IDEJE SPOŁECZNE KOOPERATYZMU. *) Stowarzyszenia i państwo.

 Dzisiaj, kiedy uwaga społeczeństwa jest zaprzątnięta reformami państwowemi, kiedy rozmaite stronnictwa współubiegają się o postawienie programu żądań, zabezpieczającego najlepiej prawa i wolności obywatelskie, warto jest przypomnieć sobie, że istnieje forma współżycia, stojąca poza organizacją państwową, a która zdolna jest nietylko do wykonywania wszelkich zadań społecznych, lecz zarazem zabezpiecza najlepiej i najszczerzej wolności obywatelskie. Formą tą są stowarzyszenia.

 Najdalej idące konstytucje państw demokratycznych, najszerzej pojęte przedstawicielstwa ludowe nie osiągają nigdy i nigdy osiągnąć nie mogą takiego zabezpieczenia wolności człowieka, takiego poszanowania woli jednostki wobec zbiorowości, jaka charakteryzuje stowarzyszenie. W żadnej też formie organizacji państwowej nie znajdziemy takiej łatwości przystosowywania się do warunków i potrzeb życia, do nowo

*) (Przyp. wyd.). Przedruk dziełka: Edward Abramowski. Ideje Społeczne Kooperatyzmu. Bibljoteczka „Społem". Warszawa 1907 r. str. 61. Jest to odbicie książkowe pięciu artykułów umieszczonych w „Społem" 1907 r. w NNr. ze stycznia i lutego (Porówn. Bibljografję). Z notatki na egzemplarzu własnym Ł. Abramowskiego wynika, że książka ukazała się z druki: 28.III 1907 r. Wydanie obecne jest z kolei trzeciem.

  71