WSTĘP. tego, ze w pracy niniejszej mamy prowadzić w dalszym ciągu określanie istoty cywilizacyi, zaledwie dopiero rozpoczęte w dziele poprzedniemu Rozwiązanie zaś tej kwestyi może się okazać ważnem nie tylko dla socyologii ogólnej, zwanej „czystą", ale z wielu względów dla biologii, z innych dla filozofii, mianowicie dla zagadnienia poznania oraz dla teoryi poznania, a również i dla psychologii. Na tę szeroką doniosłość wyniku badania autor nie kładł przedwczesnego nacisku, uszła tez uwagi większej części czytelników, nawet fachowych. Dostrzegł ją wyraźnie i pierwszy podkreślił ś. p. prof. dr. Ludwik Gumplowicz, zarówno w sprawozdaniu o książce 1), jak jeszcze mocniej w listach do 1) Cywilizacya. Uwagi z powodu dzieła Erazma Majewskiego: „Nauka o cywilizacyi". (Przegląd Historyczny, tom VII, zesz. I. Warsz. 1908). (Wyjątek ze sprawozdania) „P. Erazmowi Majewskiemu nauka zawdzięcza to, że postawiwszy sobie nader ważne i bardzo na czasie pytanie: co to jest cywilizacya? — zabrał się do udzielenia nań odpowiedzi z takim zasobem wiedzy i znajomości rzeczy, że przy sposobności — omal nie stworzył całkowitego systemu filozofii czy socyologii. Dzieło jego bowiem „Nauka o Cywilizacyi" daje nam daleko więcej, aniżeli tytuł zapowiada... autor staje w szeregu tych nowożytnych przyrodni" ków, filozofów i socyologów, których usiłowania były skierowane do zastąpienia światopoglądu dualistycznego przez monistyczny... Na podstawie zdobyczy naukowych Darwina i Haeckla snuli dalej filozoficzny pomysł monizmu,.. Spencer, Lester Ward, Vaccaro, Giddings, G. Ratzenhofer i inni. Można śmiało powiedzieć, że p. Erazm Majewski jest nie tylko kontynuatorem pracy tych myślicieli, ale także bystrym poprzedników swych krytykiem a pod wielu względami szczęśliwszym od nich spostrzegaczem . . . jeżeli chodzi o uzasadnienie naukowe monistycznego światopoglądu można powiedzieć śmiało, że wszystkie dotychczasowe próby takiego uzasadnienia... chromają. Dzieło p. M. jest w każdym bądź razie jedną z najświetniej- szych prób takich i przyniesie socyologii monistycznej wielkie korzyści. Co więcej, wzmacnia ono bardzo stanowisko monizmu i podaje wskazówki cenne socyologom do dalszego rozwoju nauki O Społeczeństwie . .." Dr. Ludwik Gumplowicz.