ski, gm. i par. Czemierniki, o 3 w. na zach. od Czemiernik, na wzgórzach, na krawędzi lasów i mokradli nad rz. Tyśmienicą. Posiada browar piwny. Długosz wspomina B. jako graniczącą ze wsią Tarkowice w par. Kocko I, 632. W 1827 r. było tu 60 dm. i 367 mk. Opuszczona u Zinberga. Bełda, wś, pow. szczuczyński, gm. Przestrzele lub Bełda, par. Rajgród, śród lasów i błot, przy drodze bitej ze Szczuczyna do Raj grodu, o 7 w. od Rajgrodu; posiada urząd gm. i szkołę, odl. od Szczuczyna o 23 w. B. gmina ma 7214 mk, , rozległości 17535 morg, należy do s. gm. okr. III i st. p. , w osadzie Rajgród W skład gminy wchodzą Bełda, Ciszewo. CzarnaWieś, Danowostare, Kołakiczarny las, Kosiły, Kosówka, Kuligi, Łazarze, Miecze, Pęczykowo, Pęczykówko, Przestrzele, Rajgród, Rupczyzna, Rydzewo, Skrockie, Turczyn, Wojdy Radzewo i WólkaPietrowska; 3 z wyż wynienionych wsi posiadają ludność szlach. , 8 mieszaną, reszta włościańską. Br. Ch. Beldno, wś, pow. bocheński, par. Rzegocina, o 2 kil. od Rzegociny, własność funduszu religijnego. Bełdów, Bałdów, wś, z przyległ. Bełdówek, pow. łódzki, gm. i par. t. n. , na lewo ode drogi z Aleksandrowa do Poddembic, o 21 w. od Łodzi, we wzgórzystem położeniu nad Bałdówką, posiada kościół par. drewniany, urząd gminny, sąd gminny, szkołę gminną, gorzelnię i młyn wodny. W 1827 r. było tu 27 dm. i 373 mk. Par. B. dek. łódzkiego ma 2471 dusz. Gmina B. należy do s. gm. okr. VI w Bełdowie, st. p. w Aleksandrowie. W gminie gorzelnie 2, dystylarnia wódek słodkich, 3 młyny, tartak, 3 szkoły elementarne 1klasowe. Br. Ch. Bełdyki, wś szlach. , pow. makowski, gmina Sielc, par. Rożan. Bełdzis, jezioro, pow sejneński, gm. Berzniki, koło wsi Krasnogruda, ma 20 morg obszaru. L. W Belejów, wieś, pow. doliniański. Obszadworski posiada gruntów ornych 89 m. , łąk i ogrodów 321 m. , pastwisk 99 m. , lasu 450 m. Włościanie posiadają gruntów ornych 459 m. , łąk i ogrodów 978 m. , pastwisk 569 m. Ludno ści ma gr. kat. 687, izraelitów 9, razem 696. Należy do gr. kat. par. w Turzu wielkiem. Wieś ta leży już w górach karpackich, grunt tu niewdzięczny, zato sianożęcia i pastwiska obfite; główną też gałęzią gospodarstwa jest chów i wypas bydła. B. R. Bełełuja, wieś, pow. śniatyński, o milę od Śniatyna. Obszar dworski posiada gruntów ornych 321 m. , łąk i ogrodów 57 m. , pastwisk 8 m. , lasu 5 m. Włościanie posiadają gruntów ornych 1427 m. , łąk i ogrodów 142 m. , pastwisk 158 m. , lasu 12 m. ; leży w okolicy nadzwyczaj urodzajnej na tak zwanem Pokuciu. Ludności ma rzym. kat. 18. gr. kat. 1108, izraelitów 17 razem 1153. Należy do rzym. kat. parafii w Śniatynie, gr. kat. parafię ma w miejscu, do której należy wieś Krasnostawce z 1314 duszami. Proboszczem tej parafii jest obecnie Jan Czarkiewicz, deputowany do Rady państwa z kuryi gmin wiejskich powiatów sądowych Kołomyja, Peczeniżyn, Gwoździec, Kosów, Kuty, Sniatyn, Zabłotów, wiceprezes rady powiat. śniatyńskiej, członek instytutu galicyjskiej ruskiej Matycy i stowarzyszenia narodowego Narodnego domu; parafia ta należy do dekanatu śniatyńskiego. Wieś ta ma szkołę filialną. Właściciel Tytus Kościszewski. Bełełuja, potok, wypływa na południowym stoku pasma wzgórz zwanego Bałaurami czyli Bałahorami, niekiedy Czartowemi górami lub pospolicie Bałkami, rozciągającego się na Po kuciu między korytami Dniestru i Prutu, jako poprzeczne odnogi Karpat. Źródła tego potoku znajdują się w obrębie gminy Bełełui w pow. śniatyńskim. Płynie na południe parowami i wądołami i po jednomilowym biegu w obrębie wsi Uścia uchodzi z lewego brzegu do Prutu. Br. G. Bełk, niem. Boelk, wś, w pow. brodnickim, parafii Lidzbarg. Według Kętrz. Bielki. Bełk, niem. Belk, Górny i Dolny, dwie wsie, pow. rybnicki, o milę od Żar, z paraf. kościołem katol. i kopalniami węgla kamiennego. Pod B. źródło rz. Birowy. Bełwin, wieś, pow. przemyski, o 11 kil. od Przemyśla. Obszar dworski posiada gruntów ornych 100 m. , łąk i ogrodów 23 m. , pastwisk 7 m. , lasu 1037 m. , włościanie posiadają gruntów ornych 174 m. ; łąk i ogrodów 68 m. , pastwisk 50 m. , lasu 21 m. Ludności rz. kat. 14, gr. kat. 236, izraelitów 9 razem 259. Należy do rz. kat. parafii do oddalonej o milę wsi Ujkowice, do gr. kat. parafii do pobliskiej wsi Wapowce. Wieś Bełwin graniczy z wsią Maćkowicami, Wedle ustnego podania początek wsi Bełwin sięga czasów napadów tatarskich na Ruś czerwoną. Pewien gospodarz z Maćkowic, nazwiskiem Bełwin, uciekł w czasie napadu tatarskiego na Maćkowice i wraz ze swą rodziną skrył się głęboko w lasach; po ustąpieniu tatarów nie powrócił więcej do Maćkowic, lecz wykarczował tyle lasu, że otrzymane ztąd pole wystarczyło na utrzymanie jego i rodziny. Rodzina ta, rozradzając się, coraz więcej lasu karczowała, aż ilość głów tej rodziny i obszar wykarczowanej przestrzeni do znacznych wzrosły ilości; tedy wiedzeni pobożnością postanowili Bełwianie cerkiew wybudować. Ta miejscowość, powiększając się coraz bardziej tak pomnażającą się ludnością jak i obszarem wykarczowanych gruntów otrzymała nazwisko Bełwin od pierwszego wychodźcy z Maćkowie Bełwina. Taki jest początek tej wsi wedle podania ludowego, składa się ona teraz z 35 rodzin a z 259 dusz. Położenie wsi Bełwin, otoczonej ze wszystkich stron lasami jakby ogrodem, zdaje się potwierdzać to podanie ludowe Annales Eccles. pag. 53 i 54. Własność rodziny hr. Stadnickich. B. R. Bełz, miasto królewskie, w powiecie sokal skim, nad rzeczką Zołokiją, wypływającą pod Tomaszowem w gub. lubelskiej, która przepływa po pod Lubyczę, Uhnów, Bełz i pod Krystynopolem wpada do Bugu. B. leży o 3 mile na zachód od Sokala, w okolicy nizkiej; nieznaczne falowate pagórki z łagodnemi stokami przyczyniają się do urodzajności czarnej, kilka łokci głębokości mającej ziemi; sławną też jest ziemia bełzka ze swej urodzajności w całej Galicyi. Miasto ma wraz z gruntami należącemi do mieszczan 2, 092 mórg przestrzeni. Ludności 3, 500, z tych 800 obrządku rzym. kat. , 910 gr. kat. , 1784 izrael. Stan czynny majątku gminnego wynosi 192, 985 złr. 96 ct. , stan bierny 3041 złr. 91 ct. B. ma sąd powiatowy, notaryusza, urząd pocztowy, rzym. katol. i gr. katol. parafią w miejscu. B. posiada szkołę wydziałową męzką, która w 1857 jako szkoła główna założona, w 1873 roku do rzędu szkół wydziałowych o 8 klasach podniesioną została o 9 nauczycielach i 2 katechtach; szkołę etatową żeńską, pod nadzorem i dyrekcyą felicyanek, o 3 nauczycielkach, nauczycielce kierującej, wszystkie 4 felicyanki, i 2 katechetach; do tej szkoły uczęszcza 120 dziewcząt. Większa posiadłość obejmuje roli ornej 51 morg. , łąk i ogrodów 110 morg. ; mieszczanie posiadają roli ornej 1128 morgów, łąk i ogrodów 452 m. , pastwisk 244 m. Przemysłu fabrycznego ani rękodzieł żadnych w tern mieście nie ma; mieszkańcy chrześcijanie trudnią się rolnictwem, a izraelici handlem surowemi płodami; handel nie bardzo ożywiony z powodu oddalenia tego miejsca od kolei żelaznej i gościńców murowa nych; do najbliższych stacyj kolejowych jest przeszło mil 10, do gościńca rządowego w Lubyczy mil 3, a do krajowego w Krystynopulu mil 2. Ziemia tłusta, ciężka, na wiosnę i w jesieni drogi nie do przebycia. B. był niegdyś stolicą udzielnego księztwa, później województwa mającego w herbie gryfa białego w koronie złotej w polu czerwonem. To starożytne i już w XI wieku murem i zamkiem obwarowane miasto, było roku 1073 od Bolesława Śmiałego, podczas wyprawy kijowskiej, w r. 1121 od Bolesława Krzywoustego, zaś w latach 1350 i 1355 od Litwinów, w roku 1371 od Węgrów, a w latach 1450, 1503 i 1526 od Turków często, lecz zawsze bez skutku, napastowane. Naostatek w 1473 dotknął to miasto okropny pożar, który je całkiem w perzynę obrócił. Mimo tylu klęsk był zamek obronny, Słownik Geograficzny, Zeszyt II dla położenia swego pośród błot prawie niedostępny, aż do roku 1655 nigdy nie zdobyty. Ztąd był rodem uczony akademik krakowski Jakób z Bełza 1543. Kościół rzym. katolicki w Bełzie miał być pierwotnie wystawiony przez księcia Ziemowita w 1394 roku. Król Zygmunt August odnowił dotacyą w 1554 roku. Do tej parafii, należącej do dekanatu bełzkiego, archidyecezyi lwowskiej, zaliczeni są rzym. kat. w następujących gminach Cebłów, Góra, Kuliczków, Machnówek, Oserdów, Prusinów, Przemysłów, Staje, Tuszków, Waniów, Witków, Worochta, Żużel. W całej parafii jest rzymskokatolików 2397, izraelitów 1800. Oprócz szkół w Bełzie samym znajdują się w tej parafii szkoły trywialne w Worochcie, Żużelu, Cebłowie, Oserdowie, Stajach, Machnówku i Waniowie. Oprócz kościoła farnego ma ta parafia kaplicę publiczną, jedne na Zameczku zwaną, drugą w Worochcie, a w Źużelu kaplicę prywatną, w których się często nabożeństwo odbywa. Cerkiew grec. katol. murowana z cegły, bardzo ładnej struktury, była niegdyś kościołem bełzkiego konwentu; przez cesarza Józefa II została darowaną bełzkim grecko katolickim parafianom; w roku 1861 została zrestaurowaną i upiększoną nowemi, miedzią pokrytemi kopułami, kosztem konkurencyi i cesarza austryackiego, jako patrona. Guepin w swem dziele Św. Józefat arcybiskup połocki pisze Biskupstwo Chełmn i Bełza obejmuje ziemię bełzką, część Podlasia i część województwa ruskiego, Czerwony Bełz i jego okolice. Na stronie 142 pisze dnia 24 czerwca 1590 r. biskupi ruscy uchwalili zerwać na zawsze z patryarchą wschodnim; ta uchwała, powzięta i spisana na zgromadzeniu kilku biskupów ruskich zebranych w Bełzie, została potwierdzoną w akcie synodalnym w Brześciu. Szaraniewicz w swojem dziele Rzut oka na nabeneficya ruskie pisze na 46 stronie Należy wspomnieć, ze do dyecezyi chełmskiej, należały beneficya t. z. eparchiii bełzkiej Parafia ta ma 2 cerkwie; do cerkwi w Bełzie należą mieszkańcy Bełza z przedmieściami, dalej wsie Witków i Tuszków, razem 1222 dusz; do cerkwi filialnej w Prusinowie 436 parafian, razem 1658 parafian. Gr. katol. dekanat bełzki, dyecezyi przemyskiej ma 16 parafij Bełz, Boratyn, Budyniu, Waniów, Dobraczyn, Żabcze murowane, Żużel, Zawiszeń, Korczmin, Krystynopol, Kuliczków, Oserdów, Rekliniec, Sebieczów, Siedlec bełzki i Szmitków. Wiernych 20380. Kościół podominikański zamieniony na cerkiew. Miasto to posiada kasę pożyczkową gminną z kapitałem zakładowym 5, 100 złr. Bełzkie księztwo. Najdawniejsza pewna wiadomość o Bełzie jest, że za Bolesława Chrobrego był gród ten stolicą księztwa bełzkiego, które stanowiło udzielne dziedzictwo 9 Bełda Bełda Bełdów Bełdyki Bełdzis Bełełuja Bełk Bełwin Bełz