szlach. , pow. toruński, par. i gm. Grzywna, st. p. Chełmża, ma 1676 m. rozl 1652 ziemi ornej, 9 dm. , 168 mk. , 163 kat. Właściciel Emil Czarliński, b. poseł, dawniej Łaszewski 1821 Kolbe, 1782 Załuskowski. Brąchnowo, niem, Bruchnowo, wś włośc, pow. toruński, par. Biskupice, gm. Grywna, st. p. Chełmża, ma 1723 m. rozl, 62 dm. , 522 mk. , 506 kat. Tu G. Ossowski znalazł pierwszy raz urny t. z. podkloszowe Brączewo, wś nad Wartą, pow. obornicki; 4 dm. ; 39 mk. , 16 ew. , 23 kat; 8 analf. ; st. poczt. Obrzycko o 5 kil; st. kol. żel. Szamo tuły o 20 kil M. St. Brączno, wieś, pow. sieradzki, gm. i par. Brzeźno, rozległości morg 70 wposiadaniu włościan; 37 mk. Brąszew, kol. włośc, i folw. należący do dóbr PrusickaWólka, nad rz. Kocinką, pow. noworadomski, gm. Brzeźnica, par. Mykanów; 42 dm. , 26 mk. , ziemi włośc. 760 m. Br. Ch. Brąszewice, wś, po w. sieradzki, gm. Godynice, par. Wojków, miejsce urzędu leśnego Klonowa, odległa od Sieradza w. 21, rozległo ści morg 2177 w posiadaniu włościan; osad 96; ludności dusz 949 R. 1827 B. miały 83 dm. , 741 mk. . Szkoła elementarna na 100 uczniów, wiatrak z produkcyą 700 korcy, ludność zamo żna. Istniała tu kuźnica żelaza już za Wład. Jagiełły. Żdż. Brda, Stara i Nowa, niem. Altbraa i Neubraa, dwie wsie, pow. człuchowski, niedaleko st. poczt. Koczała i Przechylewo. Stara B. , wś z młynem, par. Kaczała ma 5737 m. rozl, 18 dm. , 274 mk. , 37 kat. Nowa B. w par. Przechylewo, ma 4690 m. rozl, 8 dm. , 94 mk. , 45 kat. Brda, niem. Brahe, rzeka, wypływa z południowej części jeziora Szczytno, Krępsk albo Krampsk zwanego, którego północna strona prowincyą Pomeranią oblewa, pędzi młyn i tartak w Starej Brdzie i po jednomilowym biegu na wschód, zwraca się ku południowi i 3 mile poniżej wpada do położonego pomiędzy człnchowskim i chojnickim powiatem jeziora, z którego wychodzi w powiat chojnicki, przybierając kierunek na 4 mile półn. wschodni aż do wsi Koryta, od której zwraca się ku południowi i przechodzi w powiat tucholski; płynie obok Tucholi i wstępuje w wielkie księstwo Poznańskie, gdzie nad Brdą leżą miasta Koronowo i Bydgoszcz; od Bydgoszczy B. , przepłynąwszy w południowym kierunku mil około 20, przybiera znów kierunek wschodni i 2 mile za Bydgoszczą wpada opodal Fordonu do Wisły. Spławną jest już od Tucholi, lecz żegluga dopiero od Bydgoszczy ku Wiśle znaczniejsze przybiera rozmiary, najwięcej tak zwanemi berlinkami, rzadko parowcami. Najznaczniejszy jednak jest tu spław drzewa. B. połąrozl. od rządu 1865. Jako starostwo niegrodowe przed r. 1772 B. był w posiadaniu Działyńskich, później Czapskich. Kś. F. Bratysław, dawna nazwa Brasławia. Bratyszów, wś, pow. tłumacki, przy gościńcu rządowym idącym z Niżniowa do Stanisławowa, oddalona o 5 kil. na zachód od Niżniowa, a o 1 milę na północ od Tłumacza. Przestrzeń posiadłości większej roli ornej 515, łąk i ogrodów 49, pastwisk 31, lasu 249 m. ; posiadłość mniejsza roli ornej 1667, łąk i ogr. 419, pastwisk 65, lasu 2 m. Ludności rz. kat. 52, gr. kat. 1255, izraelitów 105, razem 1412. Należy do rz. kat. parafii w Niżniowie, greckokat. parafią ma w miejscu, do której należy wieś Antonówka; liczy 1811 dusz gr. kat. obrządku, należy do dekanatu tłumackiego. Posiada szkołę etatową i kasę pożyczkową z kapitałem zakładowym 1822 złr. B. R. Braunau, ob. Bronów na Szląsku austr. Braunsberg, ob. Brunsberga. Braunsdorf, ob. Brumowice, Barczyzna Krnow. Braunsfeld, wś, pow. gnieźnieński; 2 miej scowości 1 B. 2 osada Kalina; 22 dnu; 233 mk. ; 178 ew. , 55 kat. ; 36 analf. ; st. pocz. i kol. żel. Trzemeszno o 7 kil. M. St. Braunsrode, ob. Łopatki. Braunswalde, ob. Bruszwałd i Brunswałt. Brausen Grossi Klein, wieś szlach. i folw. , pow. suski, gm. Ulnowo, par. Sława, st. p. Susz; ma 4389 m. rozl. z folwarkiem Fa. bian t. j. 2606 roli ornej, 435 łąk, 334 pastwisk, 930 lasu; 17 dm. , 193 mk. ewang. Brausendorf, ob. Brudzewko. Brawantyce, ob. Klimkowice. Brazanie, jezioro, pow. sejneński, przy dro dze z Sejn do Sopoókiń, ma brzegi lesiste, wyniosłe, leży o 3 w. od lewego brzegu Czarnej Hańczy. Brazanierz ob. Brzeźmierz. Brażoła, wś, pow. trocki, gm. Troki, o 4 wiorsty od Trok. Dobra B. w 1850 r. liczyły 14 wsi, 8 zaścianków, 3731 dz. rozl. ., były własnością rządową. Okrąg wiejski B. w gm. Trokach, liczy w obrębie swym wsie Brażoła, Burbiszki, StaraBuda, Nowosiołki, Dobiły, Mejdany, Ołsoki, Jagieliszki, Zaleszczyzna, Gratowszczyzna. Brażoła czyli Trockie jez. w pow. trockim, obok m. Nowe Troki, po litew. zowie się Galwe, dł. do 6 w. , sz. do 2. Wody B. spływają rzeczką Brażołką do Wilii. W jez. B. poławiają się słynne sielawy trockie. Brażyńce, wś, pow. nowogradwołyński, gm. derewicka, dusz włościan męz. 382, ziemi włościan 826 dz. Ziemi dwor. 1441 dz. , wła sność Pruszyńskich. Ma kaplicę katol. parafii Połonne. L. R. Brąchnówko, niem, Bruchnowko, wieś Brd. czona jest z Notecią przez kanał bydgoski. Znaczniejsze dopływy rz. B. są Kamionka i Sępolno, Przepływa B. jeziora Sułomie i Charzykowo Długosz. Obfituje w minogi i łososie. Brdów, os. przedtem mko, nad jeziorem t. n. , pow. kolski, gm. Lubotyń, leży o 3 wiorsty na wschód od Babiaku, przy drodze z Koła do Izbicy. Posiada kościół parafialny murowany z XIV w. szkołę początkową i dom schronie nia dla starców i kalek. W 1827 r. B. liczył 94 dm. i 794 mk. , w 1859 r. 85 dm. i 863 mk. , obecnie ma 1894 mk. Niewiadomo kiedy B. powstał i komu winien swoje założenie. W r. 1562 król Zygmunt August nadał mu prawo niemieckie, w ostatnich zaś czasach należało do starostwa kolskiego. Kościół tutejszy pod wezwaniem św. Wojciecha w bardzo dawnych wiekach zbudowany, pierwotnie parafialny, w r. 1436 Władysław Jagielończyk oddał pau linom, którzy tu uroczyście wprowadzeni byli w dniu 17 sierpnia 1437 roku. Była to szczu pła świątynia, Paulini rozszerzali ją i przy ozdabiali w różnych czasach, a w 1790 r. wy stawili przy niej ozdobną wieżę z zegarem, uszkodzonym przez piorun w 1870 r. Zgro madzenie tutejsze nie było liczne. Zwykle przemieszkiwało w Brdowie 8 a niekiedy 9 za konników, ktorych ostatnim przeorem był ksiądz Czechowicz. Po supremacyi zgroma dzenia w r. 1819 klasztor oddano księżom świeckim i znowu na parafialny zamieniono. Jest to budowla dosyó okazała, a stojąc na wyniosłym brzegu jeziora, wysokiemi drze wami ocieniona i zdaleka widoczna, zdobi całą okolicę. W 1824 r. osiedli tu sukiennicy z Nie miec sprowadzani; jeszcze w 1859 r. istniała fabryka kuczbaju. Br. Ch. Brdowo, folw. , pow. wągrowiecki, ob. Czeszewo. W B. mieszkał i umarł Karol Libelt. Brdowskie jezioro, pow. kolski, przy osa dzie t. n. Brzegi bezleśne, przeważnie wynio słe; długości do 6 w. , szer. około pół w. , cią gnie się wązkim pasem od połud. ku półn. Od półn. i w części dolnej od zachodu styka się z mokrą niziną. Br. Ch. Brechelshof, wś, pow. jaworski, nad Szaloną Nissą, w par. kat. Słup; st. dr. żel. z Lignicy do Świdnicy, o 12 kil. od Lignicy. Breczinke, ob. Brzezinki Bredejka, rzeka, wypływa z bagien i jezior na gruntach wsi Meszliny, w pow. wyłkowyskim, przepływa przez łąki i grunta wsi Kumiecie, folwarku Podborek, wsi Purwiniszki, dalej fol. Józefowo, który urządzony został na miejscu dawniejszej wsi Szukie; następnie płynie przez grunta i łąki wsi Miświecie, folwarku Kawkokalnie, a nareszcie na gruntach wsi Czyczki wpada do rzeki Stara Szyrwinta. Biegnie po równinie, w gruncie gliniastym, Bre. dno muliste, długa 1 i pół mili, szeroka 6 do 8 stóp. L. W. Bredessa, jezioro i rzeczka z jeziora tego do Swiętej rzeki wpadająca pod Uszpolem, należące do dóbr Dekszniany Koziełłów, w pow. wiłkomierskim. Bredessie, wś, pow. nowoaleksandrowski, do dóbr Dusiaty niegdyś hr. Platerów należąca, nad jeziorem tegoż nazwiska, przy drodze z Dusiat do Abel. Bredynki, niem. Bredinken, wś, pow. reszelski, st. p. Biskupiec na Warmii. Bredyszki, os. , pow. władysławowski, gm. Syntowty, par. Łuksze, liczy 2 dm. , 19 mk. Bredzie, wś, pow. władysławowski, gm. Zyple, par. Szaki. Liczy 6 dm. , 45 mk. Bredziszki, wś, pow. maryampolski, gm, Szumsk, par. Giże. Liczy 3 dm. , 53 mk. Breginie, wś szlach. , pow. mławski, gm. Ratowo, par. Unieck. Liczy 18 dm. , 78 mk. , 300 m. ziemi. B. Ch. Brehse, Bresel, ob. Gauja. Brehy, węg. NagyBereg, miasteczko w hr. bereskiem Węg. , kościół paraf. ewang. , las dębowy, jarmarki, zwaliska starego zamku tejże nazwy; 1609 mk. Breile, ob. Brelowice. Breitenau, Bretnowa, ob. Bruntal. Breitendorf, ob. Wujezd. Breitenfelde niem. , wś włość. i szlach. oraz młyn, pow człuchowski, st. p. Landek, par. Hamersztyn. Wś włość. ma 3, 251 m. rozl. , 38 dm. , 429 mk. , 3 kat. ; wś. szl. 2, 902 m. rozl. ; młyn 827 m. rozl. Breitenheide, ob. Szeroki bór. Breitenstein, ob. Szerokikamień i Braksztyny. Breitfelde, ob. Szerzawa. Brejdaki, po łotew. Brydaki, wś w pow. lucyńskim, parafii ewersmiijskiej, własność Bouszewiczów. Brejdyny, niem. Broedienen, wieś i dobra, pow. ządzborski, st. poczt. Piecki. Brejtowo, wś, pow. mołogski, gub. jarosławska, st. p, między Mołogą i Wiesjegońskiem. Brekenhof, ob. Bocianowo. Brekow, węg. Barko, wieś w hr. ziemneńskiem Zemplin, Węg. , kościół katol. filialny, 624 mk. W pobliżu na wzgórzu rozwalmy zamku, zbudowanego jeszcze przed r. 1330, później własność wojewody Wilhelma Drugetha, zniszczona r. 1644 przez Rakoczego. Brele, niem. Schoenwaldau, wś, pow. szczycieński, pod Chochłem. Brelików, ob. Brylików. Brelki, wś, pow. płocki, gm. Majki, par. Łęg, zajmuje powierzchni 330 m. 210 gruntu ornego, liczy 9 dm. , 44mieszk. , drobni właściciele. Bratysław Brda Brd Brdów Brdowo Brdowskie Brechelshof Breczinke Bredejka Bre Bredessa Bredessie Bredynki Bredyszki Bredzie Bredziszki Breginie Brehse Brehy Breile Breitenau Breitendorf Breitenfelde Breitenheide Breitenstein Breitfelde Brejdaki Brejdyny Brejtowo Brekenhof Brekow Brele Brelików Brelki