Wspominają, o nich często najdawniejsze dokumenta z początków XIII w. Br. Ch. Bobrowniki, 1. nad Wisłą, os. , przedtem mko. rządowe, pow. lipnowski, gm. i par. t. n. Była tu osada jeszcze za Konrada I, księcia mazowieckiego. Król Lndwik, wraz z innemi grody, nadał ją r. 1377 Władysławowi, księcm opolskiemu, siostrzeńcowi. Książę ten r. 1396 sprzedał B. krzyżakom, którzy wystawili na prawym brzegu rzeki, na pewnym rodzaju przylądka a raczej wyspy wodą do koła oblanej, niewielki murowany zamek, a w roku 1403 wielki mistrz zakonu Konrad Jungingen samą osadę wyniósł do stopnia miasta na 52 włókach chełmińskich. W nadaniu tern nazwane jest Stadt Beberen miasto bobrowe. Boku 1408 wraz z ziemią dobrzyńską wykupione i do całości kraju wcielone. Lubo Krzyżacy w następnym roku zamek zdobyli, jednak przy zaborze tym się nie utrzymali. Obywatele ziemi dobrzyńskiej opustoszały zamek postanowili własnym nakładem podźwignąć, na co zezwolił sejm 1641 r. , lecz go wojny szwedzkie na nowo tak dalece spustoszyły, że w r. 1765 większa część murów w ruinie leżała. Podług ostatniej lustracyi r. 1789 oprócz zrujnowanego zamku było 84 domów. Za naszych czasów rząd królestwa dozwolił ruderę zamku rozebrać a z gruzów jego stanęło kilka zabudowań w Strońsku i Ciechocinku, tak, że pozostało tylko kilka ułomków, ściany i piwnice. Jest tu kościół par. murowany dawnej fundacyi, ostatecznie przerobiony, w 1788; sąd gminny okr. II, urząd gminny, szkółka elementarna. W 1827 r. było tu 88 dm. i 620 mk. , w 1859 r. 108 dm. i 983 mk. ; obecnie 109 dm. i 1607 mk. B. starostwo os. i B. wójtostwo wś, przez drobną szlachtę zamieszkałe, mają 3 dm. , 26 mk. i 91 morg. ziemi. Gmina B. liczy w swym obrębie 27 wsi, gruntów 17, 697 morg. , w tej liczbie 9, 666 morg. ornych. Do gminy należą nast. wsie Bobrowniki, Białebłoto, Gnojno, Brzeźno nad jeziorem, Korytkowo, Brzeźno, Rybitwy małe, Ośmiałowo, Komorowo, Maliszewo, Bógpomóż, Celiny, Żołnowice, Zawady, Zmyślin, Bek, Myszek i in. Par. B. dek. lipnowskiego ma 1042 wiernych. 2. B. nad Wieprzem, os. , przedtem m. rządowe, pow. nowoaleksandryjski, gm. Irena, o 1 m. od Gołębia. Położone na prawym brzegu rzeki, o 5 w. od ujścia do Wisły, przy trakcie bitym warszawskolubelskim. Nadane niegdyś przez stany rzeczypospolitej polskiej wraz ze wsią Dęblinem dziś Iwangrodem Hieronimowi Lubomirskiemu, hetmanowi wielkiemu koronnemu i kasztelanowi krakowskiemu; później należało do Mniszchów. Ma kościół par. starożytny murowany, erekcyi niewiadomej, ale 1487 uposażony przez Stan. Tarłę; obecny murowany w stylu kazimierzowym. W 1827 r. było tu 128 dm. i 787 mk, w 1859 r. 127 dm. , 1, 258 mk. ; warsztaty tkackie, huta szklana, w pobliżu fabryka krochmalu, świec woskowych i t. p. istniały tu w ostatnich czasach. Obecnie B, stanowią majorat. Par. B. dek. nowoaleksandryjskiego ma 2444 dusz. 3. B. , wś rządowa nad rz. Brynicą, pow. będziński, gm. Bobrowniki, par. Siemonia. Leży na samej granicy od Szląska, odległ. 12 wiorst na zach. półn. od Będzina, z którym łączy ją droga bita. Posiada urząd gminny, Wraz z drobnemi koloniami Kaznycie, Namiarki i Wygoda ma obszaru 1490 mórg ziemi włośc, i 45 rządowej, w tern 990 ornego gruntu. W 1827 r. było tu 98 dm. i 488 mk. , obecnie 176 dm. , w tej liczbie 11 mur. i 1760 mk. Gmina B. należy do sądu gminnego okręgu II w Ujejscach, stacya pocztowa w Dąbrowie górniczej, W gminie znajdują się kopalnie rządowe rudy żelaznej i galmanu, kopalnie węgla kamiennego i galmanu, w części skarbowe, w części prywatne, 6 młynów wodnych. 4. B. , wś i fol. , pow. kozienicki, gm. Bobrowniki, par. Głowaczów. W 1827 r. było tu 45 dm. i 283 mk. , obecnie zaś 36 dm. i 442 mk. ; ziemi dwor. 1029, włośc. 1352 morg. Gm. B. z urzędem w DabrowieMiejskiej ma 3200 ludn. , obszaru 11260 morg. , w tern ziemi dwor. 1725 morg. , s. g. okr. IV we wsi Brzoza, st. p. Magnuszew, odl. od Kozienic 20 w. W skład gm. wchodzą Bobrowniki, Chojnów, Dobieczyn, Selenów, Ignacówka, Józefów, Klementynów, Kosmy, Kruszyny, Lipskawola, Lipskiebudy, Łukawa, Łukawskawola, Maławieś, MiejskaDąbrowa, Muszary, Nijaków, OlszowaDąbro wa, Paulanka, Sielce, Stawki, Studnie, Sułków, Zadąbrowie i Zieleniec. 5. B. , wieś, pow. sieradzki, gm. Bogumiłów, par. Chojne, odległa od Sieradza wiorst 11, rozległości morg 390 w posiadaniu włościan; 288 mk. wyznania katol. , ludność zamożna. 6. B. , wś, pow. łowicki, gm. Dąbkowice, par. Łowicz, odl. od Łowicza 6 w. Znajduje się tu młyn wodny i parowy. W 1827 r. było tu 51 dm. i 340 mk. , obecnie 70 dm. i 329 mk. 7. B. , wś i folw. , nad rz. Pilicą, pow. Końskie, gm. Dobromierz, par. Stanowiska. Tartak parowy. W 1827 r. było tu 22 dm. i 179 mk. 8. B. , dwie wsie przyległe, pow. kalwaryjski, gm. i par. Simno. Leżą między jez. Giłujcie i Duś, połączonemi strumieniem. Mają obie razem 45 dm. , 351 mk. , leżą o 32 w. od Kalwaryi. 9. B. , wś rządowa, pow. wyłkowyski, gm. Pojeziory, par. Szumsk, o 18 w. od Wiłkowyszek. W r. 1827 było tu 30 dm. i 217 mk; obecnie 35 dm. , 336 mk. Bobrowniki, 1. okrąg wiejski, gm. Worniany, pow. wileński, liczy nast. wsie Bobrowniki, Grzebały, Czyżowszczyzna, Kierniany, Dyrszuny, Bodziwoły i zaśc. Jancyszki, Chodorzyszki. 2. B. , okrąg wiejski w gm. Wysoki Dwór, pow. trocki, liczy w obrębie swoim tylko jednę wieś Bobrowniki. 3. B. , wś, pow. sokolski, gub. grodz. , o 8 w. od Sokółki. Bobrowniki, 1. Małe i Wielkie z Jurkowem, wś pow. tarnowski, rozl. 1741 morg. , w tern 1221 m. roli ornej; 52 dm. , 320 mk. ; parafia łac. w Jurkowie, szkoła ludowa filialna. Leżą. B. w glebie pszennej, bardzo urodzajnej, w blizkości rzeki Dunajca, o 1 kil. od Żabna. 2. B. z przys. Dobczyce, wś, pow. chrzanowski, w par. rz. kat. Bobrek, o 5 kil. od Oświęcimia. 3. B. , wieś, pow. tłumacki, nad Złotą Lipą, przy ujściu tej rzeki do Dniestru, o 3 mile na północ od Tłumacza, o półtora kil. od st. p. Uście Zielone. Przestrzeni obszar dwor. posiada roli ornej 137, łąk i ogrodów 3, past. 98, lasu 31; posiadł, mniej, roli ornej 476, łąk i ogrodów 75, past. 113, lasu 72. Ludność rz. kat. 107, gr. kat. 563, izrael. 8 razem 688. Należy do rzymskokat. parafii w Uściu Zielonem a gr. kat. par. w Łackiem. Właściciel większej posiadłości Władysław hr. Karnicki. Bobrowniki, 1. domin. , pow. wągrowiecki. 1159 morg. rozl. , 5 dm. , 71 mk wszyscy kat. , 15 analf. ; stac. poczt. Wągrowiec o 6 kil. , stac. kol. żel. Rogoźno o 15 kil. Własność O. Szulczewskiego. 2. B. , kolonia, pow. wągrowiecki, 4 dm. , 42 mk. , 4 ew. , 38 kat. , 12 analf. Bobrowniki, wś i dobra, pow. raciborski, par. katol. Hulczyn, z osadą Malanken na wzgórzu. Piękny widok na Beskidy szląskie. Bobrowniki, ob. Bobrowice. Bobrowo, ob. Bobrów i Bobrowa. Bobrowo, wieś szlachecka i kościelna, pow. brodnicki, 4048 m. rozl. , 3079 roli ornej, 189 łąk, 209 pastw. , 318 lasu, 253 wody; gorzelnia, 16 dm. , 275 mk. , 273 kat. , gm. i urz. sta nu cyw. Bobrowo. W r. 1634 starosta w Pokrzywnie pod Grudziądzem nadał tę wieś be nedyktynkom w Grudziądzu, w których posia daniu była aż do czasów pruskich 1772. W r. 1782 była w posiadaniu Jezierskich, 1821 tak samo, dziś właściciel Jan Czapski. Pod B. znajduje się okop, mylnie przez lud zwany szańcem szwedzkim; starożytnicy uważają go za grodzisko niem. Burgwall z pierwszych wieków ery Chrystusowej. Czyt. Ossowskiego O pomnikach przedhistorycznych Prus królewskich, str. 5 10. J. B. Bobrowo, niem. Bebbrow wś, pow. lęborskim, ziemi pomorskiej. Bobrowska Wola, wś, pow. pilzeński, o 1 kil. od Dębicy, w par. rz. kat. Przęcław. BobrowskaWola, wś i folw. , pow. Końskie, gm. Dobromierz, par. Stanowiska, w pobliżu wsi Bobrowniki, w tejże gm. i par. Bobrowszczyzna. ob. Świsłocz, rz. Bobrujka, rz. , dopływ Berezyny z prawej strony, uchodzi pod Bobrujskiem. Bobrujkowa, góra nasypowa, o 2 1 3 w. na wschód od mka Turowa, w pow. mozyrskim. Bobrujsk, m. pow. gub. mińskiej, pod 53 8 szer. płn. i 46 55 dł. wsch. , na prawym brzegu Berezyny, przy ujściu Bobrujki, o 565 w. od Warszawy, 842 w. od Petersburga. 623 od Moskwy, 139 od Mińska, 110 od Mohilewa, . 96 od Ihumenia, 171 od Rzeczycy, 107 od Słucka, 199 od Mozyrza drogą pocztową. St. dr. żel. landwarowskoromeńskiej na przestrzeni HomelMińsk, między Berezyną a Jasienicą, o 142 w. od Homla. St. tel. międzynarodowa, W początkach wieku XVI wzniesiono tu za mek. W r. 1502 Tatarzy okolice tutejsze plą drowali. Za Michała Glińskiego szturmem wzięty Bobrujsk r. 1508, powrócony wnet zo stał Litwie. Piotr Tryzna, wojewoda parnawski, wymurował kościół farny i założył rezydencyą jezuitów około 1627 r. Mieli oni tu szkoły aż do zniesienia zakonu, choć 1651 zbu rzono im rezydencyą i chwilowo musieli B. opuścić. Miasto, liczące za Władysława IV domów 1, 880, wkrótce potem przyszło do osta tniego upadku. W czasie powstania Bohdana Chmielnickiego, kozacy, opanowawszy Bobrujsk pod dowództwem Poddubickiego czy Podubicza, spoinie z mieszczanami bronili się uporczywie r. 1648 przeciw oblegającym wojskom litew skim pod wodzą Wołłowicza, Gąsiewskiego i Macieja Frąckiewicza. Dopiero Janusz Radziwił, przybywszy z resztą wojska, po zdoby ciu Mozyrza, skłonił ich do zdania się na łaskę. Przebaczono miastu z warunkiem wydania przywódzców buntu, którzy, przewidując los jaki ich czekał, zamknąwszy się w drewnianej baszcie, żywcem 1649 się spalili. Poddubicki zaś, rzuciwszy sie w nurty Bezezyny, chciał ujść kary, ale wyciągnięty z wody, na pal wbity został a według innych powieszony. Od tego czasu stan miasta ciągle był nędzny; tylko jezuici, osadzeni przy farze, ożywiali cokolwiek miasto, utrzymując szkoły; po ich zniesieniu komisya edukacyjna ustanowiła tu szkołę akademicką podwydziałową, później zamienioną na powiatową. W r. 1741 liczono w B. 150 chałup. Starostwo przynosiło 1788 r. kwarty zł. 6, 342, było w emfitenzie Łopatto i służyło za miejsce sądów pow. rzeczyckiego. W r. 1795 B. zaliczony do rzędu miast powiatowych gubernii mińskiej. Twierdza, założona tu w 1810 r. na 14, 000 wojska, ważne ma pod względem strategicznym znaczenie. Przodowe jej fortyfikacye nazywają się fortem Fryderyka Wilhelma. W 1812 r. , podczas wkroczenia Napoleona do Litwy i po odstąpieniu wojsk rossyjskich ku Moskwie, oblegała B. dywizya generała Dąbrowskiego. Przedmieścia Mińskie i Słuckie opodal twierdzy, pięknie drewnianemi do Bobrowniki Bobrowniki Bobrowo Bobrowska Wola Bobrowska Bobrowszczyzna Bobrujka Bobrujkowa Bobrujsk