ARTUR SCHOPENHAUER.*) Wiedz, czymkolwiek byłeś, Że jest coś lepszego: nie być. Byron.

Świat jest możliwie najgorszym; gdyby był cokolwiek gorszym, niż jest, wcale nie mógłby

istnieć.

Schopenhauer.

 Brzask stulecia naszego był chmurny i nie zapowiadał pogody. Po wielkiej i krwawej burzy minionego wieku pozostała duszna atmosferą zawiedzionych nadziei; hydra reakcji srożyła swą paszczę; złowieszcze znaki burz, które szaleć miały nad Europą, były widoczne. Najczulsze, najmniej w sobie zrównoważone natury, drgały niespokojnie, jak igły magnesowe w przesyconym elektrycznością powietrzu. Bóle bytu jęczały rozpaczliwie w pieśni i protestowały w beznadziejnej filozofji. Szczęśliwy był, kto mógł wzrok oderwać od teraźniejszości i przenieść go w urojone i wiecznie spokojne dziedziny absolutów transcendentnych, albo wspominać szczęśliwsze chwile przeszłości, których pamięć roztaczała „kraśne, acz nieco przyćmione kobierce", i zatapiać się w kontemplacji przyszłości, tam „gwiazd szukać, przewodni