ki, nad rz Rośką, o 19 w. od m. pow. Lipowca, a o 40 w. od Koziatyna et. dr. ż. kijowskobrzeskiej, przy drodze poczt. z Lipowca do Skwiry, posiada st. p. Założona w pierwszej połowie XV w. o 1 w. dalej na uroczysku Kuczohory przez możną rodzinę Kuczohorskich. Do szczętu zniszczona w czasie wojen kozackich, po traktacie andruszowieckim do dawnych właścicieli wróciła, którzy też nową osadę zakładając, dali jej nazwę traktatu. Po wygaśnięciu Kuczohorskich przeszła do Sanguszków, od tych zaś do Szembeków, od których kupiona przez Jakubowskiego, należy obecnie do hr. Tyszkiewiczów. Wioska położona śród ogrodów liczy 1417 mk. wyzn. prawosł. i 39 katol. Była tu daw. kapliczka katol. parafii Kotelnia. Cerkiew paraf. zbudowana w 1719 r. Wizyty lipowieckiego dekanatu za r. 1754. Niedaleko za wsią znajduje się cukrownia, wyrabiająca 35, 800 pud. mączki cukrowej Statystyka cukrownictwa w Rosyi za r. 1878 StPetersburg. Koło wsi jest kilka starożytnych mogił. Ziemi 2520 dz. doskonałego czarnoziemu. Mieszkańcy A. , oprócz rolnictwa, cią gną znaczne zyski ze sprzedaży owoców. Za rząd gminny we wsi Oczeretnej, policyjny stan w Lipowcu. KI Przedrz. Andryaszówka, wś, pow. jampolski, 386 mk. , ziemi włośc. 498 dz. , ziemi dwor. 497 dz. , należy do Grocholskich. Andrychów, Jędrychów, mko i wś, pow. wadowicki, 1343 n. a. morgów rozl. , 362 dm. , 1675 męż. 1959 kob. , razem 3534 mk, 1 3 żydów, nad rz. Wieprzówką, przy gościńcu rządowym prowadzącym z Biały do Wadowic, pomiędzy wzgórzami; w miejscu sąd powiatowy, notaryat, st. p. i tel. , kasa zaliczkowa, targi tygodniowe, browar, dystylarnie spirytusu, cegielnia, pokłady wapna; ludność bardzo przemysłowa, trudni się tkactwem i wyrabia drelichy, znane w całym kraju pod nazwą andrychowskich; szkoła 4ro klasowa, parafia kat. dek. wadowickiego, bardzo starożytna, istniała już przed r. 1440, liczy 7421 wiernych; kośc. paraf. poświęcony w r. 1721 przez Jana Tarłę biskupa kijowskiego i czernihowskiego, w kościele wiele pomników familii hr. Bobrowskich, od dłuższego czasu właścicieli Andrychowa, dawnej własności Ankwiczów, gdzie też Bobrowscy zamieszkują obszerny i ozdobny pałac. Przemysł tkacki zaszczepili tu rzemieślnicy z Belgii, Szląska i Saksonii Niemcy nazywają A. Jendrzichau, których po wyludnieniu Andrychowa w r. 1717 Franciszek z Witowic Czerny kasztelan oświęcimski sprowadził. Stanisław August przywilejem z roku 1767 pozwolił, ażeby Stanisław z Posłowiec Ankwicz, kaszt, biecki, jako opiekun swych dzieci, właścicieli Andrychowa, miejsce to na miasto przemienił, gdzie nie bez zaszczytu krajowego i pożytku skarbu kor. manufaktuj ry obrusów i drelichów od lat kilkudziesięciu pomnażają się. W A. ur. się muzyk Antoni Kocipiński. Długosz wspomina o A. jako należącym do par. Wieprz I, 81. M. M. Andrychowice, wś szlach. , pow. wschowski, nazwa zmieniona na Heyersdorf. Andrykajmie, wś, i folw. , pow. wyłkowyski, gub. suwals. , gm. Zielonka, par. Olwita, 240 mk. , 20 dm. , st. p. w Wyłkowyszkach. Własność Wiktora Gawrońskiego. Andrytowicze, według Echarda miasto w pow. owruckim w XVIII w. Andryupna, ob. Andrepno. Andrzej Święty, ob. Swati Ondrej. Andrzejewo. 1. wś, pow. suwalski, par. Lubowo, 180 mk. , 20 dm. 2. A. gm. , pow. suwalski, liczy 3989 mieszk rozległości, 11, 637 morg. ; s. gm. ok. III w Pińsku, o 10 w. st. p. Szypliszki, do Suwałk w. 22. W skład tej gm. wchodzą Aleksandrówka, Andrzejowo, Białobłoty, Budzisko, Cegielnia, Czerwonka, Giłujsze, Gungliszki, Ignatowizna, Kalinowo, Kociołki, Kupowo, Kupowomałe, Majdan, Mostówek, Mikołajówka, Podświęciszki, Pedwojponie, Postawelek, Romaniuki nowe, R. stare, Sadzawki, Szelmiętka, Szymanowizna, i Ścibowo, Święciszki, Trykampie, Trąpole, Trąpoliszki, Wojciuliszki, Wojponie, Wojponiszki, Zawady i Żegaryszki; ludn. Litwini. Gm. nie posiada ani jednego kościoła i ani jednej szkółki elementarnej. Por. Andrzejów. Andrzejewo, ów, 1. mko pryw. , pow. rossieński, nad jez. t. n. , o 105 w. od Rossien. j Paraf. kościół katolicki Św. Andrzeja, 1780 z drzewa wzniesiony przez Andrzeja Racewicza. Parafia katol. dekanatu retowskiego, dusz 2705. Inaczej A. zowie się Maryanowem. Niedaleko A. z jez. Łajgie wypływa rz. Wiewirża. 2. A. , wś, pow sokólski, gub. grodzieńska, o 9 w. od Sokółki. Andrzejewo, folw. , pow. średzki, ob. Kostrzyn. Andrzejki, wś szlach. , pow. łomżyński, gm. i par. Szczepankowo. Andrzejów, nazwa kilku miejscowości; źródłosłowem jej jest imię Andrzej, które w więcej spolszczonej formie Jędrzej dało nazwę o wiele większej liczbie i daleko starszych osad. 1. A. osada, daw. mko, pow. ostrowski, gm. . Warchoły, nad rz. Broczkiem, posiada urząd gminny, szkołę elementarną; należy do sądu gminnego okręgu III w Czyżewie. A. założony został na gruntach wsi Wronie, w okolicy lesistej, przez Andrzeja Krzyckiego bis. płockiego za przywilejem Zygmunta I w 1528 r. na prawie niemieckiem. Biskupi płoccy jako panowie nie puszczali tu żydów; kościół parafialny założony tu został w 1526 r. przez Tomasza z Tarnowa kanonika pułtuskiego a ukończony w 1606 r. staraniem biskupa Baranowskiego. Jest to obszerna świątynia w stylu ostrołukowym, dość dobrze przechowana. Obecnie A. liczy do 1200 mk. , w tej liczbie 580 żydów; do osady, należy 2139 morgów ziemi, przeważnie pszennej. Na obszernym rynku A. odbywają się dwa jarmarki na woły. Prócz innych mniej ważnych zakładów przemysłowych zasługuje na uwagę jedynie zakład stolarski, zaopatrujący okolice w trwałe i porządne meble. Najbliższa st. p. i dr. żel. warsz. petersb. w Czyżewie. Odl. od Warszawy 125 w. A. parafia dek ostrowskiego liczy 4000 parafian. 2. A. wś, i folw. pow. włodawski, gm. Wola Wereszczyńska, między Włodawą a Łęczną, na północ od Wereszczyna, u stóp wyniosłości panującej nad bagnistą okolicą, 27 dm. , 2074 morg. W XIII wieku istniał tu gród wspominany w Latopisie Hypacowskim. 3. A. dobra, pow. włodawski, znajdują się w nich cztery duże jeziora NidzieWielkie v. Wytyckie, Wązkie, Karaśne i Płotycze. . 4. A. wś, gm. Nowosolna, pow. łódzki, st. dr. żel. fabr. lódzkiej, odl. od Łodzi w 12, od Warsz. w 109. Andrzejowicze, wś, pow. nowogradwołyński, w pobliżu źródeł rz. Uborć, por. Andrejowicze. Andrzejówka, wś, pow. biłgorajski, gm. Kocudza, należy do ordynacyi Zamojskiej, par. w Biały, st p. w Janowie. Andrzejówka. 1. in. Andrejowka, wś, pow. kijowski, nad rz. Zdwiżem, o 13 w. od m. Makarowa; mieszk. 567, ziemi 2415 dzies. Dawniej było to miasto ludne, w którem były 2 kościoły i 19 cerkwi Zupełny zbiór ruskich latopisców t. III str. 194; dziś ma kapl. katol. parafii Makarów. Należy do Paszkowskich. 2 A. in. Andrzejowce, wś, pow. kamieniecki, ludn. 525 dusz męz. , incl. 135 jednodworców na czynszu. Rozl. 267 dz. włościan, 459 dz. rządu, 439 dz. Sobolewów, 232 dz. Lubińskiego. 3. A. mała wioseczka, pow. uszycki, gm. Sołobkowce, 80 dusz. męz. ludn. , 232 dz. gruntu włośc. ; należy do Strychowiec Ignacego Chełmińskiego. Dr. M. Andrzejówka, ob. Jędrzejówka i Rozdziałów. Andrzypole, wś, pow. średzki; 8 dm. , 60 mk. ; wszyscy kat. , 2 analf. Andyce, Andycze, po węg. Andicze lub Andahaz, wś, w hr. liptowskiem Węgry, dobra gleba rolna, 79 mk. Andzelmużja, po łotew. Ondzelmujża, wś, pow. rzeżycki, nad jez. Eszą własność Wejssenhofów, 1927 dzies. Kościół parafialny Św. Jana Chrzciciela, 1782 przez Jama Wejssenhofa orygowany. Par. katol. dek. rzeżyckoraź nieńskiego, wiernych 882. F. S. . Andziejewicze, osada wiejska w półn. zach. str. pow. nowogródzkiego, gub. mińskiej, przy drodze wiodącej ze Szczors do Lubczy, w pierwszym stanie policyjnym i drugim okręgu sądo wym. AI. Jel. Anetów, inaczej Równopole, wś i dobra ziems. w środku pow. ihumeńskiego, niedaleko rz. Swisłoczy, w gm. dukorskiej ob. Dukora, w 3im okręgu sądowym, w 2im stanie policyjnym śmiłowickim. A. dawniej należał do dóbr Dukora, po r. 1830 przez kupno stał się własnością Charewiczów i dziś jest w ich posiadaniu. Folw. ma obszaru przeszło 1300 mor. ziemi, dosyć urodzajnej, niebrak lasu i łąk dobrych; od st. dr. ź. libawskoromeńskiej Rudzieńsk o 5 w. odl. Al. Jel. . Angelin, ob. Anielin. Angelówka, ob. Anielówka. Angełów, przysiołek, ob. Perehińsk; leśnictwo, ob. Knurów. Angelówka, 1 przysiołek, ob. Czernielów ruski; 2 A. albo Engelsberg, kolonia niemiecka, ob. Wełdzirz. Angenburg, właśc. Angerburg, ob. Węgobork. Angera, Angiera, niem. Anger, rz. , dopływ Wielkiej Irby ob. Irba. Angerapia, niem. Angerapp, rz. , jedna ze źródłowych rzek Pregli, przyjmuje Gołdapie, płynie głównie przez Mazury pruskie. Zowią ją też Angrab, Angrama, niekiedy Rapa Kętrz. lub Węgrza. Nad tą rz. p. H. Dewiz odkrył i zbadał wiele grbów pogańskich oraz opisał je w czasopiśmie królewieckiem Schriften der physikalischoekonomischen Gresellschaft XIX. 2. Por. Pregla. Angerapp, wś i dobra w pow. darkiańskim Prus Wschodnich. Angerbach, ob. Usmaiten. Angerburg, ob. Węgobork. Angermünde, m. w Kurlandyi, pow. piltyński, niedaleko morza bałtyckiego, nad Irbą, ze spustoszałym zamkiem. Angern, 1. jez. lub haf w okr. tukkumskim Kurlandyi, par. Kandau, połączone z zatoką ryską, wzdłuż której ciągnie się w. 17 i pół, szer. 2 do 2 i pół w. a oddzielone od owej zatoki smugą lądu od 1 i pół do 2 w. szerokości mającą; miało kiedyś 76 w. kw. rozl. , dziś po większej części osuszone, na dnie bursztyn znajdywano. 2 A. , wś, w pobliżu tegoż jez. Enc. Org. mylnie A nazywa Argern. F. S. Angleniki, 1. okrąg wiejski w gm. Kronach, pow. trocki, liczy w obrębie swoim wsie Angleniki, Wizginy, Jodkasze, Górniszki, Dyakiszki, Dabinta, Krackiemia, Łapojnia. 2. A. , majątek i wś, pow. trocki, nad rz. Łukną, posiada młyn wodny i papiernię, w parafii starotrockiej. Korejwa zowie ją Angleniszki. Angliniki, 1 okrąg wiejski w gm. Międzyrzeczu, pow. trocki, liczy w obrębie swoim wsie Rudziszki, Bajembały, Szklary, Angli niki, Połukna, Boguszyszki, Ołona, Dojnia, Andryaszówka Andryaszówka Andrychów Andrychowice Andrykajmie Andrytowicze Andryupna Andrzej Andrzejewo Andrzejki Andrzejów Andrzejowicze Andrzejówka Andrzypole Andyce Andzelmużja Andziejewicze Anetów Angelin Angelówka Angełów Angenburg Angera Angerapia Angerapp Angerbach Angerburg Angerm Angern Angleniki Angliniki