Z kwestya pieniądza łączy się kwestya użycia go. Śmi­glecki stoi jeszcze na dawnem kanonistycznem stanowisku, że pieniądz nie może być inaczej użyty jeno przez wydanie. Jest to stanowisko zajęte już przez św. Tomasza z Akwinu: Za po­życzkę brac odsetki jest rzeczą samo przez sie niesłuszną, gdyż znaczy to tyle, jak coś sprzedawać, czego niema, mówi św. Tomasz; to zaś jest nierówno miernością przeto i niespra­wiedliwością. By to zrozumieć, trzeba wiedzieć, że istnieją rzeczy, których użycie polega na zużyciu, tak jak np. uży­wamy wina pijąc je lub zboża spożywając je. Przy rzeczach tego rodzaju przeto użycie przedmiotu nie jest różnem od sa­mego przedmiotu; komu zezwala sie na użytek rzeczy, temu daje sie rzecz samą, wskutek czego odstępuje sie w tym wy­padku równocześnie także wszelkie prawa własności... Istnieją jednakże rzeczy, których użycie nie polega równocześnie na ich zużyciu; tak użycie domu polega na zamieszkaniu go, nie zaś na zniszczeniu go... Pierwszy i najważniejszy rodzaj użycia pieniędzy polega na wydaniu ich (zużyciu). 1 dla tego jest samo przez sie rzeczą niesprawiedliwą przyjąć obok zwrotu pieniędzy także i odszkodowanie za zużycie ich. Poglądy te prawie w zupełności przejął do swej roz­prawy i Smiglecki. W czasie, gdy wypowiedział je św. To­masz, nie można im było odmówić pewnej racyi bytu. Go­spodarka naturalistyczna uniemożliwiała bowiem wszelką pra­wie inwestyeyę kapitału. Pieniądz rzeczywiście nie mógł być z małymi wyjątkami inaczej użyty jak przez zużycie. Wiek XVI. sprowadził jednakże przewrót stanowczy w tym kie­runku. Gospodarka naturalistyczna uległa była przemianie w pieniężną. Poglądy więc, które niegdyś miały racye bytu, obecnie straciły grunt. Smiglecki, wychowanek scholastyków średniowiecznych, zdaje sie, że odczuwał zmianę stosunków. Więc choć samą zasadę starał sie utrzymać, to przecież oma­wiając zastosowanie jej in concreto, doszedł właściwie do re­zultatów wprost przeciwnych założeniu, bo — doszedł do za­przeczenia zasady. Za pożyczkę można brać odsetki, jeśli w grę wchodzi lucrum cessans lub damnum emergens lub je­śli chodzi o wynagrodzenie zawodowej pracy bankiera. Pobie-