Ks. Arcybiskup Gnieźnieński 1): To najprzedniejsza 2), abyśmy byli pewni mieszkania Pańskiego, a praktykom żeby się zabieżało i aby nam Pan legitime panował; a to tak z strony mieszkania durante vita patris: tu Panie stój, dalej o sobie radzić będziemy. Słyszę niektórych to wnosząc, że nie mają nic od Braci o odjeździe Pańskim, jeno o mieszkaniu; ale mym zda­niem lepiej odprawić, co być może bez Braci odprawiono. Zatym dysputacya urosła, czy ex ordine mówić, czy per deputatos; dla krótkości czasu stanęło na deputaciech, jednak wolno było wnieść, kto co chciał. Mówieli potym de pactis i interpretowali dicta tam wło­żone:8) »aliquando« jedni, że disiungit, drudzy, że ex praecedentibus dependet4). JMci Ks. Arcybiskupa Gnieźnieńskiego wykład arty­kułów w pakciech około odjazdu Króla JMci5): Iudicium seu decisio casuum et eventuum trahenda est ex verbis pactorum, quibus nihil addi nec minui debet. Regula in interpretandis verbis pactorum haec servanda est in lege astringenda de pactis. Cum pacta sint stricti iuris, in eis quicquid non exprimitur, pro ommiso habetur, unde verba pactorum interpretanda sunt, prout sonant, odiosa et quae alteri parti incommodum vel destrimentum afferri possunt, si non sunt expressa, restringenda sunt, non amplianda. 1. Hinc sequitur, quod declaratio a SRMte Cracoviae de data X Mai facta 6), cum ea ampliatione et dilatione in eventum, si Regnum Suetiae ad Suam Mtem devolvetur, ut discessus Mtis Regiae ex dignitate RP. et utriusque Regni commodo et securitate constituatur et con- 1) Stanisław Karnkowski. 2) Tak w Rp. Wr. i Kr.; Rp. Rg.: »najpotrzebniejsza«. 3) W Rp. Rg.: Dictią tam włożono; Rp. Kr.: »dictią tą«. 4) Ponieważ tu toczą, sie rozprawy nad punktem o odjeździe królewskim w pacta conventa zawartym, dla kontroli cytujemy ten ustęp z Volumina legum II str. 1097: Primo et ante omnia, ut dum Serenissimus Dominus Joannes Tertius Suetiae Rex vivet, societas sit contra finitimos utriusque Regni hostes, eademque iureiurando confirmetur, mortuo vero, quod diutissime Deus differat, eodem Serenissimo Sueciae Rege, haec confoederatio atque societas maneat, Sigismundus vero Electus Poloniae Rex, jure successionis Regno Sueciae potietur, deinceps omnes liberi eius masculi. . . . Eo casu vero Serenissimus Rex Polonicas res non negliget; ac si forte Sueciae res praesentiam eius aliquando desiderarent, ut eo sese conferre liberum sit cum consensu omnium Ordinum Regni et M. D. L. 5) W Rp. Czart. 2723 k. 230 verso i 2724 str. 405—6 znajdujemy powyższy wy­kład Karnkowskiego, którego w Dyaryuszach Wr., Rg. i Kr. brak; toż samo znajdujemy i w Rp. Zamoyskich Nr. 1203 k. 32, p. t.: »A Rev. Archiepiscopo productum et in Senatu approbatum«. Wobec tego, że odnosi się to niewątpliwie do rozpraw, fi któ­rych tu mowa, dajemy ten »Wykład« tutaj. 6) Roku 1592, por. wyżej str. 50.