ROZDZIAŁ XLII. i organów, w społeczeństwie dzieła ludzi oraz instytucyi. Tam biologiczna odmienność komórek wywołuje całą rozmaitość działań i skutków, tu takaż odmienność osobników ludzkich, wytworzona przez współżycie w społeczeństwie. W gruncie rzeczy jest to to samo. Tam zużytkowuje się na życie organizmu część energii komórek, mogąca być zaoszczędzoną i zużytkowaną na skutek zbliżenia komórek, zróżnicowania uzdolnień i pracy, — tu na życie i działanie społeczne zuzytkowuje się część energii zwierzęcej, oszczędzona przez takie same czynniki, przez zróżnicowanie uzdolnień pierwotnie jednakich i mniej lub więcej ekonomiczny podział pracy. I organizm i społeczeństwo z jednego źródła czerpią, z energii fizyologicznej1). Regulatorem pierwszej są bodźce międzykomórkowe (których biologia dotychczas nie zna), drugiej mówione, (we wszelkich postaciach), falujące bezustannie w narodzie. 1) Dzieje się tak w zasadzie oraz na niższych stopniach rozwoju cywilizacyi. Na wyższych przybywa energia fizyczna maszyn.