to prawo w nich było, że sie nie godziło nikomu przedawać ani kupować, ażby był Philosoph oszacował daiąc te przy­czynę : Ne vendant tamquam Tyrani autem aut tamquam stulti". Wychodzono ogólnie z założenia, że kupcy za wiele (niestosunkowo dużo) zarabiają. W obec tego — sądzi Cikowski — ustanowienie stałych taks, mających zapobiedz wyzyskowi kon­sumentów, jest w zupełności usprawiedliwionem a urzędnicy koronni, którzy powinni przecież stać bezwzględnie na gruncie ustaw, zupełnie właściwie sobie postępują, wymagając zastóso­wania sie ścisłego do taryfy. Podobne pojmowanie rzeczy jak u Cikowskiego widzimy i w Voluminach legum. „Iż Precla rerum tak exoticarum iako y domesticarum z szkodą obywatelów Państw Naszych in immensum crescunt — czytamy w jednem miejscu — chcąc consulere w tym commoditati poddanych naszych komisarze ad taxanda Precia rerum pracsentis Conventus authoritate naznaczamy tak Senatu iako y z koła Poselskiego oboyga Na­rodów y do Dworu Naszego; do których miasta przednieysze w Koronie y w Ziemiach Pruskich i W. X. lit. za publikacyą tey konstytucyi Posły swe cum plenaria potestate posłać maią" (Vol. leg. III. 545). Sądy ekonomiki polskiej na nowe objawy życia gospo­darczego są, jak widzimy, w stopniu dość wysokim zbliżone do poglądów wypowiadanych podówczas i zagranicą. I tam, jak u nas, upatrywan.0 powód podrożenia towarów i usług zazwy­czaj w samowoli kupieckiej, w chciwości, w zmowach „monopoliach". Podając jednak środki zaradcze spotykamy tu prze­cież myśli, które choć może zdarzyły sie i w obcych literatu­rach, to zdarzały sie niezmiernie rzadko, z drugiej zaś strony jest rzeczą niewątpliwą, że myśli te i te środki zaradcze po­wstały na gruncie narodowym i nie były wypowiedziane wyłą­cznie pod wpływam przeczytanych utworów literatury zagra­nicznej. W pierwszym wiec rzędzie należy tu zaliczyć pomysł, by za pomocą odpowiednio pokierowanej polityki handlowej, osiągnąć zniżkę cen. Niech nie nasi kupcy jadą za granicę, lecz niech tamci tutaj przybędą a znajdując sie już w kraju, nie będą już chcieli nazad wozić swych towarów i odstąpią je *