Biadaczek, 1. folw. należący do dóbr Ruptan w pow. rybnickim. 2. B. , były folwark należący do Gogołowy Górnej w tymże powiecie. Biadaczów, ob. Biadacz. Biadaszka, niem. Peadauschke lub Piadauschke, wś, pow. mielicki, par. Frejno, z wielką cegielnią. . Biadaszki, dwie wsie t. n. , pow. wieluński, jedna w gm. Kurów, par. Chotów, druga w gm. Galewice, par. Cieszęcin B. w par. Cieszęcin miały 1827 r. 15 dm. i 107 mk. Biadaszki, 1. wś, pow. ostrzeszowski; 35 dm. ; 253 mk. ; 1 ewang. , 252 kat. ; 54 analf. 2. B. , pustkowie, pow. odolanowski, ob. Odo lanów. 3. B. , pustkowie, pow. odolanowski, ob. Gliśnica. M. St. Biadanschke niem. , Grossi Klein, dwie wsie, pow. trzebnicki, par. katol. Kotzerke, niedaleko rzeczki Szecki. Por. Biedaszkowo. Biadki, wieś, pow. krotoszyński, 227 morg. rozl. ; 56 dm. ; 499 mk. ; 90 ew. , 409 kat. ; 94 analf. ; stac. poczt. i kol. żel. Krotoszyn o 8 kil. ; gościniec w miejscu. M. St. Biadoliny. 1. B. radłowskie, wś. pow. brzeski w Galicyi, o 7 kil. od Wojnicza, ma 2661 n. a. mor. rozl. ; w tern 1387 m. lasu, 153 dm. , 922 dusz; parafia w Wojniczu; szkoła ludowa jednoklasowa; kasa pożyczkowa gminna. B. leżą przy samej kolei żelażnej Karola Ludwika, której stanowią stacyą, między Słotwiną a Bogumiłowicami, o 60 kil. od Krakowa. 2. B. szlacheckie, wś, pow. brzeski w Galicyi, w par. kat. Dębno. Bial. .. , Biał. Miejscowości, których nazwy zaczynają się w ten sposób, bardzo są. liczne; w niektórych atoli okolicach miejscowe narzecza nadają, im odmienne brzmienie, np. białoruskie Bieł. .. lub małoruskie Bił. .. i dla tego w razie pominięcia pod Biał. .. pewnej nomenklatury prosimy o poszukanie jej pod Bieł. .. lub Bił. .. a nawet Bel. .. słowackie i Bjal. .. Bjel. .. łużyckie. Biala niem. , ob. Biała. Bialablott, ob. Białebłoto. Bialachowo, ob. Białochowo. Bialafliess, leśnictwo, pow. czarnkowski, ob. Nothwendig. Bialasee, ob. Biała i Białejeztoro. Bialcz, ob. Białcz. Bialek, ob. Białek. Bialensitz, ob. Białężyce. Bialigrund, ob. Białygrąd. Bialiki, wś szlach. i włośc. , pow. szczuczyński, gm. Grabowo, par. Lachowo. Bialke, ob. Białka, Bialken, ob. Białki. Bialla, ob. Biała i Budki. Biallagorra, ob. Białogóra. Biallebrzegi, ob. Białobrzegi. Biallojahnen, ob. Białojany. Bialoblott, ob. Białobłoto i Białobłoty. Bialowiesz niem. , ob. Białowieże, Bialska wola, ob. Biała. Bialski powiat, ob. Biała i Stały. Bialskie jezioro, pow. gostyński, o 8 w. na półn. wschód od Gostynina, leży pomiędzy jeziorami Luceń, Drześno i Sumin; brzegi ma wyniosłe, bezleśne. Długie od zachodu ku wschodowi na 3 w. , szerokie trzy ćwierci wiorsty. Obszaru ma 1, 3 w. kw. Rzeka Skrwa odprowadza wody jego do Wisły. Por. Białe. Bialutten, ob. Białuty. Biała, najpowszechniejsza z nazw miejscowości w obrębie całej słowiańszczyzny góry, rzeki, jeziora, morza, osady, zarówno u zachodnich jak wschodnich i południowych słowian, noszą, to miano. Biała, por. Białe, Białka i t. p. Biała, 1. Radziwiłowska, książęca, Albo ducalis, miasto powiatowe gubernii siedleckiej, w języku urzędowym Bieła zwane, leży nad rzv Kizną, pod 52 l, 6 szerokości i 40 47 długości geograficznej względem Ferro; odległe od Lublina mil 16, od Warszawy 21 mil, dawne województwo i pow. brzeski. Obecnie B. posiada kilka zakładów naukowych, przeznaczonych dla ludności rusińskiej jak gimnazyum męzkie, seminaryum nauczycielskie, dwie szkoły początkowe męzka i żeńska. Z władz rządowych znajduje tu się zarząd powiatu, zarząd akcyzy IV okręgu, zjazd sędziów pokoju i sąd pokoju III okręgu dla B. i Terespola. Szpital s. Karola na 25 łóżek i dwie ochrony na 14 i 30 dzieci, stacya dr. żel. War. Teresp. , st. poczt. i telegr. W 1827 r. B. liczyła 309 dm. i 3386 mk. ; 1858 r. 323 dm. 57 murowanych i 3786 mk. w tern 2394 izrael. . W 1878 r. było 350 dm. i 7112 mk. Do miasta należy 2825 morgów ziemi. Przed zbudowaniem kolei łączyła się z Warszawą głównym traktem pocztowym brzeskim Biała, Międzyrzec, Zbuczyn, Siedlce, Mingosy, Kałuszyn, Mińsk, Miłosna mil 20 i pół, Rzym. katol. par. bialska dekanatu t. n. liczy wiernych 2750. Założycielem miasta był Piotr Janowicz Biały, woj. trocki, pierwszy het. W. Lit. urn. 1498, dziedzic Ołyki, Nieświeża. W XVI w. była własnością Illiniczów, od których nabył ją 1568 r. Radziwiłł Sierotka. Starożytna tą osada była miejscem obronnem, jak się okazuje z wałów wyniosłych i rowów głębokich, otaczających zamek. Wysoka i mocna wieża stoi dotąd nienaruszona, na 52 łokcie wysoka, opatrzona zegarem. Radziwiłł, zwany Sierotka, zbudował ten piękny zamek. Gimnazyum tutejsze, a raczej, jak je nazywano, akademia, była filią krakowskiej i w r. 1628, za Aleksandra Ludwika Radziwiłła, otrzymała od dziedziców fundusz na utrzymanie ubogich uczniów. W r. 1633 Wilski, oficyał podlaski, pomnożył tej szkoły fundusze i sprowadził z Krakowa profesorów gramatyki, retoryki, poetyki i filozofii. Kościół farny, fundowany w r. 1520 pod wezwaniem Panny Maryi i ś. Jadwigi przez Grzegorza Iwanowicza marszałka wielkiego litewskiego, czas jakiś należał zapewne do wyznania helweckiego. Za Jana Kazimierza został przywrócony katolikom. Odnowiony staraniem Katarzyny z Sobieskich Radziwiłłowej przed rokiem 1690, która ozdobiła go ołtarzami i wieżę na nim wzniosła. Trzy kaplice dotykają tego kościoła; w jednej mieszczą się relikwie św. Wiktora, sprowadzone z Rzymu. Bazylianie zostali tu sprowadzeni w roku 1690 przez Karola Stanisława Radziwiłła, kanclerza wielkiego litewskiego, który im kościół wymurował; najczęściej przemieszkiwał w zamku i zmarł roku 1719, znacznie przyczyniwszy siędo jego przyozdobienia. Reformatów fundował w roku 1671 Michał Kazimierz Radziwiłł, hetman polny litewski, a Siostry Miłosierdzia Karol Stanisław Radziwiłł, kanclerz wielki litewski roku 1716. Oddział Szwedów w roku 1706 miasto i zamek spustoszył z rozkazu Karola XII. Za Augusta II mieszkali tu ciągle możni dziedzice Białej, a dwór ich był siedliskiem gościnności, zabaw i wystawności. Ostatnimi z Radziwiłłów, którzy tu przebywali, byli Karol, wojewoda wileński, zwany Panie Kochanku umarł tutaj dnia 22 listopada 1790 r. i Dominik, jego synowiec, syn Hieronima, podkomorzego litewskiego. W B. urodził się zasłużony historyk nasz Julian Bartoszewicz, który między innemi pracami zajmował się wyjaśnieniem przeszłości B. i historyą bialskiej linii domu Radziwiłłów. W b. szkole obwodowej tutejszej uczył się przez czas jakiś J. I. Kraszewski, który pisał o B. w dziele Obrazy z życia i podróży. Wilno 1842 i w Atheneum I, 70. Rysunek kościoła podał Tyg Illustr. z 1871 r. 194. Zamek zaś w tomie VIII z 1863 r. 500 str. Monografią Jul. Bartoszewicza o zamku bialskim drukuje teraz 1880 Przewodnik nauk. i liter. lwowski. Powiat bialski gub. siedleckiej w obecnych zmniejszonych rozmiarach utworzony został w 1866 r. z dawnego większego pow. bialskiego, który rozdzielono na dwa powiaty konstantynowski i bialski. W obecnym swym obszarze przedstawia on trójkąt, którego bok wschodni stanowi rz. Bug, tworząca zarazem granicę od Cesarstwa, gub. grodzieńskiej; podstawę od strony północnej stanowi łamana linia na północ od szosy warsz. brzeskiej; od zachodu trzeci bok niema żadnej naturalnej granicy. Powierzchnia powiatu przedstawia płaszczyznę nisko położoną, z niewielkiemi wzniesieniami w pobliżu brzegów Bugu. Wynioślejsze stosunkowo wzgórza ciągną się po za Krzną w północnym krańcu pow. około Biały, Woskrzenic, Kijowca, Dereczanki, Malowej góry, Mokran; dochodzą one do 67 saż. nad poz. morza. Najwyższe wzniesienie przedstawia wyżyna z praw. brzegu rz. Krzny, niedaleko Bugu, otoczona dokoła mokradlami a mieszczaca na sobie wsie Dobrzyń i Koroszczyn; dochodzi tu ono do 75 saż. około 550 stóp. Znaczna ilość lasów i nizkie położenie sprzyjają gromadzeniu się wód w drobnych jeziorkach i rzeczkach, spływających do Bugu. Główną rzeką powiatu jest Krzna, zabierająca w siebie Grabarkę, Zielawę, Białkę i inne strumienie. Błota znajdują się głównie po brzegach Krzny. Gleba ziemi średniej dobroci sprzyja głownie uprawie żyta; obfitość łąk i pastwisk hodowli licznego inwentarza. W r. 1878 wysiano w całym powiecie pszenicy 2566 czetw. , żyta 13048 czetw. , jarego zboża 440 czetw. , owsa 9317 czetw. , jęczmienia 3839 czetw. , gryki 1621 czetw. , innych zbóż 1598 czetw. Wysadzono kartofli 21729 czetw. i siana zebrano około 950, 000 pudów. Przeważną część powiatu zajmują średnie posiadłości ziemskie; wielkich własności jest kilka zaledwie; Kodeń hr. Krasińskich ma 11, 302 mórg, Sławatycze ks. Hohenlohe liczy 6900 mórg i Sitnik tejże właścicielki 3489 mórg. Pięć majątków liczy przeszło 2, 000 mórg a 17 więcej niż 1000 mórg. Lasy, prócz rządowych leśnictwa Rokitno, Horbów, Dobrzyń, najznaczniejsze są w dobrach Kodeń okolo 6000 m. Przemysł fabryczny bardzo ubogo przedstawia się i pow. B. zajmuje ostatnie miejsce w całej gubernii co do ilości fabryk i ich produkcyi Znajdujemy tu 2 gorzelnie prod. roczna 5000 rs. , 5 browarów 18787 rs. , warzelnię miodu 400 rs. , 4 olejarnie 575, 2 fabr. octu 665 rs. , 7 garbarni 19240 rs. , 1 fabr. mydła, 150 rs. , 3 fabr. świec 640 rs. , 1 fabr. drewgwoździ 11, 800 rs. , 1 tartak 10, 000 rs. , 1 smolarnię 900, 1 dziegciarnię 915 rs. . Ogółem 29 fabryk z produkcyą roczną na 69152 rs. , co stanowi czterdziestą niemal część produkcyi całej gubernii a ćwierć produkcyi najuboższego pod tym względem pow. garwolińskiego. Pow. B. przy rozległości 25, 4 m. kw. liczył w 1878 r. 59, 274 mk. 28967 męż. i 30307 kob. ; podług wyznań 36, 120 prawosł. rusinów, 13, 319 żydów, 9494 kat. , 233 protestantów, 108 mahometan. W ciągu 1878 r. ur. się 1461 2, 5, zmarło 1008 1, 7, zawarto małż. 225 0, 7. Pod względem kościelnym było w pow. 30 parafij dla ludności rusińskiej, tworzących tak zwane bielskoje błagoczynije i 7 par. katolickich. Zakłady naukowe w 1878 r. były 1 gimnazyum, 1 seminaryum nauczyczycielskie, 1 szkoła 2klasowa, 30 szkół początkowych i 1 prywatna szkoła żeńska w ogóle 35 zakładów i 1606 uczniów w tej liczbie 1431 chłopców i 175 dziewcząt. Pod względem sądowym pow. B dzieli się na cztery okręgi sądów gminnych Horbów, Łomazy, Kodeń i Sławatycze i jeden sąd pokoju

Biadaczek

Biadaczek

Biadaczów

Biadaszka

Biadaszki

Biadanschke

Biadki

Biadoliny

Bial

Biala

Bialablott

Bialachowo

Bialafliess

Bialasee

Bialcz

Bialek

Bialensitz

Bialigrund

Bialiki

Bialke

Bialken

Bialla

Biallagorra

Biallebrzegi

Biallojahnen

Bialoblott

Bialowiesz

Bialska wola

Bialski powiat

Bialskie

Bialutten

Biała