W tym samym jednak kodeksie rękopiśmiennym w którym się ta ostatnia mieści, znajduje się też inna od obu poprzednich razem wziąwszy obszerniejsza, odnosząca się tak do kleru jak i świeckich," dozwalająca tem samem wglądnąc głębiej i pełniej w wykonywanie u nas dyscypliny kościelnej na synodach tudzież w sposób powstawania takich instrukcyj. Gdy nadto i czas w któ­rym mogła powstać da się bliżej oznaczyć, przeto sądzimy że zasługuje na ogłoszenie. Kodeks w którym się znajduje jestto rękopis papierowy Nr. 348 z XV wieku już przez Helcla w tomie I Starodawnych prawa polskiego pomników na str. XII—XVI dość szczegółowo opi­sany, obejmujący obok statutów Kaźmierza Wielkiego i kilku tra­ktatów kanonistycznych głównie z zakresu procesu kościelnego, także rodzaj księgi formuł konsystorza Włocławskiego. Cały rękopis wraz z wszystkiemi częściami składowemi miał widocznie służyć do praktycznego użytku dla konsystorza i oficyjała przy sprawowaniu sądów i układaniu pism z jurysdykcyją biskupią w związku zostających i w tym też celu zamieszczono w nim zapewne i cały szereg aktów z polskich stosunków zaczerpnię­tych, u nas bowiem podobnie jak i gdzie indziej przerabiano wówczas i uzupełniano traktaty od obcych pochodzące autorów aktami wziętemi ze stosunków miejscowych i nasz kodeks kilka tego rodzaju przykładów w sobie mieści. I tak najprzód po tra­ktacie (Proprietates seu similitudines) (str. 141 — 150) dodano kilka aktów konsystorza Włocławskiego z lat 1418—1420, w ten sam sposób uzupełniono aktami z dyjecezyi gnieźnieńskiej i poznańskiej (str. 173. 184. 187—189) formularz obcy doczepiony do Summy de processu et omni ordine iudicii Johannis Andreae (str. 161 do 190) a wreszcie złączono z niedokończoną nawet Summą su­per stylo notariae Jana z Bononii (str. 241 — 276) bez zaznacze­nia różnicy źródła obszerny już formularz wyłącznie prawie z aktów z dyjecezyi Włocławskiej z lat 1370—1429 złożony ciągnący się od str. 277 kodeksu do str. 407. W tym też formu­larzu właśnie zamieszczone są i owe instrukcyje: znana już, kró­tsza na str. 324 bez ogólnego napisu i druga, znacznie dłuższa na str. 325 — 328 pod napisem „Exhortatio visitationibus synodalis". Helcel domyśla się, że kodeks ów w dziesiejszej swej formie pochodzi najpóźniej z r. 1430. Wniosek ten jest najzu­pełniej uzasadniony; świadczą o tem obok pisma i znaki wodne papieru i treść aktów. Sądzimy jednak że czas powstania poszcze­gólnych części kodeksu jest różnym i że co się tyczy formularza który nas tu bliżej obchodzi, a przynajmniej głównej jego części w której nasza instrukcyja się mieści, granicę tę można jeszcze na czas wcześniejszy około r. 1420 przesunąć. Cały formularz