W 1725 r. z córką Stefana Mikołaja Branickiego ożenił się Jan Lubomirski starosta bolimowski i Białołówka już w 1777 r. należała do córki tegoż ks. Maryi Karolowej ks. Radziwiłłowej. Po jej zaś bezpotomnem zejściu, B. wróciła w posiadanie wuja jej Klemensa Branickiego, hetmana w kor. , który jako bezdzietny przekazał dziedzictwo dóbr swych Joachimowi Potockiemu, podczaszemu lit. , regimentarzowi konfederacyi barskiej, osobistemu wrogowi Stanisława Augusta. Potocki ten Joachim był żonaty z Teressą Sapiezanką, córką Józefa podskarbiego, lit. a więc z rodzoną siostrzenicą hetmana Branickiego. Joachim Potocki zostawił dwie córki, które poszły za kasztelanów lwowskich, także Potockich, Krystyna za Piotra Franciszka starostę szczyrzeckiego, Joanna za Jana starostę kaniowskiego. Piotr Franciszek Potocki, starosta szczyrzecki, poseł do Stambułu, zamieszkawszy w B. , pałac tu i ogród założył, podniósł miasteczko. Umarł w Berdyczowie, pochowany w B. na cmentarzu parafialnym. Następnie B. należała do syna jego Jana, ożenionego z Maryanną ks. Czartoryską, stolnikową lit. , z którą miał dwóch synów Józefa i Hermana. Po 1831 r. B. została skonfiskowaną. Z pałacu Potockich, tak jeszcze niedawno istniejącego, dziś śladu nie pozostało. Jest tu kościół parafialny, fundowany w 1777 r. przez Maryą z ks. Lubomirskich ks. Radziwiłłowa a w 1813 r. zrestaurowany pod tytułem ś. Jana Nepomucena przez Piotra Franciszka Potockiego, starostę szczyrzeckiego. Parafia katol. B. dek. berdyczowskiego liczy dusz 1967. Ma kaplicę w Mecherzyńcach wołoskich. Obok kościoła stoi tu wielce starożytna baszta kamienna. Przed laty miała też stać druga podobna baszta w miasteczku a trzecia na polu. Z dawnego zamczyska ks. Koreckich, w którego obrębie mieścił się niedawno pałac i ogród Potockich a dziś kościół i tylko co wzmiankowana baszta, ocalały zaledwie ślady wału i przekopu, zamykającego całą przestrzeń położoną w widiach dwóch rzeczek Sytni i Rastawicy. W południowozachodniej zaś stronie miasteczka nad rz. Rastawicą zachowały się też ślady innego zamczyska, w pobliżu którego widoczne są ziemne okopy z obozowiska Paleja. Cerkwi jest tu dwie. Pierwsza gieorgiewska fundowana przez ks. Joachimową Korecką razem z monasterem czernców. Druga cerkiew troicka. Po wojnach kozackich B. była upadła i z miasteczka na wieś lichą się zamieniła. Jednakże za staraniem dziedziców zaczęła się podnosić. W 1719 r. już tu byli żydzi a około 1766 r. , jak pisze Duńczewski, stanęły tu jarmarki po dwa tygodnie trwające, na wszystko walne. W 1788 roku ks. Marya Radziwiłłowa postarała się o potwierdzenie tych jarmarków. Wspomnienia zaś dziejowe odnoszące się do B. są następujące W 1637 r. d. 26 listopada Mikołaj Potocki hetman polny kor. z wojskiem przyszedł do B. , idąc na uśmierzenie kozaków buntujących się w głębokiej Ukrainie; stąd też datował swój uniwersał do rejestrowych kozaków z napomnieniem aby się nie łączyli ze zbuntowanymi nierejestrowymi. Za wojen Chmielnickiego B. była zajęta przez kozaków. W 1651 roku wojska rzplitej, ciągnące w głębszą Ukrainę, tu nadeszły i jako w kraju leżącym po za linią, którą sobie pretendowali kozacy, zastały kraj inakszy, kopy w polu gęste, i wszelkiego zboża dostatek. W 1700 r. wpadli tu kozacy pod wodzą znanego watażki Semena Palija i Czernyka miasteczko i majdan salitrzany zrujnowali, ludzi porozpędzali. W 1787 r. biskup Naruszewicz, towarzysząc królowi Stanisławowi w podróży do Kaniowa, zjechał na chwilę do Białołowa dla odwiedzenia znajomego i przyjaciela ks. Ostrowskiego, proboszcza tutejszego, który go przyjmując, jak sam pisze w swojej lepionej chacie, wystosował do niego jako poety sławnego, wiersz pod tytułem Sonetto a kończący się temi słowy masz dzisiaj szczęście Rastawico podła, tyle co miały Kastelijskie źrodła. Rzączyński powiada, że w czasie poruszenia się niezwykłego i przechodu wojsk tureckich lub tatarskich, z nad wybrzeży Czarnego morza dzikie konie, zalęknione, nabiegały w okolicę stepową m. Białołówki. Dziś jeszcze w okolicy Białołówki, niedaleko wsi Łopatyna, jest stojło, zowiące się stojłem dzikich koni Z rękopisu Edwarda Rulikowskiego i Klaudyusza Przedrzymirskiego. Białopol, Białopole, Biłopil, mko, pow. berdyczowski, nad rz. Zakijanką, o 22 w. od Berdyczowa, przy dawnym trakcie pocztowym z Berdyczowa do Skwiry, także o 7 w. od st. dr. żel. Browki, ma 4000 mk. Rozległość gruntów bardzo żyznych 1897 dzies. Zarząd gm. w B. , polic. w Berdyczowie. Miejsce to nazywane horodyszczem Bernawką, w najdawniejszych czasów wchodziło w skład dóbr słobodyskich, a nadanych jeszcze przez w. ks. lit. Swidrygiełłę, namiestnikowi putywelskiemu i zwinogrodzkiemu Kalenikowi, założycielowi domu Kalenikowiczów i Tyszkiewiczów. Tymczasem nieco później, bo około 1444 r. , toż samo horodyszcze Bernawka zostało nadane również przez w. ks. kijów. Olelka Włodymirowicza, ziemianinowi żytomierskiemu Iliaszowskiemu. Jakoż w 1588 r. Wasyl i Fedor Antonowicze Iliaszowscy przedali byli dobra Bernawkę Szymonowi Denisce Matwijowskiemu, staroście żytomirskiemu. Ale Tyszkiewicze rozpoczęli o to proces i po kilkoletniem prawowaniu się, w końcu Bernawkę im zwrócono. W 1590 r. już ją posiadał Fedor Fryderyk Tyszkiewicz, woj. nowogródzki. Około tego czasu na dawnym horodyszczu Bernawce założył on był zameczek i miasteczko osadził, ale sąsiad Kiryk Rużyński, roszcząc sobie jakieś prawo do tejże Bernawki, wpadł tu niespodzianie z kupą zbrojnych ludzi, spalił zameczek, poddanych rozpędził i pustkę uczynił. Ale gdy tego jeszcze roku tenże kniaź Kiryk Rużynski odjechał był na sejm, Fedor Tyszkiewicz zrobił najazd na Bernawkę alias Białopól i zagarnął ją na powrót i znów osadził. Inwentarz dóbr Tyszkiewiczowskich z 1593 r. wyraża Grunt Małopolski, który natenczas jegomość pan Fedor Tyszkiewicz, niedawno trzymając osadził; na nim miasteczko, nad Hujewką, począwszy osadzywać, i na horodyszczenku zameczek założył, w którym miasteczku zbudowana wieża jedna, a druga wieża poczęta budować i niedobudowana; jedna piekarnia, na niej strzelby, w niej niemasz nic. Horodyszczenko zastawiono palami; w tymże miasteczku podymia poddanemi osiadłego ośmdziesiąt; powinności żadnych z nich nie masz, bo nie dawno poczęto osadzać w roku przeszłym 1592. Pożytku tam z tego miasteczka. .. nic niemasz; do tego folwarku niemasz ani wsi osadzonych Arch. J. Z. R. , część 6. t. I, str. 229. Odtąd B. , aż po dziś dzień niewyszedł nigdy z imienia Tyszkiewiczów. Na początku tego wieku mko to było w posiadaniu Wincentego hr. Tyszkiewicza, referendarza w. ks. lit. , dziedzica Świsłoczy i Łohojska na Litwie i innych dóbr. Klucz białopolski składał się z następujących wsi z m. Białopola, Tatarskiego siedliska, Kasperówki, Piatyhorki, Wernyhorodka, Koziatyna dawniej Hujwy, Jankowiec, Nepadówki, Gurowiec, Puzyrek, Sadek, Panasówki, Dzierżanówki, Gadomiec wielkich i małych, Synhajówki, Zakutyniec. Znajdujemy w źródłach, że był tu kościół katolicki już w 1626 r. , ale ten za wojen kozackich prawdopodobnie był zniszczony. Następnie teraźniejszy kościół był fundowany przez Antoniego Tyszkiewicza, starostę strzałkowskiego. Był on z drzewa i stał na dawném horodyszczu, otoczonem z jednej strony rzeczką, z drugiej fossą. W 1814 r. stanął na jego miejscu drugi murowany, dziś istniejący kościół, pod tytułem św. Antoniego z Padwy, założony przez Wincentego Tyszkiewicza, referendarza w. ks. lit. , dziedzica dóbr Małopolskich. Obraz św. Antoniego słynie z cudów. Parafia katol. dek. berdyczowskiego ma dusz 1624. Filia w Chałaimgródku; kaplice były dawniej w Wernyhorodce i Czarnorudce Z rękopisów Edwarda Rulikowskiego i Klaudyusza Przedrzymirskiego. B. w czasie wojen kozackich stał już po za linią spustoszonego przez wojnę kraju; jakoż w 1651 r. przyciągnęło tu wojsko rzplitej pod dowództwem Rozrażowskiego, dla zasiągnięcia prowiantu, jako z okolicy jeszcze nieogłodzonej. W 1737 r. Stanisław Sługocki, Słownik Geograficzny. Zeszyt III. regimentarz partyi ukraińskiej, zasłaniając kraj od swawolnych kup hajdamackich, podjazdem pod Białopolem szajkę hajdamaków rozproszył. Obecnie Białopol jest w posiadaniu potomków hr. Karola Tyszkiewicza, zmarłego w 1873. Białopole, 1. wś, pow. hrubieszowski, gm. Strzelce, par. Uchanie, w podmokłej nizinie śród lasów i wzgórz, przy drodze bitej z Chełma do Raciborowic, posiada urząd gminny i szkołę początkową. W 1827 r. było tu 57 dm. i 334 mk. , obecnie 61 dm. Gmina B. należy do s. gm. okr. I w Jarosławcu, st. p. w Dryszczowie, odl. od Hrubieszowa 20 wiorst. W gminie istnieje gorzelnia, smolarnia, 3 młyny wodne, pięć szkółek. 2. B. , folw. , pow. płocki, gm. Bielmo, par. Imielnica, należy do dóbr pryw. Gulczewo. Białopole, ross. Biełopolje, m. nadetatowe, pow. sumski, gub. charkowska, o 233 w. od Charkowa, st. p. i st, dr. żel. sumskiej, bank, 12256 mk. Białorogi, wś, pow. suwalski, par. Jelenie wo, 9 w. od Suwałk, liczy 26 domów, 221 mk. K. H. Białorucze, ross. Biełoruczje, mko i wieś z zarządem gminnym, w północnej stronie pow. mińskiego, gub. t. n. , nad rz. Wiaczą mały dopływ Swisłoczy, przy gościńcu z Mińska do Hajny wiodącym, o 25 w. od Mińska, w 1szym stanie policyjnym, w 4ym okręgu sądowym. Cerkiew parafial. i szkoła wiejska. Gm. składa się z 96 wiosek i liczy 1816 dusz męz. August III król polski w 1753 r. wydał przywilej na targi i jarmarki W B. Folwark od 1864 należy do Łopuszyńskich, ma obszaru 647 mor. , z młynów i propinacyi około 1000 rs. Al. Jel. Białoruś, Ruś Biała. Nazwa niezbyt ściśle określić się dająca, zarówno pod wzglęnem geograficznym, jak etnograficznym i etymologicznym. Podobno w. ks. Jan Wasilewicz w XV w. nadał to miano swojej kramie, żeby ją nad inne wynieść tytułem, bo zgodnie z duchem wielu języków biały znaczył tyle co wielki, dobry, stary i t. p. Podobnież i książęta litewscy, owładnąwszy Smoleńskiem, przybrali nazwę ks. białoruskich. Wywód nazwy B. od śniegu jest niezręczny; prędzej już przypuścić można, że okolice te nazwano Rusią białą od białych świt, które jej mieszkańcy noszą. Topograficznie B. obejmowała dawne 5 województw mińskie, połockie, mścisławskie, witebskie i smoleńskie. W obszerniejszem znaczeniu pod nazwą B. objąć można część gub. witebskiej, gub. mohilewską, połowę smoleńskiej, część czernihowskiej dawny powiat starodubowski oraz powiaty borysowski, ihumeński, rzerzycki, bobrujski gub. mińskiej. W znaczeniu ściślejszem nazwę tę stosują tylko do gub. witebskiej część wschodnia i mohilewskiej. W gub. grodzieńskiej natomiast i zachodniej 13 Białopol Białopol Białopole Białorogi Białorucze Białoruś