kiemi drewnianemi zastąpione zostały. Parafia katolicka berzygalska liczy obecnie wiernych 3519. Tenże Fryderyk Mikołaj Manteuffel w r. 1792 zbudował na wyniosłem wzgórzu, na miejscu dawnego drewnianego, piękny murowany kościół protestancki, przedstawiający obecnie wspaniałą ruinę z wysoką sterczącą wieżą, odzwierciadlającą się w wodach jeziora. W archiwum rodz. berzygalskiej gałęzi Manteufflów przechowane są dotąd ciekawe dokumenty, dotyczące przeszłości kraju i częstych najazdów kryżborskieh Korffów na Berzygał. W roku 1816 przyjmowanym był w Berzygale cesarz Aleksander I przez ówczesnego dziedzica Mikołaja Manteuffla, szamb. kr. Stanisława Augusta. Przez Berzygał prowadzą liczne drogi komunikacyjne i handlowe. Z tych ostatnich od otwarcia kolei żel. P. W. tylko trakt birżańskolucyński głównie bywa uczęszczanym. Zarząd gminny i szk. ludowa w samym Berzygale, zarząd polic, . w mieście Rzeżycy. Berzygołka, ob. Utroja. Berzyn, karczma, młyn i folw. , pow. babimoski, ob. Komorowo. Berża, ob. Behrse. Berżałowce, wieś, pow. sejneński, gmina i parafia Berżniki, ma 24 dm. i 170 mk. Berżany, mko i dwór prywatny, w pow. szawelskim, nad Wentą, o 38 wiorst od, Szawel. Berżnik, Berżniak, jezioro, pow. sejneński, między wsiami Berżniki i Sztabinki, o 5 w. na wschód od Sejn, ma 277 morg. obszaru i 30 st. głęb. Brzeg wschodni i południowy wzgórzyste, zachodni płaski, bezleśny. Na rzegach wsie Krejwińce i Półkoty Br. Ch. Berżniki, wś i folw. rządowy, pow. sejneński, gmina i par. t. n. , przy drodze bitej z Sejn do Grodna, o 9 w. od Sejn, nad jez, Kelig i strumieniem łączącym jez. Iłgiel z jez. Pilwie. Posiada kościół par. drewniany, urząd gminny. W 1827 r. było tu 55 dm. i 464 mk. , obecnie ma 96 dm. i 729 mk. ; par. B. dek. sejneńskiego liczy 5866 dusz. Gmina B. ma 3640 mk. , rozl. 13748 m. , należy do s. gm. okr. I i st. p. w Sejnach o 8 w. ; w skład gminy wchodzą Berżniki wś i folw. , Berżełowce, Bosse, Degucie, Dworczysko, Duby, Grudzewszczyzna, Krasnogruda, Krejwińce, Kukle, Maciejowizna, Małe, Olszanka, Olkienszczyzna, Poćkuny, Podkukle, Półkoty, Posejnele, Posejny, Ryngelówka, Sadok, Suworowo, Świack, Weresowszczyzna, Wigrańce, Zaleskie, Zamiatyno, Zamby i Zegary. Berżona, rz. , dopływ Niemunia z prawej strony, przyjmuje z lewej strony strugę Węgierynkę; ma źródło w błocie Pohybel na półn. od Rakiszek. Berżory, wś rządowa w pow. telszewskim, nad jez. t. n. , o 32 w. od Telsz, kościół katol. ś. Stanisława, 1746 wzniesiony przez mieszkańców, filialny płotelski. Por. Płotele. Berżygal, ob. Berzygał. Berżynie, ob. Szawle. Berżyny, 1 wś rządowa, pow. wyłkowyski, gm. Wojtkobole, par. Grazyszki. W 1827 r. liczyła 18 dm. i 153 mk. 2. B. , wś rządowa, pow. wyłkowyski, gm. Karkliny, par. Kieturwłoki; liczyła w 1827 r. 18 dm. i 148 mk. Besarabia, ob. Bessarabia. Beschine. ob. Baszyn. Beseniowa, słow. Beszenowa, węg. Besenöfalva, wieś na Podhala liptowskiem, nad Wagiem; ludności 255 dusz, przeważnie katolickiej 9 protestantów w 1870. Na piaskowcu karpackim potężny pokład białawego trawertynu; z niego tryszczą obok siebie dwie szczawy, które osadziły znakomity pagórek trawertynowy. Źródła obecnie niewiele wody dają; zostawiają czerwony osad. Według Zejsznera ciepłota wody 25 sierpnia 1839 wynosiła 11, 5 C. Besidny, potok, wypływa w obr. gm. Urycza w pow. stryjskim, płynie głębokiemi paro wami z pod działu uryckiego 842 m. w kie runku południowozachodnim, a zabrawszy li czne podgórskie potoczki, uchodzi po przeszło ćwierćmilowym biegu z lewego brzegu do Urycza, dopływu Stryja. Br. G. Besiekiery lub Biesiekiery, kol. , pow. łęczycki, gm. i par. Grabów. B. należały dawniej do dóbr Grabów, obecnie zostały rozkolonizowane. W 1859 było tu 19 dm. , 113 mk. , obecnie 47 dm. Obszar ogólny gruntów 1134 m. Znajdują się tu rozwaliny starożytnego zamku, okolonego rowem. Budynek ma długości 55 arszynów, 30 szer. a wysokości 20. Baszta trzyma w kwadrat po 15 arszynów a wysokości 35; grubość murów około 4 łokci. Pod zamkiem znajdują się piwnice i pieczary. W XV stuleciu B. należały do rodziny sokołowskich, z których Wawrzyniec, wojewoda łęczycki, około roku 1500 wystawił niewielki lecz obronny zameczek. W roku 1597 nabył go wraz ze wsią kardynał Andrzej Batory, synowiec króla Stefana, i oddał następnie za swoją synowicą Jerzemu Rakoczemu, który nie mieszkał w nim, lecz puszczał w dzierżawę. W pierwszej połowie XVII wieku jeden z takich dzierżawców, Jan Szymon Szczawiski, starosta łęczycki, nabywszy na własność upadły zamek, w r. 1653 podźwignął go i wyrestaurował, na pamiątkę czego wszystkie w nim oddrzwia rodzinnym swoim herbem Prawdzie ozdobił. Po jego śmierci wieś z zamkiem poszła na exdywizyą dla zaspokojenia dłużników. Nabył ją jakiś szlachcic herbu Ogonczyk, który także zostawił po sobie siady wcyfrach, godłach i niezdarnych malowidłach alfresco treści religijnej. Po nim były w posiadaniu Gajewskich; z nich jeden zamek tutejszy z dwóch piętr na jedno zniżył. Od roku 1800 przestał być mieszkalnym, a nowy dziedzic Kretkowski obrócił go na gospodarski użytek. Była to niewielka w czworogran wystawiona budowla na kępie, do koła wodą oblanej. Na czele jego wznosiła się wieża, od spodu czworokątna a od góry ośmiokątna, ze spiczastym daszkiem, przez którą na dziedziniec zamkowy brama prowadziła. Z pomników pierwotnej architektury zamku tego dochowały się tylko sklepienia gotyckie w dwóch dolnych pokojach; wszystkie zaś inne ślady odnoszą się do czasów restauracyi Szczawińskiego, który, gdzie tylko na to pozwoliło miejsce, wszędzie marmurowe swoje herby poumieszczał. Dwie tablice marmurowe, nad bramą i nade drzwiami wchodowemi znajdujące się, zawierają w łacińskim napisie historyą tego gmachu. Opis i rysunek podały Kłosy VII, 21. Besiekierz, nazwa okolicy ob. , co do samej formy pokrewna z takiemi nazwami jak Świnikierz, Sadykierz w Rawskiem, tudzież Besk i Besiekiery w Łęczyckiem. W obrębie jej leżą B. Gorzewo, wś i folw. , B. Nawojowy wś i folw. , B. Budny wś i folw. , wszystkie trzy nad rz. Moszczenicą, pow. brzeziński, gm. Biała, par. Gieczno. Leżą pomiędzy Zgierzem a Mąkolicami. W 1827 r. wszystkie trzy liczyły 34 dm. i 314 mk. Obecnie B. Gorzewo ma 140 mk. , 17 dm. , ziemi włościańskiej 17, kolonistów 683 morg. B. Nawojowy, 150 mk. , szlach. 41, 13 dm. , ziemi włośc. 49, szlach. 384 morg. ; B. Rudny, 340 mk. , 39 dm. ; ziemi włośc. 494, folwarcz. 160 morg. Besk, stary i nowy, wś, pow. łęczycki, gm. i par. Grabów. W 1827 r. było tu 9 dm. i 106 mk. Beskid. Jestto nazwa dość nieokreślona, zarówno etymologicznie ob. Beskidy, jak topograficznie. Odnosi się niekiedy do pojedynczych szczytów, niekiedy do pewnej części Karpat galicyjskich a niekiedy nawet do całego ich pasma z wyjątkiem Tatr od Szliąska do Bukowiny. Na określenie pasma gór wyrażenie Beskidy wydaje się nam stowniejsze. Beskid, szczyt w głównym grzbiecie granicznym Tatr nowotarskich, w obrębie wsi Muru Zasichłego; narożnik między dolinami Kasprową od zachodu, Stawów Gąsienicowych od wschodu; na mapach Kummersberga Bl. 35 i Loschana wpisano w tern miejscu nazwę Piargi. Od tego wierchu ciągnie się między dolinami Goryczkową od zachodu a Kasprową od wschodu grzbiet 3034 3414 m. długi ku północy; drugi po nad Kasprową i Jaworzynką od zachodu a doliną stawów Gąsienicowych od wschodu dł. 6069 m. , aż po Nosal. W nim leżą wierchy Kopa Magóry i Kopa Królowy. Od ostatniego wierchu ciągnie się przez Kopienice, aż ponad Hławówkę i Cyrlę. grzbiet lesisty, 8345 m. długi, ku północy. Wzn. Beskidu 2006. 28 m. Zejszner; 1998. 89 Loschan, 1995. 8 Kreil; 2002 Kolbenheyer. Br. G. Beskid kocierski, małe pasmo gór, do 710 m. npm. wysokie, bujnym lasem świerkowym porosłe, między Andrychowem a Żywcem. Beskid Wielki, szczyt w Karpatach lesistych, w dziale między przesmykami dukielskim a skolskim, 1005 m. wys. Beskid Wołosacki, szczyt w Karpatach lesistych, u źródeł Stuposianki, 1096 m. wys. Beskidowiec, potok górski, wypływa w obr. gm. Wyszkowa w pow. dolińskim, z pod Czarnego Wierchu 1034 m. , powyżej połoniny Beskidami zwanej; płynie głębokiemi parowami w kierunku północnowschodnim i po półmilowym biegu uchodzi z lewego brzegu w obr. tej gminy do Mizuńki, dopływu Świcy. Beskidy. To pasmo gór ma początek w przesmyku Jabłonki 601 m. , koniec u wklęsłości dukielskiej 463 m. , dł. 32 mii geogr. , szer. 8 15 mil. Pasmo główne na płd. się ciągnie, na granicy lub blisko. Skład piaskowiec karpacki; jałowy, więc i roślinność jałowa, tylko drzewa się udają. Właściwością B. jest kretynizm. Beskidy zwane także za Staszicem Bieszczadem są w ogólniejszem znaczeniu tylko książkową nazwą. Lud pisze Tatomir dla całego pasma gór karpackich nigdy tej nazwy nie używa, a i nazwy Karpat wcale nie zna. Beskidem albo Beskidkiem nazywa lud tylko pojedyncze wierzchy, a najczęściej grzbiety, przez które prowadzą przejścia; kid znaczy bowiem w narzeczu górali z okolicy Skoczowa grzbiet; bez kid, beskid znaczyłoby więc tyle co przez grzbiet Zeiszner. Beskid nad Andrychowem, Beskidek na wsch. od Babiej góry, przejście z doliny Skawicy do doliny Orawy, Beskid nad Klimcem, przez który prowadzi trakt ze Stryja do Munkacza i t. p. Polscy podgórzanie i górale pasma karpackie górami, w Wadowickiem także groniami zowią; również i ruski góral nazywa Karpaty tylko poprostn górami, hory. Beskidy rozpadają się na kilka części. Beskidy zachodnie rozpościerają się od przecznicy jabłonkowskiej na Szląsku aż po rzekę Rabę w Galicyi. Grzbiety ich sięgają w przecięciu do wysokości 550 632 m. , szczyty do 1260 m. Pasma główne czyli środkowe nie są wszędzie najwyższe, gdyż miejscami przewyższają je poboczne gałęzie. Najwyższy szczyt Babia góra, wznosząca się na źródłowisku Skawicy i czarnej Orawy, ma 1722 m. wysokości. Podgórze Beskidów zachodnich, wznoszące się w przecięciu do 350 m. , rozpościera się aż po południową krawędź doliny Wisły. Linia rozgórza, t. j. linia łącząca te miejsca, gdzie góry nie ustają jeszcze wprawdzie, lecz gdzie już od Berzygołka Besarabia Beschine Beseniowa Besidny Besiekiery Besiekierz Besk Beskid Beskid kocierski Beskid Wielki Beskid Wołosacki Beskidowiec Beskidy