Świdnicy. Od roku zaś 1595 obrona tegoż miejsca częściowo tak bardzo powiększoną była, iż mogło roku 1642 wytrzymać mocne czterotygodniowe oblężenie szwedzkie generała Forstenson, który, straciwszy tutaj 1, 400 ludzi, odstąpić musiał. W roku jednakowoż 1807 wały przez Francuzów zrujnowane, na spacery zamienione zostały. W stronie północnej miasta leży niegdyś piękny zamek Piastów, początkiem swoim odległych także sięgający czasów, który w roku 1341 przez Ludwika I Sprawiedliwym zwanego był rozprzestrzeniony. W roku 1427 Hussyci wpadłszy do Brzegu spustoszyli miasto i wycięli mieszkańców w pień. W rok później znowu napadli i spalili je wraz z zamkiem, co było powodem, że mieszkańcy wznieśli wały i wykopali głębokie rowy. W połowie XVI wieku zamek tutejszy wraz z miastem został stolicą książąt, a Jerzy II w roku 1550 znacznie go powiększył, przyozdobił i nadał mu tę postać, jaką miał w połowie XVII wieku, to jest za czasów księżnej Doroty Sybilli, ktora była z domu margrabianka, córka elektora Jana Jerzego. W 1610 r. Sybilla poszła za Jana Chrystyana księcia B. W czasie trzydziestoletniej wojny B. dwa razy był oblężony od Szwedów i szturmem wzięty; zamek jednak mało ucierpiał. Po śmierci Jana Chrystyana objął rządy najstarszy syn jego Jerzy III, a zszedłszy bezpotomnie, zostawił księstwo bratankowi swemu Wilhelmowi, który także zgasł w kwiecie wieka 1675 roku. Był to ostatni potomek książąt Piastów na Szląsku. Starożytny zamek stał nienaruszony aż do roku 1741, lecz w tym roku, w czasie oblężenia przez Prusaków, prawie do szczętu zburzony, już się więcej nie podźwignął. Od tego czasu użyto go częścią na magazyn, częścią na inne cele. Dotąd dziedziniec zamkowy jest wykładany kamieniem kwadratowym; w południowej stronie stała wysoka wieża, dziś już w gruzach; na każdym boku rycerz z kamienia ciosany, obok lwy z głazu. Portyk zachowany. . Sala jadalna i pokoje ozdobione były obrazami książąt Piastów i innych znakomitych osób. Teraz nawet jeszcze widać ślady przeszłej wielkości i kosztownych ozdób, mianowicie nad przysionkiem z kamienia wykutym; szczególniej posąg księcia Jerzego, jego małżonki Barbary i innych książąt. Na południe od zamku leży kościół św. Jadwigi, eryg. 1273, wybudowany około roku 1349 przez księcia Ludwika. W tym kościele była dawniej najpiękniejsza w całym Szląsku kazalnica, z jednego kamienia wykuta, i tutaj z pod Strzelna w roku 1573 sprowadzona, obsypana ze wszystkich stron pięknemi płaskorzeźbami. Cesarz niemiecki, w którego moc dostało się miasto, kazalnicę ową roku 1677 zwalić rozkazał. W tym kościele są groby dawnych książąt na Brzegu. Kościół farny św. Mikołaja, dziś ewangelicki, w r. 1287 przez Henryka księcia na Wrocławiu wystawiony, liczony bywa do najwyższych w całym Szląsku. Kościół św. Piotra i Pawła w roku 1579 przez Jerzego, księcia na Brzegu, na zbrojownię użyty. Kościół paraf. katol. św. Krzyża, pojezuicki, 1735 wzniesiony, Gimnazyum przez księcia Jerzego zaczęte dnia 21 marca 1564 roku, 8 sierpnia 1589 r. poświęcone. Przed bramą stoi kościół ewang. św. Trójcy. Dziś Brzeg posiada ewang. gimnazyum, bibliotekę, wzorowe więzienie, 10 szpitali, dom obłąkanych, arsenał, 7 kościołów, najpierwszą na Szląsku od 1819 r. kasę oszczędności. Oprócz tego fabryki sukna, płótna, pończoch, szkołę rzemiosł, średnią szkołę rolniczą, fabryki maszyn, rybołówstwo sztuczne, 12 jarmarków na bydło, 1 na wełnę i i p. Handel wszelkiemi produktami i 15, 367 mieszkańców; w liczbie tej 2 3 ewangelików, 1 3 katolików przeszło 1000 przestępców i 200 obłąkanych. Miasto B. leży pod 50 51 szer. płn. i 35 6 dł. wsch. , 418 n. p. m. , i ma stacyą dr. żel. górnoszląskiej z Katowic i Ziegenhals do Wrocławia, o 41 kil. od Wrocławia. Stacya ta zowie się BriegCarlsruh, O. S. Księstwo brzeskie czyli brzeskolignickie na Brzegu i Lignicy powstało z działów po śmierci Henryka V ks. wrocławskiego. Właściwe brzeskie obejmowało mniej więcej dzisiejsze powiaty brzeski, olawski, niemczyński, strzeliński; otoczone było księztwami oleśnickiem, wrocławskiem, świdnickiem, ziębickiem, grotkowskiem i opolskiem. Po wygaśnięciu Piastów czyt. Schoenwalder a Die Piasten Tom Briege, 3 t. przeszło we władanie Austryi a od r. 1742 Prus. Dekanat katolicki dyec. wrocławskiej obejmuje 8 parafij Brzeg, Karlowice, W. . Lubieś, Osiek, Kurzątków, Loewen, Lossen, Michałowo. Język kościelny mieszany polski i niemiecki. Powiat brzeski regencyi wrocławskiej ma 10, 72 mil kw. rozl. , 55168 mieszk. , po większej części ewang. Niemców, na prawym brzegu Odry Polaków 12 Polaków w powiecie a 20 katolików; izraelitów tylko 1. Grunta powiatu po większej części żyzne, ale na prawo od Odry lekkie piaski. Uprawia wiele marzanny. Pod Brzegiem węgiel brunatny, pod Karlowicami wapno. Fabryki cukru, francuskich kamieni młyńskich, wyrobów ze skóry, cygar. Główne miejscowości Karlowice, Loewen, Michałów, wś Mollwitz. 2. B. Tak się zwało w XIV w. miasto Dyhernfurth w pow. wołowskim. Brzegi, 1. wś rządowa, pow. jędrzejowski, gm. i par. Brzegi. Leży przy drodze bitej kieleckokrakowskiej. Posiada kościół par. murowany, szkołę gminną, sąd gminny, urząd gminny. W 1827 r. było tu 64 dm. i 393 mk. Par. B. dek jędrzejowskiego liczy 1583 dusz. Gmina B. odl. od Jędrzejowa wiorst 12 1 2, st. poczt, w Podzamczu. W gminie znajduje się gorzelnia, młyn z tartakiem zwany Wyspa na rzece Nidzie i młyn Jasłów na rz. Nidzie, 2 cegelnie, wapielnia, szkoła. Ludn. 2614. Niegdyś B. były starostwem. W 18 w. emfiteuza Kluczewskich, płaciły 1760 złp. kwarty. 2. B, , wś, pow. łukowski, gm. i par. Miastków. W 1827 r. było tu 13 dm. , 140 mk. ; obecnie 246 mk. i 607 morg. obszaru. Br. Ch. Brzegi, 1. wś, pow. nowotarski, ma 5256 morg. rozl. , w tern 3550 m. lasu, 68 domów, 362 mieszk. , parafia łac. w Białce, położenie w najwyższych górach, gleba owsiana. 2. B. , wś, pow. wielicki, o 8 kil. od Wieliczki, w parafii Grabie. 3. B. , wś, pow. Rudki, o 12, 4 kil. na południe od Sambora. Przestrzeń posiadł mniej. roli orn. 857, łąk i ogr. 392, past. 410 morg. ; posiadł. wiek. nie ma żadnej. Ludność rzym. kat. 4, gr. kat. 762. izrael. 11 razem 777. Należy do rzym. kat. parafii w Kalinowie Kaiserdorfie; gr. kat. ma w w miejscu, która należy do dekanatu Samborskiego; posiada szkołę etatową. Brzegi, huta pod wsią Zborowskie, w pow. lublinieckim. BrzegiBielica, jezioro, pow. lipnowski, gm, Kikoł, około rumunku Bielica, rozległe 18 morg, głęb. 36 stóp. Brzanka Brzanka Brzaza Brzazowice Brzechów Brzechowo Brzeczini Brzeczka Brzeg Brzegi