części gub. mińskiej był kraj Czarną Rusią zwany Por. też Ruś Czerwona. Lud noszący nazwę Białorusów, jest to ten sam, o którym kronikarze piszą jako o Krywiczanach i Radymiczanach, choć od Krywiczan i Czarnorusy pochodzą. W stroju używa białych świt i nosi czapki zwane margiełkami, do garibaldówek podobne. Statystyka podaje ich liczbę na trzy miliony z okładem; ale ścisły obrachunek, skutkiem stopniowej zatraty wybitnych cech, jest bardzo trudny. Już sam język białoruski nosi na sobie cechę zmienności, stale się dokonywującej, cechę narzeczy przejściowych; i rzeczywiście dziś jest tylko narzeczem, które okazuje wielkie podobieństwo z jednej strony do polskiego z drugiej do rossyjskiego; jest przytem gwarą czysto ludową, po wszyscy Białorusini wyksztańceńsi zarzucają go a raczej, bezwiednie prawie, kształcąc się, zmieniają w jeden lub drugi z pokrewnych a doskonalszych książkowo języków. Język ów białoruski jest też używany w niektórych powiatach gubernii wileńskiej. Aż do Zygmunta III był on urzędowym na Litwie. W nim wydany w Wilnie statut. Skoryna i Melity Smotrycki pisali białoruskie dzieła polemiczne. W naszych już czasach Kotlarewski po białorusku trawestował Eneidę, Szpilewski i Marcinkiewicz pisali w tym języku wiersze a Nosowicz wydał 1870 r. w Petersburgu Słowar biełoruskaho nareczja. Wszelako ten książkowy język białoruski mało jest podobny do ludowego, obecnie używanego, który zresztą ma wiele poddya lektów, prawie wcale niezbadanych dotąd lingwistycznie. Niewłaściwie niektórzy pisarze zowią to narzecze polskoruskiem lub litewskoruskiem. Przez pewien czas istniała osobno w cesarstwie gubernia zwana białoruską. Dyecezyą albo biskupstwem białoruskiem nazywano niekiedy w XVII w. nieunickie ruskie biskupstwo mohilewskie, przez Władysława IV ustanowione. Białorusy zachowali do dnia dzisiejszego wszystkie dobre i złe strony słowian; są w ogóle gościnni, pobożni, weseli, łatwowierni, cierpliwi, niezapamiętali, ale jednocześnie zabobonni do najwyższego stopnia, oszczędni do skąpstwa, samolubni, poddający się wpływowi pochlebstwa, nieenergiczni, nieruchliwi, nieprzedsiębierczy, w rozmowach z inteligencyą nawet duchownymi, ostrożni, niedowierzający, skryci. Jedną z największych wad Białorusina jest pijaństwo; za wódkę Białorus wszystko zrobić gotów a dosyć mu najmniejszego pretekstu, aby pił, i dla tego tu we święta, jarmarki w karczmach ochocze tańce i pijatyka. Białorus jest osadzisty, krępy, dosyć niezgrabny, włosy bląd, oczy maleńkie, głęboko osadzone, po większej części szare, twarz okrągła. Białorus prędko się starzeje, osobliwie kobiety. Odzież ich nadzwyczaj nie wyszukana, jednostajna; tylko pokrycie głowy u kobiet odznacza się pewną rozmaitością. Białorus lubi biały kolor i tern się bardzo różni od wielkorosyani na, lubiącego kolor czerwony biała spódnica, biały fartuch, biała chustka na głowie oto jest najulubieńszy świąteczny i codzienny, letni i zimowy strój białoruski. Czapki Białorusy noszą najrozmaitsze, z kozerkami i bez nich, futrzane i nie, okrągłe i rogatywki, noszą także i kapelusze. Kobiety noszą na głowie chustki różniące się kolorem i deseniem. Drogich rze czy Białorusi nie mają, ale lubią nosić paciorki szklane, ozdoby miedziane i czasami srebrne. Niewyszukane jest także jedzenie i mieszkanie białoruskie mleko, twaróg, w jesieni i w zi mie kartofle, kapusta, buraki, bób, groch, a la tem szczaw, borowina, i t. p. , z razowem chle bem źle wypieczonym, z mąki nieprzesianej, żytniej, zmielonej ze źle przewianego ziarna, w domowych ręcznych żarnach oto zwykłe i to w urodzajnym roku u zamożnego gospodarza pożywienie Białorusów. Co się tyczy miesz kań, to one do dziś dnia zachowują swój pier wotny charakter. Chata zbudowana z okrą glaków, pokryta tranicami bez gwoździ, albo słomą, z jedną ciasną, duszną, dymną, pełną duszących wyziewów i robactwa izbą, z jednem albo z dwoma maleńkiemi okienka mi, zastawionemi byle jak kawałkami szkła i z niewielką śpiżarnią w sieni, oto jest typ mieszkalnych białoruskich budynków. Czyt. Jana Barszczewskiego Szlachcic Zawalnia czyli Białoruś w fantastycznych opowia daniach, poprzedzone krytycznym rzutem oka na literaturę białoruską przez Rom. Podbereskiego 4 tomy, Petersburg 1844 46. Alex. Rypiński Białoruś Paryż, 1840. Turczynowicza Przegląd historyi Białorusi. BezKor niłowicza Istor. swiedenija o Biełorusi 1855. Siemientowskij Etnograficzeskij obzor witebskoj gub. Porównaj Tyg. Illustr. Nr. 273, str. 175 z r. 1873. F. S. Białoskórka, wieś, powiat tarnopolski, o ćwierć mili od Baworowa. Przestrzeni posia dłość większa ma roli ornej 117, łąk i ogrodów 73, pastwisk 39, lasu 78 mórg austr. ; posia dłość mniejsza roli ornej 582, łąk i ogrod. 51, pastwisk 45 mórg austr. Wieś ta leży w uro dzajnej glebie podolskiej. Ludność rzym. kat. 256, gr. kat. 358, izrael. 9 razem 608; należy do obudwu parafij w Baworowie. Ma kasę pożyczkową z funduszem zakładowym 130 złr. B. R. Białoskóry, wś włośc. , pow. sierpecki, gm. Białyszew, par. Goleszyn, 24 dm. , 192 mk. , 217 m. rozl. Folw. B. ma 4 dm. , 32 mk. , 910 morg. rozl. Białosoroki, wś, pow. rzeczycki, przy drodze z Michałek do Czarnobyla, na granicy gub. kijowskiej, na prawym brzegu Prypeci, z przystanią, której wywóz 1860 wynosił i 19692 rs. Białostawiański, szczyt w głównym grzbiecie Tatr spiskich nad Białemi Stawami, na zachód od nich, w dolinie Białej Wody. Zwą go także Białą Turnią. Wzniesienie 2229. 79 m. Kolbenheyer; 2114, 5 Townson; 2231, 7 Korzistka; 2272, 8 Fuchs; 2057, 9 Pauliny; 2054 Loschan. Br. G. Białostocki powiat, ob. Białystok. Białostoczka, wś, pow. białostocki, z fabryką farb. Białosuknie, 1. os. , jedno z przedmieść Goniądza, pow. białostocki, o 47 w. na płn. zach. od Białegostoku. Liczy 166 mk. katolików. Otrzymała przywileje Zygm. III 1593, Wład. IV 1595, Jana Kaz. 1601, Jana III 1677, Aug. II 1755 i Stan. Aug. 1765. 2. Pod tą nazwą wspominanych jest pod r. 1432 kilka wsi w ziemi bielskiej i łomżyńskiej, np. B. Papki, B. Wrzący Stok, ktore mają być gniazdem znanej rodziny Białosukniów. Białosuknówka, Biełosuknowka, niewielka wioska w pow. radomyskim, nad małą rzeczką wpadającą do rz. Uży, o 29 w. od Chabnego, a o 9 w. od wsi Wołczków, z któremi stanowi jednę parafią, mieszkańców 98 prawosławnych. Ziemi 608 dz. , zupełnie prawie pokrytej lasem a w części błotem. Mieszkańcy trudnią się głównie przemysłem leśnym. Należy do rodziny Białosukniów. Zarząd gminny we wsi Wołczku, policyjny w Czarnobylu. Kl. Przed. Białośliwie, niem. Weissenhöhe, wieś, pow. wyrzyski; 156 dm. ; 1601 mk. , 1034 ew. , 567 kat. ; 339 analf. , ma kościół protestancki, cztery jarmarki na rok; st. dr. żel. z Piły do Bydgoszczy, o 39 kil. od Piły. W okolicy wykopano urny na cmentarzysku pogańskiem. 2. B. , niem. Flottwell, królewszczyzna, pow. wyrzyski; 2873 morg. rozl. ; 4 miejsc 1 B. , 2 Schleinitz; 3 Muffling; 4 Wydormühle; 13 dm. ; 227 mk. ; 93 ew. , 134 kat. ; 63 analf. Białotarsk, wś rządowa, pow. włocławski, gm. Rataje, par. Białotarsk. Posiada kościół z drzewa w bardzo biednym stanie, w XVI w. założony, i szkółkę elementarną. W 1827 r. było tu 23 dm. i 213 mk. Par. B. dek. włocławskiego, ma 3020 dusz. Białotyn, ob. Biełotyn. Białousówka, 1. wś, pow. hajsyński, ma dusz męz. 621, ziemi włośc. 1581 dz. Do ma jątku tego w pow. hajsyńskim należy Łukaszówka i Mańkówka, razem ziemi używalnej 1464 dzies. i 75 dz. nieużytków. Własność Feliksa Sobańskiego. 2. B. , wś, pow. bracławski, liczy 539 dusz męz. , 1677 dz. ziemi włośc. Nadana przez Salezego Potockiego w 1750 r. klasztorowi ks. dominikanów w Tulczynie, dziś rządowa. Dr. M. Białousy, wś, w pow. sokólskim, gub. grodzieńska, o 21 w. od Sokółki, chat 41. Białowierśnie, wś rządowa, pow. sejneński, gm. Pokrowsk, par. Berżniki. W 1827 r. było tu 11 dm. i 111 mk. Białowierza, 1. wś, pow. jędrzejowski, gm. i par. Mstyczów, o 3 w. na półn. od Mstyczowa. W 1827 r. było tu 27 dm. i 116 mk. 2. B. , wś, pow. pułtuski, gm. Kleczewo, par. Pułtusk. Białowierzyn, wś i rumunki, pow. lipnowski, gm. Kłokock, par. lipno; 16 dm. , 104 mk. ; obszar gruntu 301 morgów, w tern włośc. 293 morgi. F. O. Białowieska puszcza, leży w pow. prużańskim, między 52 59 i 52 51 szer. płn. a 40 10 i 42 dł. wsch. od Ferro, ma 1054 w. kw. rozl. , z czego dwie trzecie części zajmują lasy a jedne trzecią błota i łąki. Na zachodzie otoczona polami, na wschód i południe ma także wielkie lasy, które niegdyś łączyły ją z lasami mińszczyzny. Niegdyś puszcza ta miała do 200 tys. dziesięcin rozl. , ale królowie polscy nadawali różnym osobom prywatnym liczne jej części, niebawem w następstwie karczowane. Bo puszczy tej należą pomniejsze puszcze jałowiecka, świsłocka, ladzka, szereszewska. Pośród niej spotykamy wiele folwarków i wsi osiadłych, które zajmują blizko 40, 000 dziesięciu ziemi. Podług obliczeń Eichwalda, obwód puszczy ma 160 wiorst, najdłuższa przekątnia 50, a najmniejsza szerokość 40 wiorst wynosi. Mniejsze miasteczka w obwodzie jej są Szereszew, Kamieniec litewski, Orla, Narew i Kleszczele. Pod względem hydrograficznym, puszcza białowieska zawiera wiele wody, którą dostarcza Wiśle za pośrednictwem Narwi i Bugu leży albowiem pomiędzy rzekami Białą, Lśną i Narwią, z których dwie pierwsze płyną od północy ku południowi, ostatnia zaś od południa ku północy. Narewka, odnoga Narwi, wypływa ze środka puszczy z błota Nikor, dzieli ją na dwie prawie równe części, płynie przy wsi Białowieży i po wyjściu z puszczy, na północnej stronie, o sześć wiorst za nią, wpada do Narwi za miasteczkiem tegoż nazwiska. Rzeka Lśna, powiększona wodami rzeki Białej, wpada do Buga pod Pratulinem. W straży leśniańskiej bierze początek mała rzeczułka Leśna, łącząca się na brzegu puszczy z Białą; ta ostatnia wychodzi z majątku Opola, płynie przy Królowym Moście, wpada do Lśny, a potem z nią razem do Bugu. Wszystkie rzeki i strumienie mają spad bardzo nieznaczny, miejscami tworzą błotniste rozlewy i wyspy trzciną porosłe, albo rozdzielają się na tyle odnóg, iż częstokroć między niemi trudno jest rozróżnić główne koryto. Jeziór nie ma, a w wodach ciekących, prócz raków, bardzo mało jest ryby. Grunt w puszczy rozmaity zarastający wrzosem i samą sosną, Białoskórka Białoskórka Białoskóry Białosoroki Biało Białostocki powiat Białostoczka Białosuknie Białosuknówka Białośliwie Białotarsk Białotyn Białousówka Białousy Białowierśnie Białowierza Białowierzyn Białowieska puszcza