PRZEDMOWA. I. Autor » Bezkrólewia ksiąg ośmioro« Swiętosław Orzelski z Bożejewic1 pochodził z rodziny, która doszła w Wielkopolsce do pewnego znaczenia i poczęła zajmować urzędy ziemskie dopiero w osobach jego sa­mego i jego braci; brat Jan, autor »Annales domus Orzelsciae«, wszedł nawet do stanu senatorskiego, zostawszy kasztelanem rogozińskim Rodzina ta, wy­wodząca się z Bożejewic z pod Żnina na Pałukach, przeniosła się na po­czątku XV w. do Krainy, na pograniczu Pomorza i Prus, i osiadła w Orlu, którą to wieś już pierwszy z rodu Sławobierz (Slavoberius) posiadł w całości. Od tego Orla przyjęła ta rodzina nazwisko Orzelskich, dodając zawsze miejsce swego pochodzenia Bożejewice; na pamiątkę też zapewne protoplasty rodu, trafiają się w nim rzadkie podówczas imiona słowiańskie, jak Sławobierz i Swiętosław. Ludzie z tej rodziny burzliwi byli i ruchliwi; nietylko pracą i oszczęd­nością zwiększali swe mienie, lecz za młodu szli w służbę możnych panów. Ojciec Swiętosława, Mikołaj, był najpierw w służbie u jakiegoś niemieckiego szlachcica w Pomeranii, potem u kanclerza koronnego Krzysztofa Szydło­wieckiego, a w końcu u Łukasza z Górki, podówczas kasztelana poznań- 1 Większość wiadomości, jakie posiadamy o Orzelskim, opiera sie przedewszystkiem na »Annales domus Orzelsćiae per Joannem Orzelski Castellanum Rogoznensem, Capitaneum Costensem conscripti a. D. 1611« (wyd. T. hr. Działyński w Poznaniu 1854); polski przekład Stan. Budzińskiego znajduje się w »Zbiorze pamiętników do dziejów polskich« wyd. Włodz. Stan. hr. de Broel - Plater, Warszawa 1859, t. IV, str. 101. Było zamiarem wydawcy we wstępie do niniejszego wydania dać wyczerpujący życiorys autora, do którego niewątpliwie obfite materyały znaleść można w archiwach poznańskich i warszaw­ skich; wypadki wojenne jednak uniemożliwiły takie poszukiwania i zamiar ten trzeba było odło­ żyć na później. Tu wiec podaje się tylko kilka dat z życia Orzelskiego, aby ułatwić zrozumienie jego dzieła. O dawniejszych życiorysach zob. niżej w ustępie III.. Orzelski