u skiego, potem biskupa włocławskiego. W późnym już wieku wziął się do gospodarstwa i zmarł w 1563 r., licząc 74 lat. Z dwukrotnego małżeństwa pozostawił 7 synów i 5 córek. Stosunki majątkowe musiały być dobre, skoro wszyscy synowie mogli się kształcić jużto w Krakowie, jużto za granicą, w Niem­czech, a nawet we Włoszech, dokąd niektórzy z nich jak Jan, jeździli z kilkoma służącymi. Orzelscy powinowacili się przez związki małżeńskie z rodami średniej szlachty i tylko Jan, kasztelan rogoziński, sięgnął do sena­torskiego domu i jako wdowiec poślubił Elżbietę Zebrzydowską, córkę Kacpra wojewody kaliskiego. Niewiadomo natomiast, jakie pokrewieństwo łączyło Orzelskich z Czarnkowskimi, z których jednego, Piotra kasztelana poznań-skiego, nazywa Świętosław wujem. Piątym z synów Mikołaja z jego powtórnego małżeństwa z Grocholską był Świętosław, urodzony w 1549 r. Brat jego Jan pisze, że pobierał nauki najpierw w Krakowie, następnie w Niemczech: w Frankfurcie nad Odrą, Wrocławiu i Wittenberdze. Z metryk uniwersyteckich możemy stwier­dzić, że rzeczywiście już w 1558 r. zapisany jest Świętosław ze starszym o rok bratem Sławobierzem na uniwersytecie w Frank fu rcie nad Odrą1. Liczył więc dopiero 9 lat; czy jeszcze przedtem, jak czytamy w »Anna­les«, był na naukach w Krakowie, trudno stwierdzić. W dwa lata później, w 1560 r., znajdujemy tych dwóch braci wraz z młodszym od Świętosława o rok Janem na uniwersytecie w Lipsku2, a na wiosnę 1564 r. wpisują się bliźniaczy Sławobierza Maciej, Świętosław i Jan na uniwersytet w Wittenberdze3. Zdaje się, że już w następnym roku powrócił na stałe do kraju, gdyż Jan wspomina, że był przy śmierci matki, która zmarła 17 marca 1565 r. Jan Orzelski w »Annales« powiada o bracie Macieju, starszym bracie Swiętosława, że zaraził się w Niemczech nauką Lutra. O wyznaniu Swiętosława i innych braci nic nie wspomina, jednak i Świętosław był gorliwym pro­testantem, co widać oczywiście z jego dzieła i czynów. Nie wiemy, jakie były dalsze losy Świętosława od r. 1565 do 1572, kiedy zaczął brać udział w życiu publicznem. Nie wiadomo też, czy za przy- 1 Aeltere Universitats - Matrikeln. I. Universitat Frankfurt a. d. O. hg. v. E. Friedlander. Leipzig 1887 (Publikationen a. d. K. Preuss. Staatsarchiven Bd. 32) Bd. I. str. 151. 2 Metrica nec non Liber Nationis Polonicae Universitatis Lipsiensis ab a. 1409 usque ad 1600. Z rękopisów Uniwersytetu lipskiego wydał Stan. Tomkowicz (Arch. do dziej. lit. i ośw. w Polsce t. II, Kraków 1882, str. 431). 3 Album Academiae Vitebergensis ab a. Ch. 1502 usque ad a. 1602. Halis 1894, Vol. II, str. 70,