ra pod Szczebryną do Muchawca uchodzi. Kanał ten na całej swej długości jest spławny i wielką ilość drzewa spławiają po nim do Bugu Siemienow. Battlewo, niem. pow. chełmiński, ob. Watlewo. Battrow, ob. Batorowo. Batuczka, ob. Batiaczka. Baturyn, 1. mko, pow. konotopski, gub. czernihowska, dawniej województwo kijowskie, o 27 w. na płn. wsch. od Konotopu, o 203 w. od Czernihowa, na lewym wyniosłym brz. rz. Sejma, przy trakcie poczt. z Kijowa do Moskwy. Założony 1576 przez Stefana Batorego i naznaczony na miejsce pobytu hetmanów zaporoskich. W r. 1663 zawarte tu zostały baturyńskie pakta umowy między dworem moskiewskim a Małorossyą. Mazepa wzmocnił B. i 1708 połączył się ztąd z Karolem XII; tegoż roku ks. Menszykow wziął B. szturmem i zburzył. R. 1725 ces. Katarzyna darowała B. Menszykowowi; potem B. do skarbu wrócił aż 1764 przeszedł na wieczne czasy w posiadanie Razumowskich. R. 1860 było 3563 mk. , 456 dm. , 2 cerkwie, fabr. sukna i świec woskowych, 3 jarmarki. Obecnie ma 6580 mk. , st. p. , st. tel. 2. B. , wś, pow. wilejski, miała niegdyś filią katol. parafii radoszkowickiej. Batycze, wieś, pow. przemyski, o 8 kil. od s. p. Żurawica. Obszar dworski posiada roli ornej 250 m. , łąk i ogrodów 20 m. , pastwisk 5 m. ; włościanie posiadają roli ornej 363 m. , łąk i ogrodów 46 m. , pastwisk 11 m. ; wieś ta leży w nadzwyczajnie urodzajnej okolicy. Lu dność rzym. kat. 24, grec. kat. 342, izrael. 7, razem 373. Należy do rz. kat. i gr. kat. parafii w Ujkowicach, oddalonych o ćwierć mili. Tej ostatniej B. są filią. Właściciel Edward Bo gdański. B. R. Batyów, Batyjów, wieś, pow brodzki, o 8 kil. od Łopatyna na północ. Przestrzeni po siada obszar dworski roli ornej 170 m. , łąk i ogrodów 23 m. , pastwisk 6 m. , lasu 96 m. ; włościanie posiadają roli ornej 398 m. , łąk i ogrodów 121 m. , pastwisk 7 m. , lasu 2 m. Wioska ta leży w lesistej, bagnistej, równej i piaszczystej okolicy. Należy do rzym. kat. parafii Łopatyn, greck. kat. parafii w Kustyniu, wsi, której chaty łączą się prawie z cha tami Batyowa w jedne osadę. Ludności ma rzym. kat. 10, gr. kat. 311, izraelitów 11, razem 332. Posiada szkołę filialną. Własność rzym kat. probostwa w Łopatynie. B. R. Batyzowce, mylnie Batyżowce niem. Botzdorf, węg. Batiszfalu, słow. Batiżowce, wieś słowacka na Śpiżu, w części podtatrzańskiej, w dolinie Popradu, pół mili od Sztwoły. Wzniesienie npm. 758 m. Kolbenheyer, koło plebanii ewangelickiej. Osada powstała w drugiej połowie 13 w. ; 1264 r. bowiem król Bela IV nadał hrabi Botyzowi za wierne usługi las zweny Chetene Czetene, Czetyna, między Czerwoną Wodą i Popradem. Jestto wieś przeważnie protestancka; liczy 755 ewangelików, 107 katolików, 26 izrael. Parafia łacińska istniała już r. 1300. Płóciennictwo, piękne lasy, pastwiska. Batyzowiecka woda, niem. Botzdorfer Wasser, potok tatrzański, na Spiżu, wypływa z Ba tyzowieckiego Stawu, płynie na południe, two rząc dolinkę między lasem gerlachowskim a batyzowieckim, aż do wsi Batyzowiec, po wyżej której zwraca się na połud. wschód a połączywszy się z lewego brzegu z potokiem Wielkim i Gerlachowskim i przerżnąwszy osadę Wielką, wpada do Popradu z lewego brzegu. Długość biegu czyni 2 1 2 mili. Br. G. Batyzowiecki staw, niem. Botzdorfer See węg. Batiszfalvi to, w Tatrach spiskich, w dolinie batyzowieckiej, w obrębie wsi Batyzowiec, na południe szczytu batyzowieckiego i grupy tur ni gierlachowskich; obszar 3 84 ha. , wzniesie nie 1884. 4 m. Kolbenheyer; ciepłota wody w stawie 23 sierpnia 1872 r. w południe 3, 7 C. przy ciepłocie powietrza 9 C. Kolbenheyer. Poniżej stawu znajduje się źródełko na wys. 1572 6 m. , którego ciepłota 23 8 1872 m. o l0h. 4 C, przy ciepł. powietrza 12 C. Staw ten jest własnością p. Franciszka Mariassy. Ze stawu wypływa potok Batyzowiecką wodą zwany. Br. G. Batyzowiecki szczyt, niem. , Botzdorfer Spi tze, węg. BatiszfalviCsucs, u Śpizaków Kończystą zwany, na samym głównym grzbiecie Tatr śpiskich, w miejscu, w którem tenże zwraca się na półn. wschód; wzniesienie jego 2549, 3 m. Kolbenheyer. Br. G. Batzdorf, ob. Komorowice Niemieckie. Baubeln, kilka wsi w Prusach Wsch. , w pow. tylżyckim, stołołupiańskim, szyłokarczemskim. Baublis, ob. Bardze. Bauchwitz, ob. Bukowiec. Bauda, niem. Baude, rz. powstająca z kilku jeziornych strug, uchodzi do zatoki fryskiej poniżej Nogatu, w stronie ku Niemnowi, płynie w Warmii od Mülhausen na północ i powyżej Frauenborka uchodzi do Fryszhafu. W. Pol Baudis, ob. Budyszów. Bauditzerei, ob. Baudysie. Baudke, ob. Budków. Baudysie, niem. Bauditzerei wś, pow. sycowski i par. sycowska, o pół mili od Sycowa. Bauerwirtz, ob. Baborów. St. dr. żel. z Karmowa do Raciborza, o 31 kil. od Karmowa. Baukszyszki, Bokszyszki, wś, pow. oszmiański. Baulwie, ob. Białwy. Baum Gross, wś, leśnictwo i st. poczt. , pow. labiawski Prus Wsch. Baumgart, osada, pow. , bydgoski, 1 dm. , 5 mk. , wszyscy ew. Baumgart, Baumgarten, Baumgarth niem. , kilka wsi w Prusach Wsch. i Zach. , w pow. świętomiejskim, rastemborskim, tylżyckim, kościerskim, elbląskim, suskim, sztumskim. Por. Bągart i Namirowo. Baumgarten, ob. Baruszowice, Dębowiec, Krukówek. Baumgarth, ob. Bągard. Baurcze, bulgarska kol. , pow. benderski, o 82 w. na płd. zach. od Bender, założona 1812 niedaleko zburzonego sioła tureckiego t. n. Bauschendorf, ob. Buszowce. Bausk, ob. Bowsk. Bauthen, ob. Butowo. Bautke, ob. Budków. Bautzen, Budissin, Budzyn, Budyssyna, Budziszyn, ob. Budziszyn. Baużkowce, mko, pow. lityński. Miało cukrownię, produkującą cukru wartości 50, 000 rubli Siemienow. Bawkun, czyli Bowkun, rz. , poczyna się w pow. taraszczańskim i wpada do rz. Rosi z prawej strony, przy wsi Bawkunce w tymże powiecie. E. B. Bawół, niegdyś wieś pod Krakowem, po prawym brzegu Wisły położona, dziś na jej gruncie stoi Kazimierz, przedmieście Kra kowa. W r. 1278 wspominany jako własność hrabi, comitis Laurentii, i nazwany Bamwol i Bamwoł Kod. dyplom. kat. krak. 1874 I. 105. W r. 1314 już był własnością katedry krakowskiej Tamże 152. Albertus dictus Nosdrach Ńozdracz, podstoli krakowski, rościł do niej prawo, jakoby należała stolnikom kra kowskim. Przysądzona przez Adama, sędzie go krakowskiego, kościołowi katedralnemu. Comes Laurentius sprzedał Bawół kapitule krakowskiej. Wnuki jego bracia Stanisław i Wawrzyniec posiadali 1322 Libertów pod Mogilanami Tamże 161. Br. G. Bawoł, rzeczka, powstaje ze źródeł i ścieków polnych we wsi Morawin, w pow. kaliskim, płynie na pół. zach. przez wsie Zborów, Jankowo, Żelazków, Goliszewo, Złotniki małe, Ostrówek, pod samym Stawiszynem; dalej w tymże kierunku zmierzając przez rozległe pastwiska Długiej wsi kaliskiej, Jarautowa i kolonii Piskory, holendry Borowiec, przyjmuje w siebie kilka strumieni bez nazwiska, a powiększona temi wodami, od wsi Królików przyjmuje nazwisko Czarna albo Biała Panieńska, przepływa już jednem korytem łąki wsi Biskupic, Trąbczyna, Kopojna i wpada z lewego brzegu do rzeki Warty. Na przestrzeni, w której ma nazwisko B. , ma długości mil 3, przerzyna po największej części łąki i pastwiska, pokryte gdzieniegdzie zaroślami; brzegi jéj są po obu stronach nizkie i równopochyłe. Podczas wiosny płynie jednem korytem i w czasie większego napływu wody zalewa przyległe niziny. Dno i brzegi iłowate. Średnia szerokość koryta od 8 do 14 stóp, bieg powolny, wynoszący około pół stopy na sekundę. Na gruntach osady Stawiszyna znajdują się dwa mosty jeden długi 42, drugi 24 stopy. W dalszym biegu szerokość koryta rzeki niewiele się powiększa. Na karcie woj. topogr. bieg jej niedokładnie oznaczony. Baworów, wieś, pow. tarnopolski, dawniej trębowelski, o 10 kil. od Mikuliniec, o milę od Tarnopola, nad rz. Gniezna. Obszar dworski posiada roli ornej 563 m łąk i ogrodów 140 m. , pastwisk 34 m. , lasu 182 m. Włościanie posiadają roli ornej 1243 m. , łąk i ogrodów 69 m. , pastwisk 61 m. Miejscowość ta leży w południowowschodniej okolicy od Tarnopola, bardzo urodzajnej, grunt pszenny, wynagradzający obficie trudy uprawy; ludność zajmuje się li tylko rolnictwem, chowem bydła i koni, o tyle o ile inwentarz koniecznym jest do uprawy roli. Miejscowość liczy ludn. rzym. kat. 378, gr. kat. 818, izrael. 27 razem 1223. Należy do gr. kat. jak i rzym. kat. par. w miejscu. Rzymsko kat. parafia założona w 1522 roku, przez Wacława Bijaczewskiego, dziedzica na Baworowie; kościół nowo postawiony w 1747 roku, poświęcony w 1827 pod wezwaniem św. Wacława męczennika. Do tej rz. kat. parafii należy następujących 15 miejscowości Berezowica wielka, Białoskórka. Grabowiec, Kipiaczko, Kozówka, Krasówka, Magdalówka, Ostrów, Proszowa, Skomorochy, Smolanka, Sorocko, Toustoług, Zaścianka, Zastawie, razem 2752 parafian. Izraelitów w całej tej parafii jest 181. W Ostrowie i Sorocku są publiczne kaplice, w których czasami odbywa się nabożeństwo. W całej tej parafii znajduje 6ię 10 szkółek trywialnych. Do grecko kat. parafiii należą wsie Grabowiec i Białoskórka, mające razem 644 par. ; ogólna ilość gr. kat. w tej parafii wynosi 1462. W Baworowie jest szkoła 2klasowa. Gmina ta posiada także kasę pożyczkową z kapitałem 700 złr. au. W 1589 roku tatarzy, oblegając znajdujący się tam wówczas obronny zamek, ponieśli pamiętną klęskę; teraz istnieje w tej włości piękny pałac, ruiny zamku. Opis w Tyg. ill. 1877, Nr. 68. Właściciel Wacław hr. Baworowski. B. R. Baworówka, przysiołek do Obertyna ob. . Baworowska ruska, potok, także Kaczawą zwany, wypływa na łąkach gminy Panasówki w Galicyi, a zabrawszy w tejże gminie potoczki Teklówkę i Karolówkę, przechodzi w obręb gm. Chodaczkowa w pow. tarnopolskim, tutaj zabiera z lewego brzegu potok Magdalówkę, przepływa gm. Konstantynówkę, a zwróciwszy się na północ, dostaje się znowu w obręb gminy Chodaczkowa, gdzie poniżej Battlewo Battlewo Battrow Batuczka Baturyn Batycze Batyów Batyzowce Batyzowiecka woda Batyzowiecki staw Batyzowiecki szczyt Batzdorf Baubeln Baublis Bauchwitz Bauda Baudis Bauditzerei Baudke Baudysie Bauerwirtz Baukszyszki Baulwie Baum Baumgart Baumgarten Baumgarth Baurcze Bauschendorf Bausk Bauthen Bautke Bautzen Baużkowce Bawkun Bawół Bawoł Baworów Baworówka Baworowska ruska