Aglona, struga wpadająca do rz. Minogi z lewej strony. Aglonen, ob. Agłony. Agłona, mko, pow. dynaburski, o 6 mil od Dynaburga, o 4 i pół od Krasławia, blizko Ruszony, małe, z kościołem i klasztorem Dominikanów. W kościele ołtarz loretański z obrazem M. Boskiej łaskami słynącym i zupełnie do trockiego obrazu podobnym. Kościół ten założony był pierwotnie w lesie jodłowym po łotewsku aglenia, i stąd nazwę otrzymało całe miasto. Par. katol. dekanatu dolnodyna burskiego, dusz 4327. Kaplice w Abenmujży i Laudaniszkach. Od 182636 zjeżdzali się do Agłony chorzy dla picia wody siarczanej, której źródło widać potem straciło własności lecznicze. Czyi art. Dominika Chodźki p. t. A. w Pam. relig. moral. z 1856. Agłony, Aglonen, wś, pow. kłajpedzki okr. reg. królewieckiego, niedal. Proekuls, st. p. , 114 m. Agłuna, rz. , dopływ Szeszuwy z prawej strony, uchodzi poniżej Anczy. Agnieszkowo, wś, pow. rypiński, gm. Gujsk, dm. , 215 mieszk. , par. w Gujsku, st. poczt. , w Sierpcu. Agnopol, dwór, pow. kowieński nad Wilią, o 10 w. od Kowna. Agonki, Agonken, Ellernbruch, wś, pow. gierdawski Pruss Wsch. Agraflnówka, wś, pow. suwalski, gm. Kuków, o 14 w. od Suwałk, dm. 11, mk. 45. Agrypiszki, wś, pow. trocki, nad rz. Wierzchnią, na której tamże młyn; włas. Rossochockich, o w. 5 od Stokliszek. Agtelek, ob. Baradla. Ahlbeck, ob. Albeka. Ahlgraben, jez. w okr. reg. szczecińskim, pow. Randow, m. dł. , m. szer. Ahsputte, ob. Hasenpot Ahswikke, rz. , dopływ Bartawy w Kurlandyi. Ainsingen, Einsingen, kolonia niemiecka, należy do Dziewięcierza ob. Aisputte, ob. Hasenpot. Ajbar, wś, pow. perekopski gub. taurydzkiej, st. p. między Perekopem a Symferopolem. Ajciuny, okrąg wiejski, gm. Butrymańce, pow. trocki, liczy w obrębie swoim nast. wsie Ajciuny, Janówka, Likiszki, Ejgirdańce, Okuszkańce, Jawniańce, Żołkuńce, Hejciuńce, Czesanka, Towszcziany, Kołubiszki, Girkiszki, Antobolanka, Radźwiłańce, Waluńce, Jupczany, Żadziszki, Judwoiszki; zaśc. Torwidziszki i okolicę Talatańce. Ajdar, rz. , lewy dopływ Dońca w gub. charkowskiej, ma źr. w gub. woroneskiej, przepływa koło Starobielska. Nad jej brzegami leżą 2 mka, dziś słobody, St. i N. , A. liczące przeszło 5000 mk. , sławne z jarmarków i wspomnień histor. kozaczyzny XVI i XVIII w. Ąjłupa, rz. , lewy dopływ Wilii, uchodzi poniżej Bujwidz. AjnacskoSöreg, st. dr. żel. z Fülek do Miszkowca w Węgrzech. Ajsyń, Aysyń, Ajszyń, tak dawniej niekiedy Hajsyń ob. pisano. Enc. Org. mn. mylnie cytuje Auszyńskie starostwo; ma być Hajsyńskie. Ajszputa, ob. Hasenpot. Ajtra, rz. , lewy dopływ Jury niemnowej, przyjmuje z pr. str. Dugnę, z lewej Leżę i Żemgarę, ma źródło w pow. telszewskim na zach. od jez. Łukszty, niedaleko mka Wornie. Ajwiksta, ludowa nazwa rzeki Ewikszty. Ajzpuryszy, ob. Zabłocie, Zarzecze, Akczuryno, wś o 12 w. od Kaługi, nad Oką, kopalnie węgla kamiennego. Akerman, Akierman, Akkerman, łac. Alba Julia, od 1818 r. m. pow. gub. besarabskiej, 46 12 sz. g. płn. , 48 24 dł. wsch. , na praw. str. limanu Dniestrowego Echard pisze nad morzem i jez. Widowo, o 11 m. od Oczakowa, o 18 w. od morza Czarnego, o 1723 od Petersburga, 39201 mk. Dawniej zwał się Białogrodem, Białłogrodem Wołosi zowią go CitateAlba. R. 1479 zdobyty przez Turków, pozostawał w ich ręku z niewielkiemi przerwami do 1812 i wtedy ustaliła się dzisiejsza tatarska nazwa A. Białogrodu. Była to stolica Tatarów budziackich i miała garnizon turecki. Dziś składa się z właściwego miasta i 3 przedmieść Szaba, Turlaki i Papuszkoi. Posiada fabryki łoju, świec i ma w grudniu walny jarmark na sól, wełnę, ryby, tłuszcze i wino. St. p. i st. tel. międzynarodowa. Po limanie krążą statki parowe. Większość mk. prawosławnego wy znania. Potem idą żydzi, ormianie, raskolnicy; katolików około 50. Są w A. 3 cerkwie, 1 ormiań ska i bożnica. O wspomnieniach hist. A. czyt. rzecz J. I. Kraszewskiego p. t. Owidyopol, Dniestr i A. w Bibl. Warsz. 1847, III. 75. A. powiat ma 7283 w. kw. , powierzchnia stepowa, bezleśna, w wodę nieobfitująca; ogólnej ludn. 111, 520 kat. w 1859 r. 233, zatrudnionych rolnictwem, które kwitnie, zwłaszcza też w koloniach bulgarskich i niemieckich, dosyć tutaj licznych. Powiat posiada jedne tylko par. katol. w Krasnej, należącą do dyec. tyraspolskiej. Główne rzeki Dniestr, Kahlinik, Jałpusz. Główny przedmiot handlu bydło; soli wydobywa się w pow. 4 miliony pudów rocznie. F. S. Akimowa, wś, gub witebska, przy trakcie z Newla do Siebieża. Akmath, ob. Leite. Akmeny, ob. Okmiany. Akmin, jez. , pow. selburski w Kurlandyi. Akmina, rz. , dopływ Szałtony ob. . Aknista, ob. Oknista. Akra, Akreszorski potok, ob. Akryn. Akreszory, Akryszory, wś rząd. pow. kosowski, o 16 kil. od Jabłonowa. Obszar dworski 482 morgów austr. ; włościanie posiadają 1165 m. au. ; ludn. 575, z tego greckokat. 560, izr. 15; gr. kat. parafiia w miejscu, należy do dek. pistyńskiego arcybisk. lwowskiego, filia w Bani Świrskiej. B. R. Akryn, Akra, Hlenceu, Akreszorski potok, potok górski, powstający z kilku strug wypływających z pasma gór Czarnego lasu Beskidu lesistego, 564 m. n. p. m. ; na płd. granicy gm. Akreszory z gminą Kosmacz, płynie początkowo na zachód, spadając tu i owdzie stromo z gór. Przepływa przez wieś Akreszory, zabierając wiele mniejszych górskich strug i ropę kilku źródeł solnych, zwraca się po ćwierćmilowym biegu na płn. , tworząc odtąd granicę naturalną między gm. Akreszory i Tekucza pod nazwą Hlenceu i płynie głębokiemi jarami, miejscami krzakami porosłemi. Przyjąwszy z lewego brzegu potok Pleszywa inaczej Surcyr zwany, przepływający gm. Tekuczę, tworzy również granicę naturalną między wsiami Berezowemnizszym i Łuczą i po przeszło jednomilowym ogólnym biegu wpada z pr. brz. do pot. Łuczki ob. w dorzeczu Prutu 388 m. n. p. m. . Br. G. Aksaj, stanica kozacka nad Donem, przy ujściu rz. A. do Donu, w okr. czerkaskim ziemi dońskiej, główna przeprawa przez Don po drodze do Kaukazu. Aksamitka, góra w hr. spiskiem, tuż nad gran. galicyjską, właściwie na gran. gm. Sromowiec w Galicyi z gm. Haligowce Haligoć na Spiżu. Na szczycie tej góry znajduje się grodzisko, które było świadkiem kwawych dziejów Husytów w tej okolicy pod wodzą sła wnego i w podaniach ludu dotąd żyjącego ich wodza Aksamita, który dłuższy czas w połowie XV w. zwolennikami swymi okolice sądeckie i spi skie niepokoił. W górze tej są godne widze nia jaskinie, które służyły niegdyś Husytom, a później zbójcom za schronienie. Z tych jedna większa, stykająca się z samem Grodziskiem, i druga mniejsza, bliżej granicy galicyjskiej, jaskinią Aksamita zwana, odwiedzane bywają często przez gości kąpielowych szczawnickich. Jaskinia A. w wapieniu białym, czysta i sucha, z okienkiem w górze i z przybocznemi małemi pieczarkami, zdaje się być ręką ludzką wyżłobiona Pełno w niej nacieków wapiennych stalaktytów; od nich pochodzić ma ludowa jej nazwa grota kamiennego mleka. Ze szczytu tej góry rozpościera się ładny widok na płd. na dolinę Haligowiec aż po Lechnicę i na płn. na Pieniny. Czyt Szczęsny Morawski Sądecczyzna, Kraków. 1865. tom. II. 211. Dr. Onufry Trembecki. Przewodnik do zdrojów lekarskich w Szawnicy, Kraków. 1861. Br. G. Aksamitowizna, os. , gm. Czostków, pow. suwalski, w odległości 25 w. od. m. gub. Suwałki położona, liczy 5 dm. , 11 mężczyzn i 10 kobiet, ogółem 21 mk. Do osady należą młyn w m. Filipowie oraz jeziora Krzywe v. Krzywulka, Postajnie v. Przystajnie i Rospuda. K. H. Aksmanice, wś, pow. przemyski, o 2 mile na płd. od Przemyśla, obejmuje przestrzeni dworskiej 112 morg au. , włościańskiej 268 m. a. ; grunt pagórkowaty, urodzajny. Ludn. 515 dusz, z tego rzym. katol. 16, należących do parafii w Niżankowicach, miasteczku o mili oddalonem; 492 gr. kat. należących do parafii w Kłokowicach i 7 izrael. Tak rz. kat. jak i gr. kat. parafie należą do biskupstw przemyskich. A. z przysiołkiem Jaskmaniec należą do Alek. hr. Krukowieckiego. A. piszą nie kiedy Axmanice. B. R. Akszynka, wś, pow. rohaczowski gub. mohyl. , z kaplicą katol parafii czeczerskiej. Aktir, ob. Ogier. Al. .. Niektóre miejscowości pisane niekiedy przez Al, ob. pod Hal. . Alabastrowa jaskinia, znajduje się we wsch. płn. ramieniu tatrzańskiej turni Wielkim Koszarem Stirnberg zwanej, nad Suchym po tokiem Rotbaumgrund, w tak zwanych bielskich Tatrach na ziemi spiskiej. Wzniesienie tej jaskini n. p. m. czyni 1726 mtr. , według pomiaru dokonanego przez sztab gen. austr. r. 1876. Br. G. Alanga, rz. , prawy dopływ Jury ob. . Alant, rz. w Kurlandyi, w parafii grobińskiej, płynie z jez. Telsen do zatoki libawskiej. Alańskie góry, Alauńskie góry, Las Wołkoński, Wałdajskie góry, nizkie, lasem pokryte wzgórza, gub. nowogrodzkiej, twerskiej, pskowskiej. W składzie swoim mają głównie wapien. Trafiają się pokłady węgla, żelaza, gipsu. Z gór tych biorą początek rzeki Wołga, Dniepr, Don, Oka. Stanowią one główny dział wód Wołgi, Dźwiny zachodniej, Donu. Alau, strumień, lewy dopływ Aa w parafii mitawskiej. Alauńskie góry, ob. Alańskie. Alba, fol. , pow. słucki, niedaleko historycznego Nieświeża; za czasów dawnego dziwaka ks. Karola Radziwiłła, była tu piękna willa z parkiem, w której ks. Panie Kochanku, , przesiadywał dla wytchnienia, a jak przyszła pańska swawolna fantazya, to w czasie lata kazał z Nieświeża drogę do Alby cukrem miałkim wysypać i jeździł tam na saniach. Chcąc pochlebstwem zjednać sobie pana, najzajadlejsi stronnicy ks. Karola, włożywszy na siebie barwy radziwiłowskie, przezwali się Albańczykami. A. dziś należy do ordynacyi nieświezkiej i ma obszaru 460 mrg. W pobliżu rękodzielnie sukna i bai. Al. Jel. Albeka, Aalbeck, Ahlbeck. 1. Wś kościelna, okr. reg. szczeciński, pow. Uckermünde, 619 mk.

Agiona

Aglona

Aglonen

Agłona

Agłony

Agłuna

Agnieszkowo

Agnopol

Agonki

Agraflnówka

Agrypiszki

Agtelek

Ahlbeck

Ahlgraben

Ahsputte

Ahswikke

Ainsingen

Aisputte

Ajbar

Ajciuny

Ajdar

Ajnacsko

Ajsyń

Ajszputa

Ajtra

Ajwiksta

Ajzpuryszy

Akczuryno

Akerman

Akimowa

Akmath

Akmeny

Akmin

Akmina

Aknista

Akra

Akreszory

Akryn

Aksaj

Aksamitka

Aksamitowizna

Aksmanice

Akszynka

Aktir

Alabastrowa jaskinia

Alanga

Alant

Alańskie góry

Alau

Alauńskie góry

Alba

Albeka