ostatnich wyłomów rzek rozchodzić poczynają i spadek coraz większy ku równinom biorą przypada nad Białą koło miasteczka Białej, nad Sołą powyżej Kęt, nad Skawą około Wadowic, nad Rabą około Myślenic. W okolicy Krakowa od Tyńca aż do miasta Podgórza przypiera podgórze Beskidów zachodnich Krzemionkami 316 m. aż po sam brzeg Wisły, która oddziela je tutaj od wzgórzystej krainy krakowskiej. Część ta Beskidów jest w ogóle dostępną. Przerzynają ją bowiem liczne doliny, jako to dolina górnej Skawy i Skawicy z kotliną Suchej. Otwierają one przystęp aż do samych pasm grzbietów środkowych, których przełęcze zaklęsłe ułatwiają przeprawę z Galicyi do Węgier. Część gór, ograniczona Rabą, Dunajcem i Popradem, nie ma wspólnej nazwy. Grzbiet jej główny, ciągnący się od źródeł Raby na zach. aż po wyłomy Dunajca i Popradu na wsch. , a staczający się stromo ku płd. i wsch. nazywają Górcami, a skaliste góry, przez które Dunajec żłobi sobie łożysko malowniczym, podłużnym wyłomem, zowią Pieninami. Najwyższy szczyt w Gorcach, Niedźwiedź na płn. od Łopuszny nad Dunajcem ma 1309 m. , a najwyższy szczyt w Pieninach, Trzy Korony 948, 6 m. wysokości. Górce są nazwą ludową. Tak nazywają Podhalanie to pasmo gór, które w stosunku do wysokich Tatr nie zasługuje podług ich zdania na nazwę gór właściwych i dla tego zwą je pogardliwie górkami tylko, czyli górcami. Nazwę Pienin ograniczają zwykle do malowniczych, przepaścistych, głębokiemi jarami poprzerywanych skał wapienia ryfowego pomiędzy Czorsztynem, Szczawnicami. W rzeczywistości jednak pasmo wapienne tej samej formacyi ciągnie się wielkim łukiem opasującym od płn. Tatry, który poczyna się. w dolinie Wagu, w stolicy trenczyńskiej na Węgrzech, przechodzi w dolinę Orawy, wysuwa się na płn. za Rogoźnik i Czorsztyn i ciągnąc ku południowemu wsch. , kończy się w stolicy szaryskiej, także na Węgrzech, na płn. od Preszowa. Od płn. są Pieniny łatwo dostępne, ku płd. , t. j. ku Dunajcowi, spadają stromo i prawie prostopadle, co im też przy znacznem wniesieniu nad poziom rzeki i ostro miejscami odrzynających się szczytach i grzbietach wiele od tej strony dodaje dzikiej malowniczości. Podgórze tej części gór rozpościera się od Myślenic nad Rabą i Wojnicza nad Dunajcem, gdzie przypada rozgórze, nizkiemi Cieklinami aż ku Bochni i dalej po międzyrzeczu dolnej Raby i dolnego Dunajca. Liczne doliny przerzynają w rozmaitych kierunkach tę część gór. Dolina Raby ciągnie się aż po główny ich grzbiet, a kotlina sądecka, rozgałęziając się wyłomami Dunajca i popradu w głąb gór, przerywa wszystkie ich pasma i przeprowadza przesmykami aż na południowe ich stoki Ruska Wola tuż pod Leluchowem niedaleko wnijścia Popradu do Galicyi 483 m. n. p. m. . Beskidy niskie rozpościerają się od wyłomów Dunajca i Popradu aż na źródłowisko Sanu. Część ta Beskidów, zwracająca się już z pełnego wsch. ku południowemu wsch. , jest w pasmie galicyjskich Karpat najniższą. . Najwyższe jej wierzchy nie wznoszą się wyżej nad 1200 m. Podgórze nizkich Beskidów zniża się bardzo łagodnie i sięga daleko w głąb kraju, aż po za Tarnów góra św. Marcina, Pilzno, Ropczyce. Rzeszów, Łańcut, Jarosław i Przemyśl góra Zamkowa 359 m. , miejscami nagle się odrzynając, miejscami zaś gubiąc się nieznacznie w nizinie Wisły i Sanu. Linia rozgórza przechodzi tutaj nad Ropą powyżej Gorlic, nad Wisłoką około Jasła, nad Jasełką powyżej Wrocanki, nad Wisłokiem powyżej Czudźca, nad Sanem powyżej Przemyśla, nad Wiarem poniżej Kalwaryi. Jest to najdostępniejsza ze wszystkich części Beskidów, przerznięta mnóstwem dolin, jak np. doliną jasielską, dolinami Ropy, Jasiołki i górnej Wisłoki, Wisłoka i Sanu. Pośród gór rozpościera się tutaj pomiędzy Wisłokiem a Sanem Krosno, Jaćmierz, Rymanów, Zarszyn, Sanok rozległa okolica międzygórska, zwana sanockiemi dołami. W tej części gór leży też przecznica dukielska, najwygodniejsza i najwyższa ze wszystkich przecznic, ułatwiających przeprawę z Galicyi do Węgier przez główne pasmo Beskidów najwyższe wzniesienie gościńca pomiędzy Barwinkiem i Komarnikiem 468. 8 m. . Beskidy wysokie rozpościerają się od źródeł Dniestru aż do źródłowiska Czeremoszów na granicy Galicyi i Bukowiny i do tak zwanego Rozrogu, zkąd rozchodzą się góry w rozmaitych kształtach w różne strony. Góry przybierają tutaj odmienną postać, wznoszą się coraz wyżej, od 1400 1700. , im dalej ku południowi wsch. ; szczyty ich zaostrzają się, boki są spadzistsze, ciaśniej zwarte. B. wysokie znane są więcej pod nazwą Karpat lesistych ob. . Grzbiet środkowy czyli graniczny Beskidów jest wszędzie połogim, lasami okrytym działem. Wszystkie ościenne łańcuchy mają ten sam kierunek co i grzbiet graniczny i idą w kształcie podłużnych działów, równolegle od siebie, połączone nizkiemi łękami na poprzek i na poprzek poprzerywane wyłomami większych rzek. Miejscami jest grzbiet graniczny najwyższy, miejscami. zaś wznoszą się wyżej od niego pasma ościenne. W środku na źródłowisku Wisłoki opadają wszystkie pasma najniżej, ciągną się wszędzie krainą lasów, grzbiety ich mają kształt falistej płaszczyzny i okrywają się gdzie niegdzie nawet uprawnemi zagonami. Zwężają się też tutaj zarazem najbardziej właściwe góry i linia rozgórza posuwa się najbliżej ku granicy, podczas gdy podgórze przeciwnie rozpościera się najdalej ku płn. w głąb kraju. Geologiczna budowa Beskidów jest bardzo jednostajna. Składają one się z piaskowca karpackiego, należącego do formacyi eocenicznej okresu trzeciorzędnego czyli kenozoicznego, który pokryty jest cienką warstwą ziemi i miejscami tylko wydobywa sią na po wierzchnię. Tylko w zachodniej części wy stępują na większym obszarze skały formacyi jurasowej i wapiennej okresu drugorzędnego czyli mezozoicznego i opasują dwoma pasmami pokłady piaskowca. Pasmo północne poczyna się w dolinie Beczwy, wchodzi do Galicyi koło Białej i ciągnie się równolegle z formaoyą piaskowcową, która je wielokrotnie przerywa, przez okolice Andrychowa, Wadowic i Wieliczki, aż ku Bochni. W okolicy Tyńca przy piera o to pasmo łańcuch pagórków tej samej formacyi, wydłużający się aż do brzegu Wisły koło Podgórza, który od zawartych w jego wa pieniu buł krzemieni nazwano krzemionkami. Południowe pasmo przychodzi ze stolicy tren czyńskiej przez dolinę Orawy do doliny nowo tarskiej i występuje najwybitniej w Pieninach na wyłomie Dunajca. Według rozprawy o Beskidach, napisanej przez prof. Świstunia z Rzeszowa czyt. Sprawozdanie z gimnazyum rzeszowskiego za rok 1876 podział powyższy Tatomira który i Karpaty lesiste zowie Bes kidem wysokim, należy zmienić w ten spo sób, że B. zachodnie mają sześć działów a między Olszą i Wisłą na Sląsku; b między dolinami Kisuczy, Bystrzyty, Soły, Nowotnianki i drogą UjsolNowoty; c od Milówki do Podhory; d Babia Góra; e Baraniapasmo; f dział Andrychowski. Beskidy zaś wschodnie czyli nizkie na cztery działy a między Skawą i Rabą; b między Rabą, Dunajcem, Popradem, doliną Szczawnie, Nowegotargu i drogą ze Spy tkowic do Orawy; c Pieniny; d między Du najcem, Popradem, przesmykiem dukielskim, Dołami Sanockiemi, Sanem i niżem nadwiślań8kim. Niektórzy autorowie twierdzą, że na zwa Beskidów jest nietylko książkową, że np. lud sam zowie Beskidami niskiem góry po obu stronach dukielskiego przesmyku a B. szerokiemi część Karpat lesistych, w dziale między przesmykami skolskim a delatyńskim. Znane też są w geografiach nazwy Beskidy polskie, śląskie i węgierskie orawskie. Porównaj dodatkowo art. Karpaty. F. S. Beskidy śląskie ob. Beskidy, rzęsistemi lasami porosłe, obfitują w drzewo na opał i budulec, w zwierzynę, rudę żelazną, kamienie młyńskie, ciosowe, brukowe i budowlane. Ze szkodliwych zwierząt, prócz lisów i mniejszych drapieżnych, pokazują się już tylko kiedy niekiedy wilki. Na polanach i łąkach B. śląskich utrzymują górale szałasy, w których pielęgnują stada owiec, kóz i krów dających mleko i wełnę. Z wełny owiec wyrabiają sukno wałaskie na spodnie i guńki a z mleka żętycę i bryndzę, Najwyższe szczyty Barania, Czantorya, Równica, Łysag óra, Kotarz, Ostry Sto żek i i. Według Jana Śliwki lud śląski zowie te góry Beskidami. F. S. Besko, wś, pow. sanocki, nad Wisłokiem, o 6 kil. od Zarszyna, ma parafią obu obrządków w miejsen. Własność banku galicyjskiego. Ma przysiołek Porębę. Parafia katol. dek. sanockiego, założona. 1594 przez Zygmunta III, liczy 1214 wiernych. Besnica niem. , kol. , pow. brodnicki, st. p. Gurzno. Bessarabia, kraj w państwie rossyjskiem, W południowozachodniej jego części, graniczy na północ z gubernią podolską i posiadłościami austryackiemi; na wschód z rzeką Dniestrem i morzem Czarnem; na południe z rzeką Dunajem, która dzieli Bessarabią od Rumunii, na zachód z rz. Prutem. Były obwód bessarabski 31967 w. kw. według Strielbickiego utworzony został z ziem, które otrzymała Rossy a na mocy artykułu IV traktatu bukareskiego, mianowicie z trzech głównych części 1 z Bessarabii właściwej, mającej 3 raje cynuty albo powiaty benderski, akkermański i kilijski, i 4 twierdze Izmaił, Kilia, Bendery i Akkerman; 2 z rai czyli powiatu chiocimskiego, to jest Bessarabii północnej, z twierdzą Chocimem, która należała do rodziny wybieralnego hospodara, z wyjątkiem szczupłych podatków płaconych sułtanowi; 3 z części Multan czyli Mołdawii wschodniej, leżącej na lewym brzegu rzeki Prutu i składającej się z powiatów czyli cynutów orhijewskiego, sorockiego, jasskiego, choterniczeńskiego, greczańskiego i kadrskiego. Właściwą Bessarabią zamieszkiwał w starożytności naród Bossów, którzy tu przybyli z gór Hemus Bałkanów, i otrzymała nazwisko od wodza ich Bessaraba. Inni pisarze, odnosząc wyraz Bessarab do VII wieku, wyprowadzają go od słowa tureckiego rabb albo rebb, znaczącego wódz, i przypuszczają, że Bessarab znaczyło dawniej wodza Bessów, a zatem nie ród i nazwisko, ale prosto tytuł. Inni, wreszcie, mniemają, że Turcy nazwali ten kraj Bess albo AkSerb, to jest Biała Serbia, a później Bessarabia. Cóżkolwiekbądź, Bessowie, podbici przez Rzymian, weszli w skład ogólny plemienia naddunajskiego i mieszkali na obu brzegach dolnych części Dunaju. Po licznych zmianach, ziemia Bessów i zmieszanego z nimi narodu Kumanów, w XIII wieku nazywała się już Bessarabia. W połowie XIV wieku bessarabski walihan posyłał wojsko swoje na pomoc cesarzowej byzantyńskiej Annie Sabaudzkiej, przeciw Janowi Kantakuzenowi; a przy końcu tegoż wieku Bessarabia. po krótkiej zawisłości od Węgier, znowu prze

Beskidy

Beskidy śląskie

Besko

Besnica

Bessarabia