z pod Rodaków i Ryczówka; z pod Jeziorowic, Łąk i Niegowonic małe strugi połączone, pod wsią Łazy; struga z pod Strzemieszyc i Warwąsa, która płynie przez Porąbkę i Klimontów i wpada niedaleko ujścia. Z lewego brzegu struga z błot wolbromskich; rzeczka Biała, wypływająca z pod wielkich przenośnych piasków, wpada pod Kuźniczką nową; struga z lasu bukowskiego; rzeczka Sztolnia, wypływająca z pod Żurady i Niesuwic, płynie po samym piasku około Starczynowa i wpada pod wsią Borek; rzeczka Jaworznik, wpada już w krakowskiem, prawie przy samej kolei żelaznej. L. W. Biała puszcza, dawna nazwa lesistego obszaru pomiędzy Bugiem a Narwią i miastami Pułtuskiem, Ostrowiem, Brokiem i Wyszkowem. Pasmo jej lasów dotyka południowym krańcem brzegów Wisły pod Jabłonną i przechodzi na lewy brzeg w Kampinoską Puszczę. B. p. nie ma ani błot, ani jeziór, wysyła tylko swe wody rzeczkami Brok, Tuchelna, Wymokracz i Orz. B. p. należała do biskupów płockich w ekonomii Brok. Na początku bieżącego stulecia liczono tu 85, 000 morgów lasu. Br. Ch. Biała Radziwiłłowska, ob. Biała str. 168. Biała Róża, niem. Weisse Rose, folw. , pow. krotoszyński, ob. Górka. Białarzeka, dawniej Kanibudy, wś, przy drodze bitej gdańskoszczecińskiej, nad strumykiem Białą rzeką. Jest tu dużo węglarzy. Szkoła, par. katol. i st. p. w Redzie. Biała rzeka, tworzy wzdłuż całego biegu swego granicę Galicyi od Szląska austryackiego. Jestto pierwsza większa rzeczka, która do Wisły od prawego brz. wpada. Źródła ma w Beskidzie zachodnim, u północnych stoków wzgórz beskidzkich Klimczaka 1119 m. i Magóry 1095 m. , na granicy gm. Bystrej ze Szląskiem. Płynie nieco krętem łożyskiem z południa na północ, w biegu swym odgrani cza Bielsko od Białej i pod Kaniowem wpada do Wisły z pr. brzegu. Długość biegu blisko 4 mile. Przybiera liczne krótkie dopływy z obu brzegów. Z dopływów B. godne uwagi są Straconka i Krzywa. Br. Ch. Biała Skała, góra w Tatrach orawskoli ptowskich, w głównym grzbiecie, na południowy wschód od Źuberca. Wzn. 1613 m. Biała Skomielna, ob. Skomielna. Białasy, wś, pow. rypiński, gm. Szczatowo, ma szkołę początkową. B. ma 6 dm, i 62 mk. opuszczona u Zinberga. Białaszewo, wś, pow. szczuczyński, gm. i par. t. n. Posiada kościół par. drewniany, wystawiony w 1709 r. przez Seweryna Szczukę sufragana chełmskiego; urząd gminny, szkoła. W 1827 r. było tu 20 dm. i 121 mk. Obszaru obecnie 1722 morg. Par. B. dek. szczuczyńskiego ma 5998 dusz. Gm. B. ma ludn. 5000, rozległości 15815 morg. , s. gm. okr. II os. Grajewo o 15 w. , st. pocztowa w m. pow. Szczuczyn o 17 w. W skład gm, wchodzą Bagienice, Białaszewo, Brzozowo, BrzozowskaWólka, CiemnoSzyje, Gackie, Godlewo, Groziny, Klimaszewnica, Lipińskie, Łojki, Łosiewo, ModzeleWądołowo, Okół, Pieniążki, Sośnia Sulewo, Zaborowo i Zalesie. Gm. w połowie zaludniona przez drobną szlachtę, która zamie szkuje wyłącznie 9 z wyżej podanych wsiludność mieszaną posiadają 3 miejscowości, re szta włościanie. Br. Ch. Białaszów, wś, pow. kowelski, gm. Lubitów, 121 dm. , 742 mk. Włościanie tu mają 1409 dzies. ziemi, koloniści 1248 dzies. Gle ba piasek z glinką na pokładzie kredowym. Obszar dworski należy do Jana Mikułowskiego. Narzecze włościan rusińskie, kolonistów ma zurskie i niemieckie. B. ma kapl. katol. parafii Kowel. A. Br. Białaszów, ob. Dermań. Biała Ściana kiezmarska, niem. Weisse Wand, u wnijścia do doliny Białej Wody w spiskich Tatrach, na południowozachodnim stoku góry Stoesschen. Wzn. mostu pod nią się znajdującego 1112. 25 m. Wahlenberg, 1153. 8 Steczkowski, 1134. 75 m. Oesfeld, 1151. 3 m. Fuchs, 1052 m. Kolbenheyer. Biała Turnia, ob. Białostawiański Szczyt. Biała Waka, okrąg wiejski, gm. Rudomina, pow. i gub. wileńska, liczy nast. wsie Wojdaty, BojaryPogiry, Leśniki. F. O. Biała Węgierska, węg. Bela, jedno z miast koronnych w hr. spiskiem Węg. , u stoku Tatr, nad rz. Popradem; kościół parafialny katolicki i ewang. , piękny ratusz, 3 młyny wodne, tartak, uprawa lnu i płóciennictwo, pędzenie wódki z jałowca, zwanej borowiczka, ma 2513 mk. Już w r. 1263 wspominana jako osada niemiecka. Tegoż bowiem roku król Bela IV wielki kawał ziemi z lasem w pobliżu Białej Wody nadał niejakiemu Leonardowi ptasznikowi. Kościół kat. ma istnieć od r. 1072. W r. 1412 Zygmunt, król węgierski, zastawił B. u Władysława Jagiełły. Leży przy bitym gościńcu prowadzącym z Lewoczy i Kiezmarku do Starej Wsi. Wzniesienie 625. 3 m. Korzistka, 618. 6 Fuchs. Biała wielka, wś, nad rz. Białką, pow. włoszczowski, gm. i par. Lelów, o 3 w. na wschód od Lelowa. W 1827 r. było tu 48 dm. i 353 mk. , obecnie 72 dm. Br. Ch. Białawieża, ob. Białowieża. Biała Wisła, Białka, ob. Wisła. Biała woda, wś, pow. suwalski, gm. Jeleniewo, par Suwałki, odl. 6 w. od Suwałk, liczy 54 domy, 232 męż. i 219 kob. , razem 451 mieszkańców. W okolicach wsi znajdują się tak zwane przez lud kamienie, to jest szczątki pogańskich cmentarzów. Pod stosem kamieni znajdują się kurhany z kamiennemi płytami, po otworzeniu których widocznemi są staro żytne naczynia i urny z palonej gliny. Alfons Budziński znalazł tu kilka kamiennych topor ków i młotków różnej wielkości, we środku przedziurawionych. Rezultat swoich poszuki wań opisał w Bibliotece Warszawskiej luty 1871 r. . K. H. Białawoda, Białowoda z przys. Niemcową, wś, pow. nowotarski, ma 1865 n. a. morgów, 118 domów, 677 mieszk. ; parafia łaciń, w Szlachtowy, grecka w Jaworkach; jestto ostatnia miejscowość w Galicyi na zachód z ludnością ruskiej narodowości; położenie nadzwyczaj górzyste. Obszar dworski należy do państwa nawojowskiego Edwarda hr. Stadnickiego. Biała Woda, 1. Biławoda, niem. Weisswasser, potok tatrzański, wytryska w Tatrach spiskich z Białego Stawu kiezmarskiego pod Białostawiańskim Szczytem. Od tego stawu o 1517 m. łączy się z pr. brz. z przybywa jącym od połudn. zachodu potokiem z Zielone go stawu; ztąd płynie na południowy zachód popod Białą Ścianę kiezmarską i Stösschen, i uchodzi do Popradu z lew. brz. na półn. od Kiezmarku, naprzeciwko góry Jerozolimy. Od połączenia się jego z potokiem od Zielonego stawu do Złodziejskiej ścieżki 4552 m. , a od tej ścieżki do Popradu 12, 972 m. Zatem od Białego stawu do Popradu odległość czyni 19. 041 m. czyli 2. 54 mili. Dolina nad tym potokiem zwie się doliną Białej Wody. Po wyżej Białej Ściany znajduje się koszar majérz kiezmarski; wzniesienie jego 1315. 5 m. Wahlenberg, 1335. 9 Oesfeld, 1323. 8 Ste czkowski, 1340. 3 Fuchs. 2. B. , potok tatrzańsko spiski, także Podupłazkim potokiem zwany, wypływa ze stawów Czeskiego i Zmar złego po północnej stronie głównego grzbietu pod Wysoką. Płynie na północ, zabiera z lew. brz. potok nastający od południa z Żabiego stawu i wpada z pr. brzegu do Białki. Dłu gość biegu przeszło pół mili. 3. B. , potok na Podhalu nowotarskiem, na gruntach wsi Zakopanego, nastający z dwóch ramion pod Giewontem a wpadający od wschodu do Młynicznej, znacznego potoku zlewającego się od południa do Cichej Wody w Zakopanem. Ło żysko spadziste i wązkie; o wysokich progach z wapienia dolomitowego; ztąd liczne kaskady. Wzdłuż tego potoku ściele się dolinka Białą zwana; boki jej stanowią od zachodu ramię Małej Świnnicy i Suchy Wierch, od południa Giewont a od wschodu Krokiew. Na zwiedze nie tej dolinki wystarcza pół dnia. Ujście do liny 910 m. Kolbenheyer, 941. 07 Janota. Środek doliny na połączeniu się dwu ramion potoku Białej pod mostkiem 1006. 17 m. Janonota. 4. B. , ob. Biała. 5. B. , ob. Bilavoda. Br. G. Biała Zbucka, po węg. Bela Izbugya, wieś w hr. ziemneńskiem Zemplin, Węg. , kościół paraf. gr. katol. , uprawa roli, 422 mk. H. M. Białcz, 1. wś szl. , pow. międzychodzki, 1842 morg. rozl, 7 dm. ; 166 mk. ; 4 ew. , 162 kat. ; 50 analf. ; st. poczt. Sieraków o 10 kil. ; st. kol. żel. Wronki o 15 kil. Niegdyś wła sność hr. Skarbka. 2. B. Nowy, domin. , pow. kościański; 24 dm. ; 168 mk. , wszyscy kat. ; 38 analf. 3. B. Stary, domin. , pow. kościań ski; 5655 morg rozl. ; 5 miejsc. 1 B. ; 2 folw. Jeligowo; 3 Skóraczewo; 4 Reńsko; 5 osa da Prentkowice; 23 dm. ; 351 mk. ; 14 ew. , 337 kat. ; 39 analf. Ma kościół paraf. należący do dek. kościańskiego; st. poczt. i kol. żel. Kościan o 7 kil. ; wieś dawniej była nazwana także Białem Jeziorem, i była własnością Pigłowskich, Pajewskich, Cerekwickich; teraz należy do Zółtowskich. Kościół już istniał na począ tku XVI wieku, bo w r. 1508 Jan Lubrański, biskup poznański, afiliował do niego kościół we wsi Chrzon czyli Krzon. W r. 1696 za miast dawniejszego drewnianego Franciszek z Błociszewa Gajewski, starosta rogoziński, ówczesny dziedzic, zbudował nowy, murowany. W B. urodził się Ign. Zakrzewski, 1792 94 przezydent nr. Warszawy. M. St. Białczewin, gmina, pow. szubiński; 3 miejscowości; 1 B. ; 2 leśnictwo Balczewo; 3 folw. Radaki; 34 dm. ; 418 mk. ; 149 ew. ; 269 kat. ; 151 analf. ; st. poczt. Żnin o 5 kil. ; st. kol. żel. Mogilno o 25 kil. Białe, ob. Biała. Białe, 1. Białłe, wś i folw. , gm. Duninów, pow. gostyński, ogólny obszar bez jeziór 1740 mórg w tern 1198 lasu i 16 m. włościańskich, dwa jeziora rybne zajmują 355 m. Kościół filialny drewniany, gorzelnia murowana nieczynna, pokłady gliny i torfu. W 1827 r. było 24 dm. i 210 mk. , obecnie 14 dm. i 280 mk. 2. B. , okolica szlachecka, pow. ostrowski, w gm. DmochyGlinki i Kamieńczyk Wielki, par. Czyżew; w obrębie jej znajdują się wioski B. Goski, B. Zieje, B. Kwaczoły, B. Mysztale, B. Papieże, B. Figle, B. Chorosze. B. Szczepanowice, folwark, własność Bartholdich dawniej, dziś ks. Augusta Wawrowskiego, ogólna przestrzeń 360 morgów ziemi, dobrej, pszennej i w kulturze; zgrabny pałacyk w guście szwajcarskiego szaletu; pięknie utrzymany a rozległy park; z tych wsi Szczepanowice, Chorosze, Figle, Papieże i Zieje leżą w gm. Kamieńczyk Wielki; pozostałe zaś w gminie Dmochy Glinki. 3. B. , wieś, pow. suwalski, gm. Hutta, o 13 wiorst od Suwałk, liczy 12 domów i 128 mieszk. Białe, 1. wielkie dobra w pow. lepelskim, własność hr. Stan. Zabiełły. 2. B. , wieś w pow. mozyrskim, niedaleko jez. Zyd. Białe, 1. jez. , pow. gostyński, na północ od Gostynina, między wsiami Białe i Gorzewo. Biała puszcza Biała puszcza Biała Radziwiłłowska Biała Róża Białarzeka Biała rzeka Biała Skała Biała Skomielna Białasy Białaszewo Białaszów Biała Ściana kiezmarska Biała Turnia Biała Waka Biała Węgierska Biała wielka Białawieża Biała Wisła Biała Białawoda Biała Woda Biała Zbucka Białcz Białczewin Białe