posiadłości litewskich, w 17 w. kilka razy zdobywane i burzone, 4014 mk, 4 cerkwie, bank. A. pow. ma 1700 w. kw. rozl. , 70 tys. mk, grunt gliniasty, ubogi w lasy, mało urodzajny, nad brzegami Oki pagórki Siemienow. Aleksiniec, Oleksiniec, mko i wś, pow. krze mieniecki, przy samej granicy austryackiej. Majętność A. do któréj należały wsie Baszuki, Swiniuchy, Rydoml, Borszczówka i Taraż, stanowiące wspólny klucz, była własnością ks. Czartoryskich, a w następstwie przeszła w dom hr. Rzyszczewskich. Jest tu starożytny zamek z bastyonami, podziemnemi lochami i mostem zwodzonym, na wysokiej górze zbudowany, później na rezydencyą hr. Rzyszczewskich przerobiony. W tym zamku na początku zeszłego stulecia ówczesny właściciel Aleksińca fundował szkołę, do której uczęszczały i dzieci miejscowych włościan. Hr. Gabryel Rzyszczewski zaprowadził w majątku postępowe gospodarstwo i hodowlę owiec, które z Hiszpanii sprowadził. Obok A. jest folw. Iwanie, niegdyś letnia rezydencyą właścicieli. Miasteczko Aleksiniec, przez samych żydów i mieszczan zamieszkałe, miało niegdyś sławne na swoje czasy garbarnie. M. S. Aleksino, 1. wś, pow. kowrowski, gub. włodzimierska, o 30 w. od Kowrowa, st. poczt. 2. A. wś, pow. dorohobuski, gub. smoleńska, o 15 wiorst od Dorohobuża, z fabryką papieru. Aleksota, 1. gm. , pow. maryampolski, lud. 9250, rozl. 15524 morg. , sąd gm. ok. III Godlewo o 7 w. , st. p. Wejwery. W skład gm. wichodzą Aleksota, Bojary, Taboniszki, Czeb eliszki, Dębowo, Dobrowola, Dominikanka, Dowgilliszki 2 folw. Drotowszczyzna, Dziewagoła, Fornhejtyszki, Giermaniszki wś. i fol. , Girnikileśne Gojżany, Ilewicze, Julianowo, Kantaliszki, Karkiszki wś i folw. , Kierkieliszki fol. , Klukowszczyzna, Koźliszki wś i fol. , Łąkachrapicka, Ł. Wiliniuma, Marwa fol, Marwianka, Mironiszki wś. i fol. , Mitkuny, Naugardyszki, Norejkiszki wś i fol. Omole, Oźliszki, Papiszki, Piple, Poderyszki, Przysłowiecie, Ryngwaldyszki, Sapieżyszki os. , S. wś i fol. , Sokołowszccyzna I i II, S. Narbuta, S. Łusz czewskiego, Stangwieliszki, Taboryszki, Tyrkiliszki, Wierzby, Wesołe wś. i fol, Wilimy, Wirbiliszki, Wojtyszki i Żegaryszki. 2. A. osada utworzona z mka t. n. , pow. Maryampolski, nad samym brzegiem Niemna, połączona mostem, z Kownem, położonem na przeciwnym brzegu. Miejsce to słynne z uroczego położenia. Z wysokiej góry, u stóp której leży A. rozciąga się obszerny widok na Kowno, rzekę Wilią łączącą się z Niemnem, i na opiewaną przez Mickiewicza dolinę, dziś przeciętą koleją żelazną. Dzięki swemu położeniu nad Niemnem i w sąsiedztwie Kowna A. stanowi dość ożywiony punkt handlowy i służy za rynek zbożowy dla okolicy. A posiada urząd gminny, dwie szkoły początkowe, młyn parowy, fabrykę gwoździ drewnianych, liczy 80 dm. i 1173 mk. , odl. od Maryampola 51 w. , od Suwałk 107, od Warszawy 375 w. W 1812 r. tędy się przeprawiła przez Niemen armia Napoleona. 3. A. , dobra tamże, utworzone z części wielkich dóbr Freda, obecnie stanowią własność małoletnich Gawrońskich, wnuków poprzedniego dziedzica Fredy. 4. A. , góra na lewym brzegu Niemna, wprost Kowna, obok osady t. n. Góra ta poświęconą była bogini Aleksota, która tak samo jak Milda była boginią miłości i miała tu swoją świątynię. W pobliżu A. znajduje się wyniosłość zwana dawniej Praurimie, dziś Wesoła ulubione miejsce mieszkańców Kowna, na którem niegdyś odbywał się obchód święta umarłych, zwany chautury dziady. Aleksówka, osada budników, inaczej Ma zurami zwanych, pow. żytomirski, w olbrzy mich niegdyś lasach, nad rzeczką Bałyn poło żona, do majątku Nieborówka, własność Bielakowskich stanowiącego, należąca. Wiadomo, że Mazury czyli budnicy, sprowadzani przez właścicieli lasów dla obrabiania leśnych materyałów, osiedlali się pojedynczo, tak, że chata od chaty w jednym majątku była oddalona na znacznej przestrzeni. Otóż w latach 184050 ówczesny właściciel Nieborowki Stefan Bielakowski zgromadził rozrzuconych budników w jedne osadę, którą A. nazwał, usiłując przyzwyczaić ich do życia więcej towarzyskiego. A. położona w lasach, ornych pól nie ma; mieszkańcy jej mają tylko obszerne ogrody i sianożęcia a utrzymanie ich stanowi po dziś dzień las, który, jakkolwiek dobrze przetrzebiony, jeszcze dostarcza materyału na mniejsze beczułki, narzędzia gospodarcze, obody, drzewo opałowe, co wszystko budnicy wyrabiają i spieniężają w Żytomierzu, a nawet transportują do połud niowych gubernij Cesarstwa. W lasach tutej szych jeszcze około 184050 rosły dęby, których pnie trzymały przeszło trzy łokcie średnicy, a oprócz mnóstwa pomniejszej zwierzyny, jak cietrzewie, głuszce, sarny i dziki, były i łosie. M. S. Alekszyce, wś, pow. grodzieński, nad Swisłoczą, była st. p. między Zarubiczami a Werepkami, o 37 w. od Grodna. Dolina alekszycka podlega częstym wylewom rzeki. Alembork, ob. Alberga. Aleszki, zwane 17841862 Dnieprowsk, od 1862 m. powiatowe powiatu dnieprowskiego gub. taurydzkiej nad Dnieprem, st. poczt. , 8802 mk. , o 1750 w. od Petersburga. Os. starożytna, 1784 wskrzeszona, u Nestora zwana Oleszje. Słynie z uprawy kawonów i rybołówstwa Siemienow. Alex niem. , rz, , lewy dopływ Wenty, w Kuflandyi, w parafii Goldynga, przyjmuje Willgalen. Alexanderfeld niem. , ob. Aleksandrowice na Szlązku austr. Alexanderhof niem. , ob Aleksandrowo. Alexandersfeld niem. , ob. Aleksandrowo i Bodzewo. Alexanderruh, Alexandersruh niem. , ob. Aleksandrowo. Alferowskie, sioło, pow. kadnikowski, gub. wołogodzkiej, st. poczt. między Kadnikowem a Welskiem. Alfonsowo, po łotew. Olponsowa, wś, pow. dynaburski, par. Nidermujźa, własność Aleksandra Łabuńskiego. Alfredowka, przysiołek, filia gr. kat. paraf. Kurowice ob. . Algawiszki, Allgawischken niem. , W. i M. , dwie wsie, okr. reg. gąbiński, pod Kaukiejmami, 273 i 135 mk. Alge niem. , rz. , wpada do Kuryszhafu tuż obok Niemna, na zachód. Algier, pow. bukowski, ob. Linie Linde. Alinia, wś, pow. koniński, gm. Władysławów, o 22 w. na wsch. połd. od Konina, o 3 w. od Władysławowa, 148 mórg rozl. , 40 ludn. , grunt piaszczysty, utworzona 1847 po wyciętych lasach z gruntów do dóbr Rusocice należących. J. Ch. Alinka, zaśc, pow. trocki. W pobliżu A. kurhany z czasów wojen krzyżackich, prawdopodobnie z r. 1348. Aliszki, niem. Alischken, wś, dobra i leśnictwo w pow. wystruckim, 430 mk. Alkschne niem. , ob. Usmaiten. Alle, rz. , ob. Łyna. Alleenhof, ob Julianka. Allenau, wś. pow. frylądzki, 460 mk. , należy do funduszu stypendyalnego wszechnicy królewieckiej. Allenberga, Allenburg, ob. Alberga. Allendorf Gross i Klein, dwie wsie i dobra pow. welawski, pod Albergą, 156 i 30 mk. Allenstein, ob. Olsztyn. Allerengel, Allergottesengel, ob. Aniołki. Allersberg, ob. Heilsberg. Allmoyel, Almoyen, ob. Ilmonie. Allodial Ellgoth, ob. Ligota. Allohksne, ob. Durba. Allschwangen, ob. Alszwang. Allyrode, folw. , pow. chodzieski, ob Strzelce Strelitz. Alma, rz. w Krymie, dł. 70 w. , źródło na półn. stoku Jaiły, w dolinie słynnej z sadów owocowych, głównie jabłkowych po tatarsku alma, jabłko. Nad brz. A. słynna bitwa 20 wrz. 1854 między wojskami rossyjskiemi a armią sprzymierzoną. Almas węg. , ob. Jabłonów, Jabłunów, Almenhausen, wś, pow. jeławski, 240 mk. , kośc. ewang. par. Almoyen, ob. Ilmonie. Aloizów, 1. wś, pow. wiłkomierski, par. Kupiszki, z kościołem S. Jana, 1794 wystawionym z drzewa przez obyw. Kościałkowskiego; filia. 2 wś. pryw. , pow. poniewieski, o 51 w. od Poniewieża. Aloizówka, wś i majątek, pow. mozyrski, własność Adamowiczów. Alolia, ob. Muldowa. Alonta, rz. , dopływ Minogi ob. , z lewej strony. Aloxote, ob. Saka. Alpy polskie. Tak Długosz Tatry nazywa. Alschhof, wś w Kurlandyi, parafii Amboten, piece wapienne. Alschwangen, ob. Alszwang. Alsen, folw. , pow. inowrocławski, ob. Lachmirowice. Alsen, folw. , pow. wałecki, do zamku Frydlądu należący, 1866 tak przezwany, 15 mk. , ewang. Alsiedy, ob. Olsiady. Alsö, po węg. niższy; ztąd w wielu nazwiskach np. AlsöSajö, AlsöKubin ob, Sajó, Kubin. Wyższy po węg. Felsö. Ałstadt, Altsat, Altstadt niem. , wś, pow. morąski, pod Christburgiem. Alszakis, struga, lewy dopływ Olsy, która do Mitwy z prawej strony wpada. Alszwang, Alszwangen, niem. Allschwangen, Alschwangen, mko, pow. hazenpocki, gub kurlandzka, o 25 w. od Goldyngi. Paraf. kościół katol. Ś. Michała Arch. , założony 1623 przez kr. Jana Ulryka Szweryna. Par. katol. dek. kurlandzkiego dusz 9169, z filią w Felixbergu kościół Ś. Józefa z r. 1862. Par. A. obejmuje ważniejsze wsie Adsen, Bassen, Guddeneeken, Felixberg, Pewikken i i. W A. znajduje się spustoszały staroż. zamek krzyżacki, 1372 wzniesiony przez w. mistrza Wilhelma von Freimersen. Alt, Alte, po niem. Stary, a, e, wyraz wchodzący w skład wielu niemieckich nazw miejscowości, które się od niego zaczynają. Wymieniamy poniżej ważniejsze, których zaś brak, te będą zamieszczone pnd nazwiskami pozostałemi po odrzuceniu Alt, np. AltBraa pod Braa, AltLubitz pod Lubitz. Altania, ob. Twardowa górka. Altau, ob. Toporzysko. AltBielitz, ob. Bielsko Stare. Altboyen, ob. Bojanowo Stare. AltBusch, ob. Stary Las. AltChristburg, wś, pow. morąski, st. p. , 885 mk. Altdamm, m. na Pomorzu, reg. szczecińska, st. p. , 4414 mk. AltDollstädt, wś, pow. pasłęcki, st. poczt. , 210 mk. Altdorf, ob. Starawieś. AlteBabke, ob. Babki, Starebabki Alt Aleksiniec Aleksiniec Aleksino Aleksota Aleksówka Alekszyce Alembork Aleszki Alex Alexanderfeld Alexanderhof Alexandersfeld Alexanderruh Alferowskie Alfonsowo Alfredowka Algawiszki Alge Algier Alinia Alinka Aliszki Alkschne Alle Alleenhof Allenau Allenberga Allendorf Allenstein Allerengel Allersberg Allmoyel Allodial Ellgoth Allohksne Allschwangen Allyrode Alma Almenhausen Almoyen Aloizów Aloizówka Alolia Alonta Aloxote Alpy polskie Alschhof Alschwangen Alsen Alsiedy Als Altsat Alszakis Alszwang Alte Altania Altau Altboyen Altdamm Altdorf