ROZDZIAŁ IX. 59 IX. Rozważania zasadnicze nad wszelkim układem żywym, Prawdopodobna jedność planu w naturze. Szerokie widnokręgi. Mielibyśmy niejakie prawo uważać juz nie tylko istnienie realności D, ale nawet samo życie D za stwier­dzone, przynajmniej w granicach możebności. Skoro bowiem nikt nie zaprzecza istnienia życia w komórce, choć go nie może uzasadnić (jak to wykazane zostało w rozdz. MV, to zbytecznem byłoby lepsze uzasadnienie iycia w realności D 1). Moglibyśmy obowiązek uzasadnienia tezy przeciwnej zrzucić na tych, którzyby się z naszym sposobem widze­nia nie zgadzali, ale nie uczynimy tego, bo wtedy twierdzenie, sprzeczne z pojęciami ustalonemi byłoby przyj­mowane ze słusznem niedowierzaniem, a jako trudne do obalenia, nie doczekałoby się prędko roztrzygającej kry­tyki. Zamknęlibyśmy sobie przytem drogę do wyprowa­dzenia ewentualnych konsekwencyi, związanych z poję­ciem życia w całości D. Z tych powodów musimy przystąpić do dalszych po­szukiwań zasadniczych w kwestyi istnienia lub nie istnie­nia realności D i iycia w niej. 1) Zwracam tu uwagę na porównanie mechanizmu spon­tanicznego do takiego, w którym uznajemy życie, w rozdz. XXX i XXXI Nauki o Cywilizacyi.