sie komu podoba. Wolno niech będzie i po wszytkiey koronie ieździć, dla skupowania towarów, tylko aby wyjeżdżając z ko­rony, od tych rzeczy, które wyprowadzają cło pograniczne płacili. A my co byśmy stąd za pożytek mieli, snadnie każdy obaczyć może, bo cła wszystkie z cudzego a nie z naszego mieszka pójdą do skarbu a to co byśmy mieli od naszych towarów we Wrocławiu albo gdzieindziej płacić za granicą, w naszym sie mieszku zostanie. Także, co byśmy mieli iadąc po towary do Lipska albo do Frankfortu strawić, to nam wcale zostanie w domu a przeciwnym sposobem, cudzoziemcy do nas dla handlu przyiachawszy trawić sie muszą i od to­warów, które z sobą przywiozą myta płacić". Grają tu wiec ważną rolę oczywiście względy skarbowe; dochód z ceł pod­niesie sie w ten sposób, ale i względy ekonomiczne, dążenie do podniesienia gospodarczego miasteczek pogranicznych. Po­dobne okoliczności ma autor na oku, gdy wskazuje na to, że w takim razie i Gdańszczanie przyjeżdżaliby do Polski i tu kupowaliby zboże, tu też sprzedawaliby towary zagraniczne; szlachcic zaś w domu siedząc mógłby je tanio nabyć, gdyż wówczas zależnym by był kupiec od niego a nie on od kupca. Przy tem Gdańszczanie sami musieliby opłacać wszystkie należytości skarbowe i „po Polszcze dla towarów przyieżdżaiąc sie zawsze w karczmach co strawić". Ale i inne skutki miałaby taka, polityka; w skutek skła­dów i „rzemieślnicy dobrzy dla snadnieyszego pożywienia do nas się przeprowadzą, skąd y rzemiosła zakwytnęłyby y z gę­stego ludu kontrybucyi do skarbu Rzpltey przybyłoby iuxta proverbium, ubi populus ubi obolus". Poglądy Starowolskiego mają niewątpliwy pokost merkantylistyczny; ulegają one jednakże pewnym modyfikacjom, noszącym piętno specyficznie polskie. Nie idzie bowiem Starowolski w ślady francuskiego merkantylizmu, który zabraniał tylko wywozu surowców a dążył do podniesienia wywozu wytworów przemysłowych; żąda on zakazu wywozu tak surow­ców jak i wytworów przemysłowych; owszem niech się wzmoże dowóz zagraniczny, towary wówczas stanieją. Skarb państwa rozwinie się wskutek zwiększenia sie opłat nadgrani­cznych jak i w obec niechybnego powiększenia sie liczby