stawiają nic do życzenia. Ale tu nietylko bogactwa flory i pomony podziwiać należy; jest też nie mało godnych uwagi pamiątek historycznych. Pomiędzy innemi jest domek ogromnemi białemi akacyami obsadzony, zwany monarszym; w nim chowa się łóżko, na którem d. 12 i 13 września 1816 r. nocował cesarz Aleksander I; zasłania je parawan z drzewa topolowego, przyozdobiony haftem na kanwie, roboty Maryi cesarzowej. W drugim pawilonie jest urna z malachitu, ofiarowana przez cesarza Mikołaja I w 1823 r. Wiele jest jeszcze innych darów familii cesarskiej. Po aleach rozstawione statuy bronzowe, kupione 1816 we Włoszech; były one obstalowane przez Napoleona I dla upiększenia Luwru. Przed domkiem tak zwanym monarszym postawiony jest piedestał z ciosowego kamienia i w nim osadzona sztuka kamienia po zdobyciu Warny z Turcyi przysłanego, wynalezionego w ziemi, na którym znajduje się wyobrażenie dwóch kobiet z dziecięciem, z napisem na wierzchu kilku słów greckich. Na pamiątkę wzięcia Warny pod wodzą Grafa Worońcowa urządzona i upiększoną została część ogrodu tego, osobnem opasaniem oddzielona i Warną przezwana. W tej części ogrodu poseł turecki, wracając z Petersburga, w czasie swej bytności na pamiątkę własnoręcznie posadził drzewo. Jan Lipoman, autor znanego, dziś już rzadkiego dzieła Zastanowienie się nad mogiłami Wilno 1832, ogłosił też drukiem Opisanie ogrodu Aleksandrya pod Białącerkwią położonego Z rękopisu Edwarda Rulikowskiego Biała Cerkiew, ross. Biełaja Cerkow, wś, pow. sieński, gub. mohilewska, gm. czerejska, starodawna osada, za jeziorem czerejskiem zbudowana. Był to niegdyś monastyr z cer kwią św. Trójcy, fundowany przez Bohdana Sapiehę w początkach 16 w. Zniszczony w na stępnych latach, na nowo wymurowany przez kanclerza Leona Sapiehę i hojnie przez tegoż uposażony. Monastyr zajmowali bazylianie aż do zniesienia tegoż zakonu w Cesarstwie. Odtąd istnieje tu paraf. cerkiew prawosł. z ple banią. B. w uroczem położeniu, okolona je ziorami i lasem dębowym, otrzymała obecną nazwę od świątyni miejscowej, której wieża wyniosła góruje nad całą okolicą. Pierwo tnie znana była jako Monastyr czerejski. Bazylianie posiadali tu kilka wsi z lasami i je ziorami, co wszystko zostawało następnie pod zarządem Izby dóbr państwa. Ferma B. rozl. 200 dz. z jeziorami, od 1869 r. zostaje w dziedzicznem władaniu Iwanowa, teraźniejszego sędziego pokoju w okręgu sądowym orszańskim. A. Ch. Białacerkiewka, u ludu Biłocerkowka, Bia. urzędownie Biełocerkowka, mko, pow. chorolski, gub. połtawska, st. p Białachowo, ob. Białochowo. Biała Czirocka, po węg. BelaCsiroka, wś w hr. ziemneńskiem Zemplin, Węg. ; uprawa roli, młyny wodne, 1042 mk Białaczów, os. i folw. , przedtem mko, nad rz Drzewiczką, pow. opoczyński, gm. i par. Białaczów. Własność hr. Małachowskich. Po siada kościół parafialny murowany św. Stani sława, założony przez Prandotę bisk. krakow. , urząd gminny, szkołę początkową i dom schro nienia dla starców. Ozdobę całą B. stanowi pałac i rozległy park dziedziców. B. był staro żytną siedzibą rodu Odrowążów i Białaczowskich; ztąd pochodził błog. Prandota bisk. krak. Długosz zwie B. oppidum, kiedy jednak zo stało miastem nie wiadomo. Stanisław hr. Ma łachowski starał się przywrócić dopiero B. po stać miasta. On to wzniósł pałac i urządził obszerny park. Gospodarstwo rolne już przed 50 laty było starannie prowadzone, lasy urzą dzone i systematycznie obsiewane, gospodar stwo rybne. W 1827 r. było tu 81 dm. i 651 mk. , w 1858 r. 77 dm. i 900 mk. obecnie ma 94 dm. , 1180 mk. B. folw. ma 2590 m. obszaru; do osady i włościan należy 924 m. Par. B. dek. opoczyńskiego liczy 3981 dusz. Gmina B. należy do s. gm. ok. IV w os. Żarnów, st. p. w Opocznie, odl. od Opoczna 7 wiorst. W gm. znajdują się wielkie piece do topienia rudy żelaznej, fryszerki, cegielnie, dwie kopalnie rudy, gorzelnia, browar, młyn wodny, ludn. 4457, rozl. 16198 m. , w tern ziemi dworskiej 10, 995 m. , domów 355. W skład gm. wcho dzą Białaczow, Buk, Ilińska, Miedznadrewnia na, Nadole, Ossa, Parczów, Petrykozy, Sędów, Skromna, Węglany, Woroncówka, Zakrzów, Żelazowice. Br. Ch. BiałaczowskaRuda, wś i folw. , nad rz. Drzewiczką, pow. opoczyński, gm. Białaczów, par. Gowarczów. Fryszerki i piece do topienia rudy, gorzelnia, browar i młyn. W 1875 r. wyrobiono tu żelaza surowcu 13, 550 pud. , kutego zaś 8154 pud Białadunąjcowa, rzeka Biała, powstaje pod samym Beskidem lesistym z połączenia dwóch potoków Wiśniażki i Bieliczny w obr. gm. Izb, w pow. grybowskim. Płynie z południa na północ w wielkich zakrętach i nagłym spadkiem przez gminy Banicę, Śnietnicę, Brunary wyźnie i niźnie, Florynkę, Kącłową, Białą wyźnią, Grybów, Białą niżnią, Stróże wyźnie i niznie, Wilczyska, Jeżów, Jankowa, Bobową, Zimnowódkę, Pławną, Zborowice, Ciężkowice, Tursko, Gromnik, Chojnik, Siedliska, Dąbrówkę, Tuchów, Garbek, Piotrkowice, Łowczów, Łowczówek, Woźniczną, Świebodzyn, Koszyce wielkie i małe, po pod Tarnów, i pod wsią Białą wpada do Dunajca. Zabiera szcze Bia. gólnie z pr. brzegu liczne krótkie i nagłe wo dy górskie, przedewszystkiem Czertyżnankę, Czarną, Sodół, Grodecki potok, Stróżański, Bieśninkę, Ostruszę, Rzepienik, Lubaszową i Bobówkę; z lewego zaś brzegu Banicę, Czyrniankę, Piorunkę, Binczarówkę, Pająkę, Strzyławkę, Grodną, Jasienną, Chojnicki potok, i Siedliski. Długość biegu przeszło 12 mil. Brzegi są skaliste, wody rwące. Br. G. Białagarda, ob. Białogród. Biała góra, zwana też Weissenberg, wś, pow. gródecki, z parafią rz. kat. i st. p. w miejscu, własność hr. Ponińskiego Białagóra, 1. niem. Weissberg, folw. , pow. poznański, ob. Komenderya. 2. B. , Weissberg, folw. proboszczowski, pow. babimoski, ob. Przementowe Przedmieście Primendorf. M. St. Białagóra, 1. niem. Sandberg, wś, pow. świecki, pod Nowem. 2. B. , niem. Biallagorra lub Sophienthal, dobra, pow. lubawski, niedaleko Lubawy. 3. B. , niem. Weissenberg, wś, pow. sztumski, niedaleko st. p. Piekło. 4. B. lub Witowa góra, niem. GrossWittenberg, wś, pow. wałecki, niedaleko st. p. Piła. 5. B. , niem. Weissenberg, osada do Buchwałdu należąca, pow. grudziąski, niedaleko st. p. Jabłonowo. 6. B. , niem. Wittenberg, wś, pow. lęborski na Pomorzu Biała góra, nazwa pasma wyniosłości lu belskich, będących przedłużeniem gór sando mierskich. Zaczyna się od wsi Majdan Górno pod Tomaszowem i ciągnąc się prawym brze giem Huczwy, zwraca się na południe do Ga licyi, zkąd wraca i zapełnia lekkiemi wzgórza mi przestrzeń między Huczwą a Bugiem. . Naj wyższe wyniesienie na półn. wschód od wsi Majdan Górno dochodzi do 1, 000 st. 143 i 140 saż. ros. . Br. Ch. Biała góra, szczyt na połud. od Oleska w Galicyi, 428, 5 metrów wys Biała góra, ob. Bjełagóra. Białagóra, historyczna góra na płn. zachód od Pragi czeskiej, 1166 stóp paryskich wysoka, od Pragi oddzielona doliną Szarki. Pod tą górą 8 listopada 1620 rozegrała się bitwa, która stanowi epokę w dziejach czeskich BiałaHańcza, rzeka, lewy dopływ Niemna, Wypływa z jeziora Hańcza, w pow. sejneńskim i dąży ku południowi pod wieś Kopciowo, Mięciszki, Macewicze, poczem przybiera kierunek wschodni, tworząc dwa łuki, jeden ku południo wi, drugi ku północy i pod wsią ŚwiętoJań skie wpada z lewego brzegu do Niemna. Dłu ga 18 wiorst. Przyjmuje z lewego brzegu rz. Serejkę, z prawego Eniadę. Koryto pia szczyste, szerokość od 2 do 5 sąż. Od wsi Kopciowa można spławiać drzewo. L. W. Białahaus, potok, ob. Przyłubienia potok. Biała karczma, niem. Weissekrug, wś, pow. gdański, niedaleko st. p. Plehnendorf Biata Królikowska, wś, pow. słupecki, gm. Grodziec, par. Królików. Dworskich gruntów morg 4128, włościańskich 204. W 1827 było tu 15 dm. i 140 mk; obecnie 334 mk Białakrynica, wś, pow. kalwaryjski, gm. i par. Ludwinowo. W 1827 było tu 11 dm. , 108 mk Białakrynica, ob. Białokiernica. Biała książęca, ob. Biała str. 168 Biała Łuża, 1. osada wiejska w południo wej stronie pow. ihumeńskiego, w głuchej miejscowości, ku granicy pow. słuckiego, w gm. szackiej, w I stanie policyjnym uździeńskim, w 4 okręgu sądowym. 2. B. , osada w północnej stronie pow. mińskiego, w gm. ostroszyckiej, w I stanie policyjnym, w 3im okręgu sądowym. Al. Jel. Biała nowa, ob. Nowa Biała. Biała panieńska, wś, pow. koniński, gm. Dąbroszyn, par. Dzierzbin. Rozl. 1214 morg. , lasu 599 morg. rządowego, do leśnictwa Turek należącego. Wieś ta stanowi wieczystą dzier żawę. Od Konina odl. 23 w. , przy szosie konińsko kaliskiej. W 1827 r. było tu 12 dm. i 126 mk. , obecnie 133 mk. J. Ch. Biała potok, wypływa w lesie Podhorodyszczem zwanym, w obr. gm. tejże nazwy, w pow. bobreckim w Galicyi, u południowych stóp góry Kumali 477 m. . Płynie na połu dnie zrazu debrami leśnemi, poczem łąkami śródleśnemi przez gminę Stoki; w Stokach zwraca się na zachód i płynie łąkami na granicy gm. Strzałek i Łanek małych i po 1 1 4 milowym biegu uchodzi z lewego brzegu do Boberki, do pływu Dniestru. Br. G. Biała Przemsza, rzeka, bierze początek ze źródeł za os. Wolbromiem w pow. olkuskim. Dwa strumienie, jeden z pod Łobzowa, drugi z pod Poręby górnej, połączywszy się, tworzą tę rzekę, która, płynąc naprzód w kierunku połudn. zach. , zwraca się pod Chrząstowicami ku północy, dalej na Grołczowice, Błędów do Okradzionowa, w kierunku zachodnim, odtąd na Sławków i Maczki w kierunku prawie zupełnie południowym, a ztąd, stanowiąc granicę kraju od Galicyi, płynie w kierunku zachodnim ku Niwce, gdzie łączy się z Czarną Przemszą w samym punkcie zejścia się granic Królestwa Polskiego, Galicyi i Szląska. Rzeka ta ma źródła w opoce wapiennej; płynąc na gruncie bardzo piaszczystym, koryto swoje zanosi piaskiem. Zasilana z obu stron zdrojami, prawie nigdy w całym swoim nie zamarza biegu. Długa 52 w. , z tych 13 płynie granicą. Pod Sławkowem znajduje się na niej most, a drugi kolei żelaznej na samej granicy kraju, murowany, sklepiony, mający 212 1 2 stóp w świetle. Do Białej Przemszy wpadają z prawego brzegu struga z pod Domaniewic, płynie przez Bydlin i Cieślin, ma ujście pod Gołczowicami; struga Biała Cerkiew Biała Cerkiew Białacerkiewka Bia Białachowo Biała Czirocka Białaczów Białaczowska Biała Białagarda Biała góra Białagóra Białahaus Biała karczma Biata Królikowska Biała książęca Biała Łuża Biała Biała panieńska Biała potok Biała Przemsza